نجمه موسویزاده - کتابخانه عمومی دکتر علی شریعتی یکی از قدیمیترین کتابخانههای مشهد بوده که در سال ۱۳۰۳ تأسیس شده و بیش از ۴۳ هزار عنوان کتاب را در خود جای داده است. در این میان یکی از تفاوتهای این کتابخانه عمومی با دیگر کتابخانهها، راهاندازی بخش ویژه نابینایان بوده است که ۵ سالی از تشکیل آن میگذرد. مجید حکیم، کتابدار این بخش، از ویژگیهای این بخش برایمان میگوید.
۶۵۰۰ عنوان کتاب گویا
مجید حکیم سیساله دارای مدرک کارشناسیارشد کتابداری، بهطور مادرزادی کمبیناست و ۷ سالی است که بهعنوان کتابدار فعالیت میکند. او درباره تأسیس بخش نابینایان کتابخانه دکتر شریعتی اظهار میکند: نهاد کتابخانههای عمومی کشور درصدد بود تا بخشهای ویژهای را برای افرادی که دارای معلولیت بهویژه نابینایی هستند در کتابخانههای کشور راهاندازی کند. در همین راستا ۲۳ مهر سال ۹۳ همزمان با روز عصای سفید بنا بر نیاز و ضرورتی که در بحث کتاب و کتابخوانی برای افراد کمبینا و نابینا احساس میشد در مشهد کتابخانه ویژه این افراد در کتابخانه دکتر شریعتی راهاندازی شد.
وی ادامه میدهد: ابتدا در یک اتاق کوچک با امکانات کم بخش نابینایان شکل گرفت، اما بهمرور زمان با استقبالی که از سوی این افراد شد، علاوهبراینکه تعداد کتابهای بریل و صوتی افزایش یافت برنامههای ویژهای نیز در کنار بحث کتاب و کتابخوانی در نظر گرفته شد. حکیم با اشاره به اینکه در حال حاضر ۶۰ کتابخانه در کشور برای نابینایان مجهز شده است، بیان میکند: ۲۲۵ عنوان کتاب بریل در ۵۴۰ نسخه با موضوعات مختلف مانند کودک و نوجوان، کتابهای قرآن و ادعیه، روانشناسی، تاریخ، ادبیات و... همچنین ۶ هزار و ۵۰۰ عنوان کتاب گویا در مخزن ویژه نابینایان کتابخانه دکتر شریعتی موجود است.
او با بیان اینکه کتابهای الکترونیک نیز ویژه نابینایان تهیه شده است که در حال حاضر در کتابخانه دکتر شریعتی وجود ندارد، اما درصدد تهیه آنها هستیم، خاطرنشان میکند: تجهیزات مختلفی برای رفاه حال اعضای نابینای کتابخانه تهیه شده است، از جمله آنها میتوان به دستگاه بهدید که وسیلهای برای بزرگنمایی خطوط کتاب برای افراد کمبیناست اشاره کرد.
وی میافزاید: ماشین تحریر بریل، ماشین حساب گویا، اسکنر متون انگلیسی و زبانهای خارجه برای تبدیل آنها به کتابهایی با خط بریل و... از دیگر تجهیزات بخش نابینایان کتابخانه دکتر شریعتی است.
عضویت رایگان
کتابدار کتابخانه عمومی دکتر شریعتی از عضویت رایگان افراد کمبینا و نابینا در این کتابخانه خبر میدهد و میگوید: این افراد با عضویت در بخش نابینایان کتابخانه دکتر شریعتی علاوهبر امانتگرفتن کتابهای بریل و صوتی با ثبت شدن نام آنها در سامانه کتابخانههای عمومی میتوانند از دیگر کتابخانههای عمومی شهر نیز کتاب به امانت بگیرند.
حکیم آموزش رایانه بهطور مقدماتی و پیشرفته به اعضای نابینای کتابخانه را از دیگر اقدامات این نهاد عمومی ذکر میکند و میافزاید: برگزاری نشستهای کتابخوانی بهطور ماهانه، مراسمهای مناسبتی در طول سال، نشستهای هماندیشی علمی و اجرای برنامههای فرهنگی در مدارس نابینایان از دیگر اقدامات ما در کتابخانه است.
ضعف دسترسی به تمامی کتابها
وی با اشاره به عضویت ۶۳۰ نابینا در کتابخانه دکتر شریعتی بیان میکند: کوچکترین عضو ۴ سال و مسنترین نیز ۷۱ سال دارند و، چون خدمات ما در کتابخانه فقط در بخش امانت کتاب خلاصه نمیشود و اقدامات زیادی مانند گویاسازی تلفن همراه، رایانه و آموزش خط بریل نیز انجام میدهیم تعداد افراد زیادی در طول روز به کتابخانه مراجعه میکنند هرچند رفت و آمد برای بسیاری از آنها سخت است. او با تأکید بر اینکه کتابخانه وظیفه خود را تسهیل در دسترسی افراد کمبینا و نابینا به منابع اطلاعاتی میداند، خاطرنشان میکند: سالانه کتابهای زیادی در کشور منتشر میشوند که متأسفانه تعداد بسیار کمی از آنها به صورت بریل یا گویا هستند و این ضعف دسترسی برای نابینایان وجود دارد. حکیم ادامه میدهد: در حال حاضر ۸ هزار عنوان کتاب گویا وجود دارد که نسبت به کتابهای منتشر شده در کشور رقم بسیار کمی است، شاید یکی از دلایل این موضوع نبود امکانات و گوینده باشد و، چون بهعنوان کتابدار با افراد محصل زیادی که نیاز به منابع درسی بهویژه دانشگاهی داشتند در ارتباط بودم، تصمیم گرفتم تا با کمک چند فرهنگسرا از افراد علاقهمند به گویندگی دعوت کرده تا فایل صوتی کتابهای مورد نیاز را در مکانی باعنوان «پاتوق گویندگی» ضبط کرده و در اختیار این افراد قرار دهیم.
وی در پایان با قدردانی از اقدامات برخی سازمانها درراستای حمایت از موضوع کتاب و کتابخوانی افراد نابینا و کمبینا یادآور میشود: در جلساتی که با شهرداری منطقه ۸ داشتیم محیط بیرونی کتابخانه برای رفت و آمد این افراد مناسبسازی شد، همچنین با آستان قدس رضوی رایزنی شد تا تبادل کتاب گویا بین کتابخانهها انجام شود و از طرفی اداره پست قول مساعدی برای ارسال رایگان کتاب برای اعضای نابینا داده است که تمام این اقدامات جای تشکر و قدردانی دارد.