درباره پیچیدگی‌های بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای در دوران پساترامپ

به گزارش شهرآرانیوز؛ با خروج دونالد ترامپ، دشمن سرسخت برجام، از کاخ سفید، به نظر می‌رسد که احیای تن رنجور و درمانده برجام ممکن است، اما در باطن امر، فرایند احیا بسیار پیچیده و دشوار است. این پیچیدگی از یک سو به‌سبب اختلاف نظر تیم مشاوران بایدن در حوزه امنیت ملی و سیاست خارجی در‌خصوص نحوه و زمان بازگشت این کشور به برجام و آینده تعاملات آمریکا با ایران است و از سوی دیگر، نگرانی کشور‌های اروپایی از اقدامات گام‌به‌گام ایران در کاهش تعهدات برجامی‌اش در‌برابر بدعهدی طرفین غربی برجام.

آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه در دولت بایدن، روز سه‌شنبه ۳۰‌دی، در جلسه استماع تأیید صلاحیتش در سنای آمریکا درباره تصمیم بایدن برای بازگشت به توافق هسته‌ای، اعلام کرد که او به‌دنبال توافقی «مدت‌دارتر و قوی‌تر» خواهد بود. بلینکن درباره برنامه هسته‌ای ایران مدعی شد که طبق گزارش‌های علنی، زمان گریز، یعنی مدتی که طول می‌کشد ایران مواد شکافت‌پذیر کافی برای یک سلاح تولید کند، از بیش از یک سال، چنان‌که تحت شرایط توافق هسته‌ای بود، به سه یا چهار ماه کاهش یافته است.

 

او همچنین گفت که دولت جدید آمریکا «مسئولیتی ضروری» دارد که هر کاری می‌تواند برای ممانعت از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای انجام دهد. وزیر امور خارجه دولت جدید آمریکا در ادامه گفت که بایدن در‌صورت پایبندی ایران به تعهداتش به توافق هسته‌ای بازمی‌گردد، اما افزود که «ما آن را با متحدان و شرکایمان که باز هم طرف ما قرار خواهند گرفت، به‌عنوان سکویی برای رسیدن به توافقی مدت‌دارتر و قوی‌تر به کار خواهیم گرفت.»

 

به گفته بلینکن، توافق جدید می‌تواند در‌برگیرنده آنچه «فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران» در منطقه و موشک‌هایش می‌خواند، باشد. اظهارات بلینکن مبنی‌بر بازگشت آمریکای بایدن به توافق هسته‌ای با ایران در شرایطی مطرح شد که آوریل هینس، گزینه پیشنهادی بایدن به عنوان مدیر ملی اطلاعات، در پاسخ به سؤالی از‌سوی سناتور سوزان کالینز در‌خصوص تعهد بایدن به برجام، با اشاره به اینکه بایدن اعلام کرده در‌صورت از‌سرگیری پایبندی‌های هسته‌ای ایران، آمریکا بار دیگر به برجام ملحق خواهد شد، عنوان کرد که آن‌ها تا وقوع چنین رویدادی «فاصله زیادی» دارند.

جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، بدون اشاره به قصور طرف‌های اروپایی برجام در عمل به تعهداتشان و نقض توافق از‌سوی واشینگتن، در نامه‌ای خطاب به وزیران خارجه اتحادیه اروپا پیش از نشست مشترک آن‌ها در دوشنبه آینده هشدار داده است که توافق هسته‌ای با ایران در شرایط شکننده‌ای قرار دارد و به نقطه حساسی رسیده است و فعالیت‌های هسته‌ای اخیر ایران می‌تواند تلاش دیپلماتیک برای احیای برجام در دوره بایدن را به شکست بکشاند.

 

نامه هشداردهنده بورل در شرایطی رسانه‌ای شده است که او در گفت‌وگویی با خبرگزاری رویترز درباره آینده توافقات بین‌المللی در دوره ریاست‌جمهوری جو بایدن در مقایسه با تصمیمات دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری سابق آمریکا، گفت: «تن‌ها با دو تصمیم بازگشت آمریکا به توافق اقلیمی پاریس و پیوستن مجدد به توافق هسته‌ای با ایران، جهان جایی بهتر و امن‌تر خواهد بود. بایدن قصد بازگشت به برجام را دارد و واشینگتن با پیوستن مجدد به برجام به‌جای تلاش برای مذاکره بر سر یک توافق هسته‌ای جدید، در وقت صرفه‌جویی خواهد کرد. بایدن باید در نخستین گام، تهدید به اعمال تحریم علیه هر‌کسی که با ایران به گونه‌ای روابط اقتصادی دارد را متوقف کند.»

 

 

روزنامه فیگارو در خبری مدعی شد که از حدود سه هفته پیش، دولت جدید آمریکا و ایران پشت پرده مذاکراتی را آغاز کرده‌اند که این مذاکرات در نیویورک بین نماینده ایران در سازمان ملل و نماینده آمریکا در دولت بایدن در‌جریان بوده است.

 

محمدجواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان در حاشیه جلسه سه روز گذشته هیئت‌دولت در جمع خبرنگاران درباره ادعای روزنامه فیگارو گفت: «خیلی جالب است که خبرنگار فیگارو چک نکرده است که آقای تخت‌روانچی در سه هفته اخیر در ایران بوده و تازه دوشنبه به نیویورک برگشته است و در‌عین‌حال بعد از بازگشت هم یک هفته را معمولا در قرنطینه خواهند بود.

 

پس بسیار بی حساب صحبت کرده است.» ظریف همچنین در پاسخ به پرسشی در خصوص موضع ایران برای گفت‌وگوی مجدد با آمریکا درباره برجام و قدرت موشکی جمهوری اسلامی با بیان اینکه «درمورد مسائل منطقه‌ای و موشکی از ابتدا توافق کردیم که این موضوعات وارد برجام نشده و نمی‌شود»، گفت: «در همین زمینه پذیرفتیم که محدودیت‌های تسلیحاتی تا پنج سال و محدودیت‌های موشکی تا هشت سال ادامه پیدا کند. این موضوع در نظر گرفته شد؛ به‌دلیل اینکه ما حاضر نشدیم درباره آن‌ها مذاکره کنیم. ما هزینه صحبت نکردن را پرداختیم.»

علی‌رغم پیچیدگی‌هایی که درباره احیای برجام در دولت بایدن وجود دارد، بسیاری از تحلیلگران حوزه سیاست خارجی و مسائل بین‌المللی، به وقوع آن در آینده‌ای نه‌چندان دور امیدوارند. ازجمله ایلهان عمر، نماینده دموکرات مجلس نمایندگان آمریکا، که در پایان کار دولت ترامپ در رشته‌توئیتی انتقادی درباره فعالیت‌های مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا و سیاست‌های غیرانسانی و شکست‌خورده وی نوشت: «این مرد یک هیولاست. هیچ‌گاه نباید میلیون‌ها نفری را که به خاطر بی‌رحمی او رنج کشیده‌اند، فراموش کنیم. پمپئو برای اعمال تحریم‌های فلج‌کننده علیه مردم ایران و محروم‌کردنشان از تجهیزات پزشکی ضروری در بحبوحه شیوع یک بیماری و کشتن هزاران نفر لابی کرد. نتیجه دیگر چه بود؟ ایران اکنون ۱۲برابر بیشتر از حد مجاز، اورانیوم غنی‌شده دارد و حکومت ایران قوی‌تر از همیشه است.»