محمدرضا ضیاء - هدیه دادن رسمی است که ما ایرانیها خیلی خوب حقش را ادا میکنیم و با مناسبت و بیمناسبت در ایام مختلف هدیه میدهیم، از شب چله گرفته تا مهریه و خانه نویی و تولد و سالگرد ازدواج، اما همین هدیه دادن ساده در روابط دیپلماسی بین کشورها پر از معناست و انتخابش حیاتی و دشوار. این رسم است که در دیدارهای مهم سیاسی، رهبران سیاسی به هم کادو میدهند. این کادوها و حاشیههایشان گاهی آنقدر عجیب و جالب است که تا مدتها در یادها میماند. دیروز پوتین در دیدار با پادشاه عربستان یکی از این کادوهای عجیب سیاسی را روکرد و یک شاهین کمیاب به پادشاه سعودی هدیه داد؛ به بهانه این هدیه عجیب پوتین، بهسراغ چندین هدیه عجیب سیاسی در این سالها رفتهایم که شاید برایتان جالب باشد.
پوتین و کادوهای عجیبش
بین همه سیاستمداران معاصر و زنده، در زمینه کادو، قطعا پوتین در صدر ایستاده است. احتمالا یک اتاق فکر پشت کادوهای رئیسجمهور روسیه است و برای انتخابشان حسابی وقت میگذارد. پوتین چند ماه پیش در سفرش به ایران به رهبر انقلاب یک قرآن نفیس هدیه داد. این کار او مسبوق به سابقه است و سال ۹۴ هم در دیدار با رهبری یک قرآن خطی قدیمی به ایشان هدیه کرده بود، اما پوتین کلکسیونی از هدیههای عجیب به سیاستمداران دنیا را در کارنامه دارد. پوتین خرداد همین امسال در جریان کنفرانس تعامل آسیا با کیکی همراه نوشتههای چینی و یک جعبه بستنی روسی، تولد شصتوششسالگی رئیسجمهور چین را تبریک گفت. ظاهرا شیجینپینگ چینی با بستنی روسی و طعمش خاطره داشته است و علاقه زیادی به این نوع بستنی دارد. اردیبهشت امسال هم پوتین با یک سرویس چایخوری نفیس به دیدار رهبر کرهشمالی رفت. کیمجونگاون هم در مقابل یک شمشیر به رئیسجمهور روسیه هدیه داد و گفت که این شمشیر نشانه حمایت او و کشورش از روسیه است. رئیسجمهور روسیه تیر ماه در دیدار با پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیکهای جهان، آلبومی از آثار میکلآنژ، مجسمهساز و نقاش معروف ایتالیایی، را بههمراه لوح فشرده فیلم «گناه» بهکارگردانی آندره کنچالوفسکی، درمورد زندگینامه این هنرمند ایتالیایی، به پاپ هدیه داد. اینها فقط هدایایی است که پوتین در همین چند ماه اخیر به رهبران سیاسی و مذهبی دنیا تقدیم کرده است. رئیسجمهور نظامی و جودوکار روس در هدایای سیاسی با اختلاف، رکورددار جذابیت و شگفتانگیزی است.
تحقیر به سبک آمریکایی
البته پوتین تنها رئیس جمهوری نیست که هدیههایش در رسانهها سر وصدا به پا میکند. دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، به رهبر کرهشمالی، سیدی خواننده معروف، التون جونز را هدیه داد. کارشناسان، هدیه رئیسجمهور موطلایی را یک نوع تحقیر دانستند و خبر این هدیه، در زمان خودش یک جوک سیاسی شد. این هدیه را ترامپ درحالی به کیم داد که در دیدار قبلیشان، رهبر کرهشمالی گفته بود این خواننده محبوب را نمیشناسد. قبل از این هم در سال ۲۰۰۹، باراک اوباما در مقابل هدیه گرانقیمتی که از نخستوزیر انگلیس دریافت کرده بود، تنها یک سیدی از مجموعه فیلمهای مورد علاقهاش را به گوردون براوون هدیه داد؛ کلکسیونی که عملا بیاستفاده بود؛ چون این نوع سیدی در دستگاههای پخشکننده انگلستان خوانده نمیشد.
کلینتون و دکمه ریست
هیلاری کلینتون در سال ۲۰۰۹ زمانی که وزیر امورخارجه آمریکا بود، در سفر دیپلماتیکش به مسکو، برای سرگی لاوروف، همتای روسش، دکمه قرمز «راهاندازی مجدد یا Restart» هدیه برد. منظور کلینتون از این هدیه، فراموش کردن ناراحتیهای گذشته و جنگ سرد و آغاز دوباره یک رابطه دوستانه بود؛ البته روسها از این هدیه اصلا خوششان نیامد.
ملخ غولپیکر ملکه انگلیس
در سال ۲۰۰۲ ملکه انگلیس هدیههایی را که در طول صدارتش دریافت کرده بود، به نمایش گذاشت. در میان هدایا یک وسیله عجیب نظر رسانهها را به خود جلب کرد؛ یک ملخ غولپیکر که برای خنک کردن نوشیدنی ساخته شده بود. این هدیه را ملکه در سال ۱۹۷۲ از ژرژ پمپیدو، نخستوزیر فرانسه، گرفته بود.
عاقبت شکست در پینگپنگ
در سال ۲۰۱۲، دیوید کامرون، نخستوزیر انگلیس، به باراک اوباما، رئیسجمهور آمریکا، یک میز پینگپنگ هدیه داد. هدیه کامرون به اوباما خالی از معنا و تحقیر نبود؛ چراکه اوباما در سفرش به فرانسه با دانشآموزان محلی فرانسوی پینگپنگ بازی کرده و شکست خورده بود.
گوجه درعوض سیبزمینی
در سال ۲۰۱۵ «سرگئی لاوروف»، وزیر امورخارجه روسیه، به «جان کری» یک تیشرت بهمناسبت هفتادمین سالگرد پایان جنگ دوم جهانی هدیه داد که روی آن به زبان روسی نوشته شده بود: «پیروزی (!)» دیگر هدیه جالب لاوروف به کری، دو سبد گوجهفرنگی محصول روسیه بود. لاوروف این گوجهها را به تلافی هدیه سال گذشته کری که یک سبد سیبزمینی بود، به همتایش داد.