خبر بد اینکه خفت‌گیر‌ها و زورگیر‌ها و تیغ‌زن‌ها هم آن‌قدر که ما فکر می‌کنیم، از مرحله پرت نیستند و در روز‌های کرونایی نه‌تن‌ها کار و بارشان رونق بیشتری پیدا کرده است، بلکه بخشی از کارشان را از کف خیابان‌های خلوت و نیم‌خلوت به پشت دسک‌تاپ‌ها منتقل کرده‌اند
مصطفی توفیقی | شهرآرانیوز؛ شاید شما هم فکر می‌کنید کرونا ما و تیغ‌زن‌های خیابانی را هم‌زمان خانه‌نشین کرده است و تا وقتی این خانه‌نشینی‌های کرونایی ادامه داشته باشد، دست‌کم این احتمال هم کمتر وجود دارد که در کوچه تاریک و گوشه دیوار خفتمان کنند! خبر بد اینکه خفت‌گیر‌ها و زورگیر‌ها و تیغ‌زن‌ها هم آن‌قدر که ما فکر می‌کنیم، از مرحله پرت نیستند و در روز‌های کرونایی نه‌تن‌ها کار و بارشان رونق بیشتری پیدا کرده است، بلکه بخشی از کارشان را از کف خیابان‌های خلوت و نیم‌خلوت به پشت دسک‌تاپ‌ها منتقل کرده‌اند. گیریم کمی باکلاس‌تر و مهربان‌تر، بدون درد و خون‌ریزی، با این‌حال این گزارش به ما یادآوری می‌کند «دزد‌ها هستند تا پول‌های ما هستند!» اگر شما هم اهل خریدوفروش اینترنتی یا گشت‌زدن‌های مجازی هستید، دور از ذهن است تاکنون پیه «تیغ‌زن‌های اینترنتی» به تنتان نخورده باشد. در این گزارش به سراغ موقعیت‌هایی رفته‌ایم که بعید نیست شما را هم به بلای این سارقان دچار کند.
تیغ‌زنی به قیمت جان شهروندان
هنوز خاطره «کلاهبرداران ماهواره‌ای دوا و دارو» برای بخشی از شهروندان زنده است که مدل جدید این تیغ‌زن‌ها هم از راه رسیده‌اند! کم نیستند «داروخانه‌های اینترنتی غیرمجاز» که در قالب شبکه‌های اجتماعی، به‌خصوص گروه‌ها و کانال‌های اشتراک‌گذاری اطلاعات دارویی، کار «ناصرخسرو اینترنتی» را انجام می‌دهند. به‌واسطه یکی از دلالان دارو با یکی از این کانال‌ها آشنا می‌شویم. کانال را به‌ظاهر سه‌چهار نفر از دلالان و خرده‌فروش‌های غیرمجاز دارو اداره می‌کنند. نام کانال پسوند «مشهد» را به دنبال خود دارد و با ۴ هزار دنبال‌کننده، ده‌ها نوع دارو و مصارف آن را معرفی کرده و در لابه‌لای آن‌ها به عرضه غیرمجاز برخی دارو‌ها ازجمله فاویپیراویر و رمدسیویر (دارو‌های مرتبط با بیماری کرونا) نیز پرداخته است.
دارو‌هایی که اصلی یا تقلبی‌بودن و سالم یا فاسدبودن آن‌ها را هم چندان نمی‌توان بررسی کرد، اما کسانی که به این دارو‌ها احتیاج فوری دارند، بعید است بتوانند به این دلایل از خیر سفارش‌دادن آن‌ها بگذرند. علاوه بر قیمت‌های گزاف و تقلبی‌بودن بسیاری از دارو‌های عرضه‌شده از این طریق، کم هم نیستند شبکه‌های اینترنتی که در قبال فروش دارو به‌ازای وجه نقد به شما «هیچ» می‌فروشند.
محسن رضوی، کارمند مشهدی، درباره فریبی که از یکی از این کانال‌های مجعول خورده است، به گزارشگر شهرآرا می‌گوید: برای تهیه داروی کمیاب همسرم که در بیمارستان بستری است، از طریق یک صفحه خریدوفروش دارو‌های کمیاب به یک کانال ثبت تقاضای دارو هدایت شدم. البته بعد از چندین‌بار تماس تلفنی با ادمین صفحه که ادعا می‌کرد خودش در خارج کشور است و نمایندگانی در مشهد دارد، (شماره تماس او هم مربوط به کشور لیتوانی بود) بعد از ثبت اطلاعات و واریز وجه حدود یک‌ونیم میلیون‌تومانی از طریق همین کانال تلگرام متوجه شدم که ادمین تلگرامی آن فقط یک ربات تلگرامی است و بعد آن هم دیگر نه خبری از دارو شد و نه از پول بربادرفته.
به گزارش ایسنا، معاون غذا و داروی دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد درباره خریدوفروش دارو در فضای مجازی می‌گوید: ﺍﯾﻦ ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ ﻓﺮﻭﺵ ﺩﺍﺭﻭ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﺩﺍﺭﻭﺧﺎﻧﻪ، بهﺧﺼﻮص ﺩﺭ ﻓﻀﺎی ﻣﺠﺎﺯی را ﺑﻪﻫﯿﭻﻭﺟﻪ تأﯾﯿﺪ نمی‌کند ﻭ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﻃﻼﻉ، ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﺯ ﻃﺮﯾﻖ ﭘﻠﯿﺲ ﻓﺘﺎ ﭘﯿﮕﯿﺮیﻣﯽﺷﻮﺩ.
همچنین علی روحبخش، مدیر امور دارو و مواد تحت‌کنترل معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد، درباره جزئیات این موضوع و فروش دارو‌های بدون برچسب می‌گوید: نه فقط دارو، بلکه هر کالای دیگری وقتی با کمبود روبه‌رو و تقاضا برای آن وجود داشته باشد، ممکن است قاچاق شود. داروخانه‌ها اجازه فروش داروی بدون برچسب را ندارند. علاوه بر این، فروش دارو در فضای مجازی چه با برچسب و چه بدون آن، از نظر ما قاچاق داروست. زیرا خارج از زنجیره به فروش می‌رسد وبر اساس بخشنامه باید همه آن‌ها معدوم شود. چون ما نمی‌دانیم این دارو‌ها در چه وضعیتی نگهداری و کنترل شده‌اند. حتی اگر ژلوفن تولید داخل ما خارج از زنجیره به فروش برسد، طبق دستورالعمل تخلف است.
سمانه احمدی، مسئول واحد بازرسی نظارت بر داروخانه‌های شهر مشهد، می‌گوید: من به‌عنوان مسئول واحد بازرسی، هرشب کانال‌های تلگرامی را همراه با همکارانم رصد می‌کنیم و همه این‌ها را برای رابطمان در پلیس فتا می‌فرستم تا پیگیری کنند. درحالی‌که نظارت ما فقط این است که دارو را به‌درستی توزیع کنیم تا به دست کسی جز بیمار نرسد. از طرفی باید بر ۶۵۰داروخانه هم نظارت کنیم و رسیدگی به تخلفات فضای مجازی کار پلیس است. ۹۰درصد ادمین‌های این کانال‌ها در استان‌های دیگر هستند و هرچه در اختیارات این استان باشد، ما با همکاری پلیس فتا پیگیری می‌کنیم.
فروشگاه‌های مجاز، فروشندگان تیغ‌زن!
تیغ‌زنی به بهانه فروش دارو فقط یکی از بهانه‌های تیغ‌زن‌های اینترنتی برای بردن پول شماست. البته یکی از خطرناک‌ترین آن‌ها هم هست. چون باید خوش‌شانس باشید که این تیغ‌زن‌ها فقط به بردن مال راضی باشند و با انواع دارو‌های تقلبی و تاریخ‌گذشته علاوه بر مال شما، جان شما و خانواد‌ه‌تان را هم به خطر نیندازند. به جز دارو، هر چیز دیگری هم به کار شما بیاید، می‌تواند دستاویز شیادان اینترنتی برای خالی‌کردن جیب‌هایتان باشد و البته این اتفاق فقط به کانال‌ها و گروه‌های غیرمجاز محدود نمی‌شود.
برای خرید از بازار‌های اینترنتی هم باید مراقب باشیم. راضیه موحدی‌فر یکی از هزاران نفری است که در دام این «کلاهبرداران کوچک» افتاده است. خانم موحدی‌فر، جوان و تحصیل‌کرده است و در نظر اول بسیار بعید به نظر می‌رسد که یک فروشنده در شبکه فروش اینترنتی توانسته باشد کلاهش را بردارد، اما او برای شهرآرا توضیح می‌دهد که: انگشتری طلا به وزن ۴ گرم را با این شرط از او خریدم که طلا را به قیمت تابلو (چنددرصد ارزان‌تر از قیمت مغازه) و با ارائه فاکتور بخرم. فاکتورش معتبر به نظر می‌رسید و سربرگ و مهر یک طلافروشی معتبر مشهد را داشت، اما بعد معلوم شد قضیه به‌کلی کلاهبرداری بوده است.
البته انگشتر طلا بود، اما به‌جای ۴گرم که به ازایش پول داده بودم، فقط یک انگشتر دوگرمی تحویل گرفته‌ام و هیچ نشانی از فروشنده آن نیست. بازار‌ها و شبکه‌های تبادل قانونی کالا در این زمینه هیچ مسئولیتی نمی‌پذیرند و در توضیح فقط به این قاعده اعلا‌م‌شده در سایت‌هایشان اکتفا می‌کنند که «سایت در قبال صحت معاملات و اصالت کالا‌ها مسئولیتی ندارد، در هنگام خریدوفروش دقت لازم را داشته باشید.» با این‌حال، محمود عبدی، کارشناس حقوق، در این‌باره می‌گوید: قانون در چنین مواردی از افراد متضرر حمایت می‌کند.
به‌خصوص زمانی که در مال غش وجود داشته باشد یا غبن (ضرر) فاحش رخ داده باشد یا با تقلب و نیرنگ کالای تقلبی به مشتری عرضه شده باشد. چیزی که در این بین اهمیت دارد، این است که خریداران به‌واسطه سایت‌های مبادله در کنار رعایت همه جوانب احتیاط، اطلاعات کاملی از فروشنده کالا داشته باشند، مثل شماره تلفن معتبر و اسم و مشخصات دقیق و نشانی مشخص که در صورت ضررکردن بتوانند به‌نوعی پیگیر جبران ضرر و زیان خود بشوند و همه راه‌ها به رویشان بسته نماند.
نیاز شهروندان، رمز تیغ‌زن‌ها
تیغ‌زن‌های فضای مجازی برای خالی‌کردن جیب شهروندان روی احساسات و نیاز‌های طعمه‌هایشان حساب باز کرده‌اند. از نیاز‌های عاطفی و جنسی تا دعا و حرز و جادو و صدالبته نیاز‌های روزمره آن‌ها. حالا کار از خالی‌کردن جیب شهروندان به بهانه دعانویسی یا دریافت کمک مالی گذشته است. (شهرآرا پیش از این در گزارش‌های جداگانه به چنین شگرد‌هایی پرداخته است).
در یکی از تازه‌ترین روش‌ها، این تیغ‌زن‌ها با جعل پیامک‌های سامانه ابلاغ الکترونیکی قوه‌قضائیه (ثنا) حتی حساب مخاطبان این قوه را هم خالی می‌کنند! محمدکاظم عنابستانی یکی از شهروندان مشهدی است که با این ترفند جدید طعمه سارقان اینترنتی شده است. او به شهرآرا می‌گوید: ظهر دوم اسفند پیامکی با این مضمون دریافت کردم که ابلاغیه شما در سامانه ابلاغ الکترونیک ثنا ثبت شد. با اینکه پرونده جاری در دادگاه نداشتم، حساس شدم که بدانم چه ابلاغیه‌ای برایم ارسال شده است. پیامک خارج از ساعت اداری برایم ارسال شده بود. به همین دلیل امکان پرس‌و‌جو از مجتمع‌های قضایی را نداشتم.
از طرف دیگر پیامک دیگری حاوی کد رهگیری و لینک دریافت ابلاغیه دریافت کردم که کنجکاوی و حساسیتم را جدی‌تر کرد. از طریق لینک ارسالی به گوشی به سایتی وصل شدم که ادعا شده بود سایت سامانه ثناست و زمانی که خواستم ابلاغیه را از این سایت دریافت کنم، با این توضیح سایت که «مبلغ دریافت خدمات ۵ هزار تومان می‌باشد»، به درگاه بانکی هدایت شدم. آن‌قدر روی موضوع حساس شده بودم که به‌راحتی زیر بار پرداخت ۵ هزار تومان رفتم، اما دسترسی به ابلاغیه میسر نشد و تازه چنددقیقه بعد متوجه شدم با استفاده از اطلاعاتی که در آن درگاه بانکی جعلی ثبت کرده بودم، همه موجودی کارت بانکی‌ام را خالی کرده‌اند.
جیب‌هایتان را محکم بچسبید!
جیب‌بری اینترنتی به طریق فیشینگ، به این نوع جدید خلاصه نمی‌شود. در نمونه‌ای دیگر، خبرگزاری تسنیم به‌تازگی از ارسال انبوه پیامک‌هایی به مردم مشهد خبر داده است که با محتوای ارائه و اختصاص بسته معیشتی توسط برخی نهاد‌ها مثل آستان قدس رضوی ارسال شده است؛ و در محتوای این پیامک‌ها آمده است که کمک معیشتی این نهاد با ارسال کد ملی شخص، نام و نام‌خانوادگی و تعداد افراد خانواده و وضعیت تکفل و سرپرستی و همچنین ارائه یک شرح‌حال مختصر اختصاص پیدا می‌کند. پیگیری خبرنگار تسنیم از مجموعه‌های مربوط در آستان قدس رضوی، اما حاکی از این است که چنین پیامکی از سوی این نهاد ارسال نشده است و این پیامک‌ها هیچ ارتباطی با آن آستان ندارد و شهروندان باید درباره دراختیار قراردادن اطلاعات خود در این زمینه هوشمند باشند.
زیرا دراختیار قراردادن اطلاعات شخصی و بانکی احتمال کلاهبرداری مالی و فیشینگ را به‌دنبال دارد. همین چند روز پیش نیز فرمانده انتظامی استان خراسان‌رضوی از انهدام بزرگ‌ترین شبکه کشوری در مشهد خبر داد که خیلی حرفه‌ای به برداشت غیرمجاز از حساب شهروندان اقدام کرده بود. سردار محمدکاظم تقوی در تشریح این خبر گفت: اعضای این شبکه با عناوین خاص برای تطمیع مردم از طریق تبلیغات درباره خرید شارژ با تخفیف یا سایت‌های ازدواج موقت و دوست‌یابی، افراد ساده‌لوح را به درگاه‌های پرداخت می‌کشاندند و اطلاعات حساب بانکی آنان را برداشت می‌کردند و به این ترتیب اطلاعات حساب‌های بانکی تعداد زیادی از هم‌وطنان را از سراسر کشور سرقت کرده بودند.
وی افزود: ۲گرداننده اصلی این شبکه در مشهد بودند که کارشناسان پلیس فتا با شناسایی و کنترل و مراقبت‌های علمی، دریافتند با یک باند بزرگ کشوری روبه‌رو شده‌اند که در شهر‌های تهران و شیراز هم فعالیت داشته‌اند و به‌صورت بسیار زیرکانه، پس از برداشت غیرمجاز از حساب افراد، سرمایه عظیمی از پول‌های سرقتی را فراهم کرده‌اند و با انتقال متواتر از یک حساب بانکی به حساب دیگر، عملیات پول‌شویی خود را به نحوی انجام می‌دادند که پلیس و دستگاه قضایی در رهگیری پول‌های کثیف با مشکل روبه‌رو شوند. سردار تقوی ضمن قدردانی از هوشیاری مردم در رصد اقدامات مجرمانه در فضای سایبری و گزارش این جرائم به پلیس فتا، گفت: عملیات کشف این شبکه پول‌شویی با یک گزارش مردمی آغاز شد و پس از آن یکی از متهمان این پرونده سنگین در مشهد، به‌عنوان مظنون در پلیس فتا، زیر نظر مأموران این مرکز قرار گرفت.
در تحقیقات تکمیلی مشخص شد این فرد با لایه‌های بالاتری از مجرمان حرفه‌ای در ارتباط است که با راه‌اندازی یک کانال تلگرامی، ۱۶۰۰نفر از کلاهبرداران فیشینگ‌کار را دورهم جمع کرده است و درگاه‌های پرداخت الکترونیک جعلی طراحی‌شده را در معرض فروش همگانی قرار می‌دادند. وی در ادامه بیان کرد: این متهم با اغفال خانمی، ضمن دسترسی به اطلاعات سجلی و هویتی او، از آن اطلاعات برای خرید حق امتیاز صرافی مجازی استفاده کرده است. متهم دستگیرشده در فرودگاه شیراز علاوه بر تهیه حق امتیاز صرافی غیرمجاز، وظیفه اغفال افراد و تبلیغ درگاه‌های جعلی را در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی نیز برعهده داشته است.
به گفته سردار تقوی، اگر هم‌وطنان ما در حراست از اطلاعات شخصی خود (اعم از اطلاعات بانکی و هویتی) بیشتر کوشا باشند، زمینه وقوع جرم به‌وسیله مجرمان فراهم نمی‌شود. فرمانده انتظامی خراسان‌رضوی گفت: تاکنون ۱۳۰۰فرد فریب‌خورده به‌عنوان شاکی پرونده شناسایی شده‌اند و تحقیقات گسترده برای شناسایی تعداد شاکیان و میزان رقم برداشت‌های غیرمجاز و سرقت‌های اعضای این شبکه ادامه دارد.
دله‌دزدی به‌نام آگهی استخدام
یکی دیگر از شیوه‌های جدیدتر تیغ‌زنی‌های اینترنتی، کلاهبرداری‌های شیک‌تر در قالب فرصت‌های استخدامی است. در این شیوه جدید، شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های خوش‌رنگ‌ولعاب با تبلیغاتی در سطح مؤسسات حرفه‌ای، شما را به استخدام و کار در این مجموعه‌ها دعوت می‌کنند، درحالی‌که یا چنین شرکت‌هایی وجود ندارند یا وجود آن‌ها کاغذی و صوری است و نتیجه تعامل با چنین مؤسسه‌هایی درنهایت پرداخت مبلغی به‌عنوان وجه آزمون یا مصاحبه یا بررسی سابقه کار و بی‌پاسخ‌گذاشتن درخواست داوطلب است. محمدرضا اصلانی یکی از صدهاهزار جوان مشهدی جویای کار است که به‌تازگی مدرک کارشناسی‌اش در رشته مهندسی مکانیک را گرفته است. او به شهرآرا می‌گوید که تاکنون بار‌ها مجبور به واریز وجوهی به حساب این مؤسسات شده است، بی‌آنکه دستاورد مشخصی داشته باشد.
او که حدود یک‌سال به‌دنبال اشتغال است، به شهرآرا می‌گوید: اگر در گذشته روزنامه‌ها پر بودند از آگهی‌های استخدام که بیشتر آن‌ها فقط عمر جوان‌ها را پشت در‌های مؤسسات هدر می‌داد، حالا فضای مجازی پر شده است از آگهی‌هایی که علاوه بر عمر جوان‌ها، مختصر پس‌انداز ته جیب آن‌ها را هم نشانه رفته است. او درباره تجربه خود از تعامل با این مؤسسات صوری نیز می‌گوید: این مؤسسات جعلی همه‌جا پراکنده هستند. از سایت‌های خریدوفروش و مبادله تا شبکه‌های کاریابی، شبکه‌های اجتماعی و... این‌قدر خود را حرفه‌ای معرفی و تبلیغ می‌کنند که جوان‌های جویای نام را وادار به بازی در زمین کلاهبرداری خود می‌کنند.
راه‌حل مصون ماندن؛ خودمراقبتی و مشورت‌پذیری
محمد زمان‌دان، معلم دانشگاه و تحصیل‌کرده جامعه‌شناسی، در این‌باره به شهرآرا می‌گوید: تیغ‌زن‌ها و گوش بر‌های اینترنتی این‌روز‌ها در همه‌جای فضای مجازی منتظر ما ایستاده‌اند. هرجا نیازی هست، کسانی هم هستند که آماده سوءاستفاده از نیاز‌های ما هستند. در این میان وظیفه شهروندان این است که با افزایش مطالعه و اطلاعات خود، بیشترین خودمراقبتی را داشته باشند و چه بهتر که قبل از هر تصمیم‌گیری و اقدام، با افراد آگاه‌تر از خودمان مشورت کنیم.
متأسفانه سرعت فضای مجازی و زندگی مدرن، شهروندان این نسل را درگیر رقابت‌هایی کرده که سرعت تصمیم‌گیری و درنتیجه میزان اشتباهات آن‌ها را به‌صورت نامتعارفی بیشتر کرده است. بخش مهمی از این آموزش‌ها و آگاه‌سازی‌ها نیز باید از طرف دولت و نهاد‌های اجتماعی تأثیرگذار مانند مدرسه ها، دانشگاه‌ها و صدا‌و‌سیما به عهده گرفته شود.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
