درباره نمایشگاه طراحی‌های الهه موسوی در نگارخانه «هنگام» | مکاشفه‌ای فارغ از فرم

امیرمنصوررحیمیان | شهرآرانیوز - برای بیشتر آدم‌ها این طور ثابت شده است که «اگر کاری را بدون برنامه ریزی و فکر کردن به نتیجه اش انجام بدهند، لابد آن کار به شکست می‌انجامد.» اگر عاقلانه هم بخواهیم به موضوع نگاه بکنیم، جوابش یک چیزی در همین حدود می‌شود. با این تعریف، آدم‌های عاقل ترجیح می‌دهند، کاری را انجام بدهند که قبلا آزمون خودش را پس داده باشد و درصد خطا و خطرش در کمترین اندازه باشد.

اما تقریبا تمام اختراعات و اکتشافات بشر مدیون کسانی است که نمی‌خواستند تسلیم شرایط موجود بشوند و مثل بقیه آدم‌ها کار‌های از پیش تعیین شده را انجام بدهند. آن‌ها بودند که چیز‌های جدید، طرح‌های نو و سبک و سیاق نوینی در اندیشه و هنر و علم ابداع کردند. کسانی که ثابت کردن قواعد و قوانین نوین و سبک‌های تفکر جدید به جامعه را ترجیح دادند.

سبک و سیاق بداهه

معنی کلمه آوانگارد و پیشرو همان مجنون خودمان است. گیاه تا وقتی مجنون آفتاب نباشد، نمی‌تواند از زیر سنگ‌های عظیم جمود و تغییرناپذیری بیرون بیاید. به نظر نگارنده هنرمندان هم مجنون‌های همیشگی هستند.

آدمی که بی هدف و یک باره تصمیم می‌گیرد تا کاری را انجام دهد، به همه چیز فکر می‌کند الا به نتیجه کاری که در حال انجام آن است و با خشنودی از نتیجه کارش لذت می‌برد، چه تعبیری دارد الا مجنون. خیلی پیش‌تر از این‌ها هم سبک و سیاق بداهه در میان هنرمندان رواج داشت. بداهه نوازی در موسیقی و ترسیم بداهه در هنر‌های تجسمی، قرن هاست که در بین هنرمندان رایج است.

فرق این سبک از کار هنری با دیگر سبک‌ها در این است که نتیجه کار هربار و هردفعه اثری بی نظیر، بدیع و تازه است. آثاری که دوباره تولید کردن آن حتی برای خود هنرمند هم امکان ندارد.

آثار «الهه موسوی» در نمایشگاه «رویش» در «نگارخانه هنگام» هم از این دست است. آثاری که فقط یک بار تولید و نمایش داده می‌شوند. با این هنرمند درباره نمایشگاه و آثارش گپ زدیم که در ادامه می‌خوانید.

هدایت قلم

موسوی درباره چگونگی خلق آثارش می‌گوید: روند شکل گیری هر اثر، معمولا چیز از پیش تعیین شده‌ای نبود. گاهی حتی اطلاعی از نتیجه کار پیش رو نداشتم. در بیشتر موارد وقتی شروع به خلق اثری می‌کنم، نتیجه کار برایم مشخص نیست. بیشتر قلمم است که من را به سوی نتیجه کار هدایت می‌کند. بیشتر کارهایم بداهه است و اتود و یا طرح از پیش تعیین شده‌ای ندارم. حتی در مورد کار‌هایی که اتود یا پیش طرح می‌زنم،  اجرای نهایی بازهم حاصل اتفاق است و روند شکل گیری اثر، در زمان انجام کار تغییر می‌کند.

او بر این باوراست: همیشه چیزی اضافه یا کم می‌شود و کمتر پیش می‌آید همان اتود بدون کم و کاست اجرا بشود. شاید بشود گفت، بداهه خصوصیت بارز آثارم است. به طور کل مداد و کاغذ یار دیرین من هستند. فضای کمی که اشغال می‌کند و دسترسی آسانش باعث شده طراحی بیشتر از نقاشی برای من در اولویت قرار بگیرد.

این هنرمند در مورد ایده برگزاری نمایشگاه انفرادی اش می‌گوید: بار‌ها تصمیم داشتم این کار را انجام دهم، اما مصمم نبودم و بعد از تأسیس نگارخانه هنگام، با حمایت «نجمه امینی»، انگیزه اصلی برگزاری این نمایشگاه شکل گرفت. امیدوارم بیشتر شاهد چنین فضا‌های هنری و حرفه‌ای در مشهد باشیم.

نجمه امینی مدیر نگارخانه هم در مورد این نمایشگاه نظرش را این طور بیان می‌کند: آنچه در آثار الهه موسوی چشمگیر است، فرآیند خلق آثار اوست. آثار او فارغ از فرم است، شاید حتی فارغ از هر آنچه که هست. از درون می‌آید آنچه قلمش را به سماع بر کاغذ دعوت می‌کند. نقش هایش مکاشفه‌ای است میان درون و برون.

گاه می‌توان آن‌ها را فرم‌هایی انتزاعی متصور شد و گاه از میان پیچ وتاب‌های گرافیتی اش درختانی انبوه یافت. اما بدون شک فرآیند زایشی ایجاد فرم‌ها در آثارش، بیننده را به سوی دنیایی فرازمانی سوق می‌دهد. دنیایی که از جنس ماده نیست، فرازمانی و فرامکانی است. از دیدگاه من این نمایش شروع یک مجموعه بزرگ از مکاشفه‌های این هنرمند است. این نمایشگاه تا سیزدهم تیر در نگارخانه هنگام برپاست. برای دیدن آثاری که فرصت خلق دوباره آن‌ها شاید از میان رفته است، فرصت را هم از دست ندهید.