تبعیض یا ضعف اطلاع‌رسانی؟

چند روز پیش خبری منتشر شد که به پاکبان‌های افغانستانی واکسن نمی‌زنند. این خبر دست‌کم در توییتر بازتاب بدی داشت. البته اصل خبر دقیق نبود، اما همچون همه خبر‌های دیگری که بار منفی دارد، با استقبال روبه‌رو شد. بنده سعی کردم که واقعیت ماجرا و سیاست وزارت بهداشت دراین‌باره را پیگیری کنم. ازاین‌رو، تماس گرفتم و یکی از مدیران آنجا نیز پیگیری کرد و توضیحاتی ارائه داد که خلاصه آن را در اینجا تقدیم می‌کنم.
در سیاست‌گذاری بهداشت و درمان برای اتباع خارجی تفاوت وجود دارد. درباره بهداشت، همان‌گونه‌ای با افغانستانی‌ها یا دیگر اتباع خارجی عمل می‌شود که با ایرانیان رفتار می‌شود. برای نمونه آنان از همان امکانات و خدمات عمومی مثل واکسیناسیون اطفال و دیگر خدمات بهداشتی بهره‌مند می‌شوند. در این راه تفاوتی میان مهاجران دارای مجوز یا بدون مجوز وجود ندارد.

درباره درمان قضیه متفاوت است. بیشتر ایرانیان به‌طور معمول بیمه‌اند و ساکنان شهر‌ها ۱۰ درصد و روستاییان ۵ درصد هزینه درمان را در بیمارستان‌های دولتی پرداخت می‌کنند. در مراکز خصوصی فرقی میان آن‌ها وجود ندارد؛ هر ۲ گروه هزینه یکسانی را نقدی می‌پردازند. اما در مراکز دولتی براساس مقررات بیمه با بیمار برخورد می‌شود. بیمارستان‌ها نمی‌توانند این را نادیده بگیرند، چون ممکن است به حضور گردشگر خارجی با هدف استفاده از درمان مجانی منجر شود. برای نمونه، یک عمل سرطان دست‌کم ۱۰ میلیون تومان هزینه دارد، اما یک ایرانی شهرنشین، فقط یک‌میلیون و یک روستایی ۵۰۰ هزار تومان می‌پردازد. پس اگر اتباع خارجی بیمه هستند یا کارت کمیساریای پناهندگان را دارند، می‌توانند از خدمات درمانی متناسب تعرفه‌های بیمه‌ای خود استفاده کنند، در غیر این صورت باید هزینه درمان را بدهند.

دراین‌زمینه هم استثنا‌هایی قائل می‌شوند. برای مثال به نوزادان افغانستانی که گاهی نارس به دنیا می‌آیند و مدت زیادی در بخش ویژه نگهداری می‌شوند و خانواده‌ها باید هزینه زیادی را بپردازند، با تخفیف‌های چشم‌گیری کمک می‌کنند، یا مهاجران غیرقانونی که در تعداد زیاد در خودرو‌های معروف به «شوتی» هستند و تصادف می‌کنند، گاهی تا مدت‌ها در آی‌سی‌یو هستند، اما بیشترشان مجانی درمان می‌شوند.

درباره واکسن کرونا نیز فقط پاکبان‌هایی که درگیر جمع‌آوری پسماند‌های عفونی بیمارستانی‌اند، مشمول اولویت دریافت واکسن هستند که این‌ها بخش کم‌تعدادی از پاکبانان هستند و تشکیلات خاص خود را دارند و به همه آنان جدا از ملیتشان واکسن زده شده است. البته در برخی موارد، چون باید کدملی ثبت شود و این کار برای جلوگیری از تخلف ضروری است، مشکلاتی پیش آمده است، اما این به وجود تبعیض ربطی ندارد، بلکه اشکالات اجرایی است که در روز‌های گذشته برخی شهرداری‌ها آن را حل کرده‌اند. اتفاقا بی‌توجهی به همین مقررات نیز منشأ برخی سوءاستفاده‌ها شده که اخبار آن‌ها منتشر شده است.

فراموش نکنیم پس از آنکه وارد مرحله چهارم و عمومی واکسن کرونا شویم، در آن مرحله همه افراد حاضر در کشور جدا از ملیتشان واکسن دریافت می‌کنند؛ همچنان‌که واکسن‌های دیگر نیز به همه زده می‌شود. این مجموع و خلاصه توضیحاتی بود که به‌دست آوردم و به‌نظرم قانع‌کننده می‌آمد.