الگوبرداری از اخلاق پیامبر(ص) در جامعه

آموزه‌های دینی بر شکل‌گیری و تثبیت باورها، ارزش‌ها و هنجار‌های اجتماعی اثرگذار بوده و در جامعه دینی این کشور به‌عنوان مرجع اساسی در سنجش رفتار‌های مردم پذیرفته شده است. براین اساس نمود بارز آن در حوزه روابط اجتماعی را می‌توان در سیره عملی رسول خدا (ص) مشاهده کرد و از آنجا که بسیاری از رفتار‌های افراد معطوف به فهم آنان از درک درست یا نادرست از زندگی در ابعاد مختلف با رویکرد اجتماعی است، می‌توان با معرفی بهترین الگو یعنی سیره گفتاری و عملی پیامبر (ص)، کنش‌های رفتاری مثبت را در میان مردم رواج داد که نمونه‌هایی از میان خصلت‌های بی‌شمار آن در دو عنوان پوشش و سخن‌گفتن تحت موضوع سبک حضور در اجتماع بیان می‌شود. بررسی‌ها از نمود‌های رفتاری رسول خدا (ص) با حضور در جامعه نشان از این دارد که ایشان مبنای زیست اجتماعی را اخلاق و احترام عاطفی همه‌جانبه از جهت ظاهری و باطنی قرار داده است.
پوشش- امروزه بسیاری از مردم نشان داده‌اند که پوشش می‌تواند به‌عنوان زمینه‌ای برای شکل‌گیری احترام متقابل نقش مؤثری داشته باشد، اما آنچه نباید نادیده گرفت دوری از تعادل یا هنجارشکنی است که موضوعیت این احترام اجتماعی را خدشه‌دار کرده و پیامد‌های جبران‌ناپذیری را برای جامعه به دنبال دارد. خرید لباس‌های مُد که جذابیت اجتماعی دارد، مانعی ندارد، اما اینکه تغییر شخصیت ظاهری فرد منوط به انگاره‌های متغیر باشد، مناسب نیست؛ بنابراین همراه فضیلت‌شدن اهمیت دارد و هر پوششی که منجر به بالابردن شخصیت شخص شود، مناسب است. از جمله مؤلفه‌های تأثیرگذار در شخصیت افراد که در رفتار‌های اجتماعی پیامبر (ص) گزارش شده است داشتن ظاهری آراسته، پوشش با اقتضای مکان و زمان و آراستگی ظاهری قبل از خروج از منزل است. درحقیقت ظاهر مناسب با پوشش و زینت‌هایی است که آراستگی و تمیزی در آن دخیل و باعث آسایش باشد.
سخن گفتن - یکی از مواردی که امروزه باعث بسیاری از درگیری‌های اجتماعی می‌شود و جامعه را دچار تنش می‌کند، ریشه در محاورات افراد دارد. پیامبر اکرم (ص) زبان خویش را نگه می‌داشت و سخن نمی‌گفت، مگر در اموری که به آن حضرت مربوط بود و زمانی‌که سخن می‌فرمود، الفت‌بخش و وحدت‌آفرین بود، نه اینکه عامل تفرقه و موجبات بددلی و کدورت افراد، نسبت به یکدیگر را فراهم آورد. (بحارالانوار، علامه مجلسی، مؤسسة الوفا، بیروت، ج١۶، ص١۵١) ابعاد کلام مفید را می‌توان؛ در سطح مخاطب، هنر گوش‌دادن، سخن با تبسّم، خلاصه‌گویی، همدلی و هم‌زبانی با مردم و کنترل زبان در هنگام خشم از سیره قولی رسول خدا (ص) آموخت.
سخن گفتن به اندازه معلومات افراد از ویژگی‌های منحصر به فرد ایشان بود. به طورقطع لازمه این‌گونه سخن گفتن، صبوری و تحمل است که در کمتر افراد دیده می‌شود. ایشان هرگز کلام کسی را قطع نمی‌کرد و همواره سکوت می‌کرد تا فرد سخنش به پایان برسد (بحارالانوار، علامه مجلسی، مؤسسة الوفاء، بیروت، ۱۴۰۳ ق، ج ۱۶، ص ۱۵۳). همچنین سخن‌گفتن با لبخند و تبسم ایشان موجب سرور در افراد می‌شد به گونه‌ای که حاضر به ترک مجلس آن حضرت نبودند (سنن‌النبی، علامه طباطبایی، کتاب فروشی اسلامیه، تهران، ص ۴٨). پیامبر (ص) همواره در سخن‌گفتن بهترین مضامین را به اختصار بیان کرده و گونه‌ای از سخن را به نمایش می‌گذاشتند که نشان از هم‌زبانی با مردم در مشکلات آنان داشت (بحارالانوار، علامه مجلسی، مؤسسة الوفاء، بیروت، ۱۴۰۳ ق، ج١۶). از دیگر خصلت‌های بارز پیامبر (ص) این بود که در حال خشم و رضا یکسان سخن می‌گفت. یعنی نه رضا و خرسندی، او را به گزافه‌گویی و تملّق می‌کشاند و نه عصبانیت او را از مرز حق بیرون می‌برد و ایشان در حال رضا و غضب، چیزی جز حق نمی‌گفت (سنن النبی، علامه طباطبایی، کتاب فروشی اسلامیه، تهران، ص٧۶).