​اقتصاد مشهد در ترازوی نقد متخصصان

مسعود سلطانی - مشــهد، شهری با 3.5میلیون نفر جمعیت، سالانه میزبان 25میلیون زائر و گردشگر است و همین موضوع بازار و ظرفیت بزرگی را در دومین کلان‌شهر ایران ایجاد کرده است. بازاری جذاب که گردش نقدینگی را در استان و شهر ما افزایش داده و باعث شده است حتی در غیاب صنایع بزرگ دولتی سهم 16درصدی در تولید ناخالص داخلی کشور داشته‌ باشیم. این درحالی است که فقط 8درصد از جمعیت کشور در خراسان‌رضوی و حدود نیمی از جمعیت استان در مشهد زندگی می‌کنند.
شاخص‌ها و نماگرهای اقتصادی برای مشهد در طول 40سال گذشته شیب مثبت داشته است و منجر به توسعه شهر شده؛ با این وجود در این مسیر ضعف‌ها و کاستی‌ها نیز کم نبوده است. مدیریت‌شهری مشهد نیز که بودجه آن دوبرابر کل بودجه استان است، سهم زیادی در این فرایند داشته و دارد. از همین رو شب گذشته اعضای کمیسیون اقتصادی شورای اسلامی شهر و معاونان شهردار که در اقتصاد شهر نقش دارند، در جلسه‌ای رودررو با کارشناسان و فعالان اقتصادی به نقد و بررسی عملکرد شهرداری در حوزه دستاوردهای اقتصادی پرداختند.

اعتماد مردم، بزرگ‌ترین سرمایه
رئیس کمیسیون اقتصادی، ‌سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های شورای اسلامی شهر در این جلسه گفت: اعتماد مردم بزرگ‌ترین سرمایه حاکمیت است و با اعتماد مردم می‌توان تمام مشکلات را حل کرد. بدون تردید نارضایتی و بی‌اعتمادی مردم بزرگ‌ترین آسیب‌ها را به همراه دارد و تمام توان دستگاه‌های اجرایی و امنیتی را به خود معطوف می‌کند و از منظر اقتصادی نیز به فرار سرمایه منجر می‌شود.
احمد نورزی ادامه داد: اکنون نابهنجاری‌های اجتماعی در کانون توجه‌ها قرار دارد و تمام توان دستگاه‌های متعددی را گرفته است؛ اما کمتر کسی توجه می‌کند که این مشکلات معلول‌اند و علت آن در معضلات اقتصادی، بیکاری و مسائل معیشتی است. وی با اشاره به وضعیت اقتصادی شهر، ادامه داد: در ابتدای دوره جدید شورای شهر، شهرداری مشهد 6هزار میلیارد تومان بدهی بانکی داشت. همچنین حدود 2هزار میلیارد تومان بدهی به پیمانکاران و بدهی معوق داشتیم؛ اما تاکنون با استفاده از بند «د» تبصره5 قانون برنامه و بودجه کشور، بیش از 5هزار میلیارد تومان از بدهی‌های شهرداری به بانک‌ها با مطالباتمان از دولت تهاتر و تسویه شده است.

نگران دوره بعدی شورا هستیم!
«نگرانم در دوره بعدی شورای شهر، افرادی انتخاب شوند که دستاوردهای شورای پنجم را متوقف کنند!» این جمله را غلامرضا خواجی در این جلسه بیان کرد. وی عضو سومین دوره شورای اسلامی شهر بوده و اکنون عضو هیئت‌علمی گروه حقوق دانشگاه فردوسی است. خواجی گفت: افراد شاخص و استادان دانشگاه اگر از عملکرد این دوره شورای شهر رضایت دارند، به هر طریق بیان کنند.
وی افزود: بعد از دوره سوم شورای شهر، شورایی بر سر کار آمد که خیلی از فرایندهای مثبت را متوقف کرد. دوره پنجم شورای شهر نیز خیلی تخصصی عمل کرده و حتی می‌توانیم بگوییم ایده‌آل بوده است.
نماینده اسبق شورای اسلامی شهر مشهد افزود: در همین راستا به فعالیت رسانه‌ای و تبلیغاتی مدیریت‌شهری انتقاد دارم. بسیاری از اقدامات شهرداری اطلاع‌رسانی نمی‌شود. به‌عنوان مثال کاری را که ما در دوره سوم شورای شهر با برند «نهضت آسفالت» اطلاع‌رسانی می‌کردیم، در این دوره اصلا منعکس نمی‌شود و گویی مدیریت‌شهری در سکوت فعالیت می‌کند. وقتی این شرایط را می‌بینم، دلم می‌سوزد. از آن سو برای احداث تقاطع چهارسطحی میدان نمایشگاه بیش از حد تبلیغات شد.
سیدجواد رضویان‌راد، رئیس خانه تعاونگران استان، نیز در این جلسه با اشاره به اهمیت سرمایه‌های خرد مردمی گفت: در دوره‌ای که نهادهای بین‌المللی شعار تعاون را برای یک دهه انتخاب می‌کنند، ما نیز باید به این مهم بیشتر توجه کنیم. بسیاری از پروژه‌های شهری با سرمایه‌های خرد مردم به انجام می‌رسد و از این طریق مردم نیز در سود توسعه شهر سهیم خواهند شد. این کار باید از طریق ایجاد شرکت تعاونی توسعه شهری انجام شود.
رحیم باغبان، استاد دانشگاه و حقوق‌دان، نیز در این جلسه گفت: من در وکالت شرکت‌های بین‌المللی تجربه 27ساله دارم و از همین رو با استناد به این تجربه چندساله برای توسعه شهر، استفاده از سرمایه‌گذاری خارجی را پیشنهاد می‌کنم. وی افزود: در این دوره مدیریت‌شهری اصلا ندیدم که در این زمینه فعالیت شایسته‌ای انجام شود. سال‌هاست می‌بینیم بخش خصوصی در جذب سرمایه خارجی موفق‌تر از بخش دولتی عمل می‌کند. امروز توان مالی برخی شرکت‌های چندملیتی بین‌المللی به اندازه بودجه سالیانه 25کشور است. اگر این روزنه فعال شود، مشکل تأمین منابع مالی در مشهد حل خواهد شد. شرکت‌های بسیاری هستند که حاضرند در این شهر سرمایه‌گذاری هنگفت کنند.

دستاوردهای مشهد را با سایر شهرها مقایسه کنیم
معاون اقتصادی و رئیس سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های شهرداری نیز در این جلسه گفت: معاونت اقتصادی در مجموعه مدیریت‌شهری عمر هفت‌ساله دارد و در این مدت گره‌گشایی‌‌های بزرگی کرده است. انباشت دانش و تجربه در این معاونت قدرت انجام کارهایی را به این معاونت داده است که سایر شهرداری‌ها حتی اگر اراده‌ای برای انجام آن داشته باشند، امکان آن را نخواهند داشت. اژدر اژدری با اشاره به وظایف معاونت اقتصادی، گفت: تأمین مالی از طریق اوراق مشارکت، یکی از وظایف معاونت اقتصادی است. در این دوره تنها با استفاده از ظرفیت بند «و» تبصره5 قانون برنامه و بودجه در سال98 بیش از 4200میلیارد تومان اجازه انتشار اوراق مشارکت گرفتیم. این کار محصول همت و هم‌افزایی شهرداری و سایر نهادهای استانی بوده است. این کار باعث شد که توان شهرداری برای تأمین مالی سایر پروژه‌ها افزایش یابد؛ به نحوی که در این دوره بیش از 8100میلیارد تومان تأمین مالی داشتیم. وی با اشاره به صحبت‌های مطرح‌شده در جلسه گفت: مقدمات ایجاد شرکت سهامی برای جذب سرمایه‌های مردمی فراهم شده است. درباره جذب سرمایه‌گذاری خارجی قبول داریم که به نحو شایسته عمل نشده است، اما شرایط کشور در این زمینه بهتر از ما نیست؛ حتی صنعت پتروشیمی که همیشه جذب سرمایه خارجی می‌کرد، دیگر در این زمینه موفق نیست. با این وجود امیدواریم با استفاده از مصوبه دولت مبنی بر اعطای اقامت پنج‌ساله به سرمایه‌گذاران خارجی، در این زمینه فعال‌تر شویم.
معان اقتصادی شهردار با بیان اینکه دستاوردهای دوره پنجم مدیریت‌شهری با سایر شهرداری‌های کشور مقایسه‌شدنی نیست، گفت: نمایشگاه ظرفیت‌ها و دستاوردهای پروژه‌های سرمایه‌گذاری اقتصادی در مشهد 21 تا 23 آبان‌ماه برگزار خواهد شد.

سرمایه‌گذار، زالوصفت نیست
رئیس کمیسیون حقوقی شورای شهر نیز در این جلسه گفت: تا مدت‌ها در جامعه ما تبلیغ می‌شد که سرمایه‌گذاران زالوصفت هستند و نگاه‌های این‌چنینی ترویج می‌شد. سعی کردیم این رویکرد را اصلاح کنیم. در همین راستا برای اولین‌بار در فضای شهری تصاویر کارآفرینان را اکران کردیم که البته خیلی‌ها عصبانی شدند، اما مهم نظر رضایت‌بخش اکثریت مردم است.
سیدمحسن حسینی‌پویا افزود: درباره جذب سرمایه‌ خارجی علاقه‌مند بودیم، اما فرصت نکردیم. وقتی آمدیم، بیش از 30 پروژه قفل بود. برای اینکه اثبات کنیم مشهد جای خوبی برای سرمایه‌گذاری است، ابتدا باید این قفل‌ها را باز می‌کردیم و اکنون همین موضوع باعث شده که سرمایه‌گذاران از سایر نقاط ایران به مشهد بیایند. برآورد ما این است که شرایط سرمایه‌گذاری در مشهد از تهران، اصفهان، شیراز و تبریز مساعد‌تر است؛ اما این به معنای این نیست که جایگاه کنونی ما رضایت‌بخش است. عضو هیئت‌رئیسه شورای شهر نیز در این جلسه گفت: مسائل حوزه اقتصاد و سرمایه‌گذاری به عوامل گسترده‌ای مرتبط است. برخی از این عوامل در کنترل مدیریت‌شهری است و بخش عمده آن چنین شرایطی ندارد. محمدحسین ودیعی با اشاره به محدودیت‌های حوزه سرمایه‌گذاری گفت: محدودیت‌های ما در روابط بین‌المللی، قوانین مزاحم کسب‌وکار، قوانین تأمین اجتماعی و مالیاتی و... همه و همه برای سرمایه‌گذاران ما محدودیت ایجاد کرد‌ه‌اند؛ اما با وجود این شرایط سخت، هنوز خیلی از فعالان اقتصادی خود را سرپا نگاه داشته‌اند.