پیش‌بینی هواشناسی مشهد و خراسان رضوی امروز (پنجشنبه، ۲۲ خرداد ۱۴۰۴) | آغاز روند افزایش دما در استان کاهش وزن در میانسالی می‌تواند به طول عمر بیفزاید مرگ سالانه بیش از ۶۰ هزار نفر در ایران به علت مصرف دخانیات آیا مصرف بی‌رویه غذا‌های تند به سلامت دستگاه گوارش کمک می‌کند؟ زمان واریز حقوق خردادماه ۱۴۰۴ بازنشستگان و مستمری بگیران تأمین‌اجتماعی مشخص شد معاون حقوقی وزارت بهداشت درباره نفوذ صنایع دخانی هشدار داد: سن ابتلا و آلودگی به مواد دخانی به‌شدت کاهش یافته است جزئیات بسته حمایتی مازاد بیمه پایه سلامت بازنشستگان کشوری اعلام شد | کاهش ۵۰ درصدی فرانشیز خدمات بستری پیش‌بینی هواشناسی کشور امروز (پنجشنبه، ۲۲ خرداد ۱۴۰۴) | افزایش نسبی دما با آغاز هفته آینده احتمال تغییر در بیمه تکمیلی بازنشستگان کشوری | مطالبات همسان‌سازی تا پایان سال پرداخت می‌شود اگر هر روز خیار مصرف کنیم، چه اتفاقی در بدنمان می‌افتد؟ قبل از خواب، شیر گرم بنوشیم یا سرد؟ فروش واکسن «گارداسیل» در وب‌سایت‌ها غیرمجاز است امکان پذیرش مستقیم دستیار در ۴ رشته پزشکی فراهم شد ۵۶۰۰ قربانی در سکوت؛ روایت تلخ جوانانی که در دام الکل گم شدند هشدار گرایش متخصصین زنان به انجام اعمال زیبایی | تعرفه‌ها هیچ تناسبی با مسئولیت خطیر این پزشکان ندارد اعترافات هولناک عامل جنایت برج مجلل دربند| قتل مرد افغان به‌خاطر فحاشی توصیه‌های تغذیه‌ای در شرایط آلودگی هوا: مواد غذایی فله‌ای نخرید و آب زیاد بنوشید فاز نخست آموزش هوش مصنوعی به ۲ میلیون دانش‌آموز کلید خورد معمای مرگ مشکوک دختر دانشجو در واژگونی خودرو شگرد مرموز باند سارقان زن برای دستبرد به فروشگاه‌های پوشاک در مشهد انهدام باند سرقت جغدهای پارکینگی توسط پلیس مشهد میهمان من باش در آستانه عید غدیر، ۶۲۱ نفر از زندانیان استان خراسان رضوی آزاد شدند نگاهی به آمار روز‌های نفس‌گیر مشهد در سال ۱۴۰۳ | شاخص آلودگی هوا رکورد یک دهه را شکست مراقبت بهداشتی مرزی از حاجیان در مشهد آغاز شد مراحل تعویض پلاک بدون معطلی در مشهد | تعویض پلاک در ۴۵ دقیقه طلایی! رئیس اداره جنگل اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی: در سطح استان یک میلیون و ۲۶۰ هزار کانون بحرانی فرسایش بادی وجود دارد اعمال محدودیت‌های ترافیکی در جاده‌های کشور برای تعطیلات عید غدیر ۱۴۰۴
سرخط خبرها

خدا تخته تراش نیست

  • کد خبر: ۶۴۴۲۲
  • ۲۹ فروردين ۱۴۰۰ - ۱۲:۱۲
خدا تخته تراش نیست
مسعود نبی دوست - روزنامه نگار
تیره و نژاد کلماتی که من در میانه شان بزرگ شده ام برمی گردد به روستای کوچکی در جنوب خراسان. من نسل دوم از خانواده‌ای بودم که از «بیهود» به مشهد کوچ کرده بودند و دایره‌ای وسیع از لغات و اصطلاحات و کنایه‌های محلی تا حتی اوسنه‌ها و باور‌های عامیانه خراسانی میانشان مصطلح و مرسوم بود. اما از بد روزگار، خیلی نمی‌گذرد از زمانی که به صرافت نوشتنشان افتاده ام و از این بین، فارغ از همه مثل‌ها و باورها، حکمت‌های بسیاری را گم کرده ام که حالا دیگر بعید است بشود جایی جستشان.

به قدری که در یادم مانده، از میان همه این ادبیات عامه، بخش زیادی از آن، پیرامون زندگی و خانواده می‌گشت. خیلی اش هم در ستایش «سازگاری» بود و «قناعت» یا در رد اضداد این ها. برای نمونه، «زن کاری، مرد کاری، تا بِچِله روزگاری» همیشه حول و حوش خانه و زندگی ما شنیده می‌شد. معنایش هم به گمانم تأکیدی بود بر همپایی و همراهی در میان زن و شوهر و اینکه هرکدام باید باری متناسب خودشان از زمین بردارند تا امور بگذرد. یا «مرد روده، زن رودبند» تکیه کلام مادربزرگ مادری مان که در ستایش قناعت زنانه و اداره دخل و خرج زندگی گفته می‌شد و اینکه اگر مرد خرجش را نفهمد، از زن توقع است حواسش به امور باشد.

قدیمی‌های فامیل ما هم مثل خیلی دیگر از خراسانی‌ها زندگی جفت وجور که می‌دیدند، «خدا تخته تراش نیست، [ولی]به هم اندازه» توی دهنشان می‌گشت و این طوری می‌خواستند بگویند که زن و شوهرِ تازه لنگه هم هستند و این خوب است. بر خلاف این، هر وقت زندگی‌ای را به قاعده نمی‌دیدند، لابد به رسم مألوف همان سال ها، بار طعنه و کنایه را طرف زن زندگی سنگین می‌گرفتند و می‌گفتند: «همساده‌ها یاری کُنِن تا ما شوهرداری کُنِم.»

«صد تا پیه سوز بسوزونِن و یک دختر شوهر بِدِن» کنایه‌ای است از لزوم طول و تفصیل خواستگاری و حکمتِ درآوردن زیر و بم زندگی خواستگار، اما «شیر، نر و ماده نداره» را وقتی به کار می‌بردند که زن خانه نک و نال کند که مثلا «من زنم و کاری از دستم ساخته نیست». در میانه دعوا و کدورت زن و شوهری هم وقتی به کوتاه آمدن هر ۲ طرف یا دست کم یک بر ماجرا توصیه می‌کردند، «دو تا «من» نِمِشه. یکی باید «نیم من» باشه.» کارکرد پیدا می‌کرد و خلاصه به گمانم، هیچ کجای این ماجرا‌ها از خواستگاری و مراسم تا زندگی و اختلافات و خوشی هایش نباشد که قدیمی‌ها چیزی به طعنه و کنایه و مثل درباره اش نگفته باشند. تازه این فقط آن چیزی است که در چهاردیواری خانه ما می‌شد یافت. مابقی اش را خدا عالم است!

بچله: فعل از مصدر چلیدن، روان شدن
همساده (همسَده): همسایه
پیه سوز: چراغ فتیله‌ای روغنی
گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->