گفتگو با سیدحسین سیدی شاعر آیینی و سرحلقه «انجمن ادبی ارادت»
با سیدحسین سیدی، شاعر خراسانی، به‌گفتگو نشستیم و درباره چندوچون شعر آیینی و فعالیت‌های مربوط به این حوزه سخن گفتیم. اینک بخش‌های کوتاهی از این گفتگو را با هم می‌خوانیم.
حجت بخارایی | شهرآرانیوز - اگرچه در زمانه ما بستر بسیاری از فعالیت‌های فرهنگی و هنری به فضای مجازی منتقل شده است، اما هنوز گردهمایی‌ها و انجمن‌ها و گروه‌های فعال در این حوزه نقش مهمی در جریان‌سازی دارند. یکی از مهم‌ترین نمود‌های این‌گونه فعالیت‌ها، انجمن‌های ادبی در شهر مشهد هستند؛ شهری که از دیرباز مهم‌ترین پایگاه فرهنگ و ادب ایران‌زمین بوده و مهم‌ترین انجمن‌های ادبی در آن برگزار شده و نام‌های بزرگ بسیاری به ادبیات معاصر ایران معرفی کرده است.
در این میان، «انجمن ادبی ارادت» اگرچه انجمنی نوپا در میان انجمن‌های بزرگ خراسان به‌شمار می‌آید، اما با کوشش مستمر گردانندگانش توانسته جریان مهمی را در عرصه شعر آیینی ایران ایجاد کند و در طول حدود پنج‌سالی که از راه‌اندازی‌اش می‌گذرد، دستاورد‌های چشم‌گیری در حوزه اصلی فعالیت خود یعنی شعر آیینی به‌دست آورده است.
حجت‌الاسلام سیدحسین سیدی که شاعر آیینی و پژوهشگر علوم اسلامی است و نامی آشنا برای اهالی شعر خراسان به‌شمار می‌آید، سال‌ها پیش به‌همراهی تنی چند از شاعران جوان آیینی، «انجمن ادبی ارادت» را بنیان نهاد و تا امروز با وجود مشکلات فراوان در راه برگزاری چنین نشست‌هایی به‌ویژه از آغاز شیوع کرونا، به‌طور مستمر فعالیت‌های خود را در این انجمن ادامه داده و دیگر همه علاقه‌مندان به شعر آیینی می‌دانند که عصر‌های سه‌شنبه میعادگاه شاعران و ذاکران اهل‌بیت (ع) در «انجمن ادبی ارادت» به‌میان‌داری سیدحسین سیدی است. با این شاعر خراسانی به‌گفتگو نشستیم و درباره چندوچون شعر آیینی و فعالیت‌های مربوط به این حوزه سخن گفتیم. اینک بخش‌های کوتاهی از این گفتگو را با هم می‌خوانیم.
«انجمن ادبی ارادت» از چه تاریخی و با چه نیتی شکل گرفت؟
«انجمن ادبی ارادت» از سال ۱۳۹۶ زیر نظر بنیاد بین‌المللی فرهنگی‌هنری امام‌رضا (ع) کار خود را آغاز کرد و تا امروز فعالیت خود را ادامه می‌دهد و با وجود فرازوفرود‌های بسیاری که به‌ویژه در ایام شیوع کرونا به ما تحمیل شد، کار خود را پیش می‌برد و پیش‌تر به‌صورت حضوری و اینک به‌صورت وبینار مشغول برگزاری جلسه‌های این انجمن هستیم. نیت ما از شکل‌دادن این انجمن، پرکردن جای خالی یک انجمن بزرگ و مادر برای شعر آیینی در مشهد بود؛ انجمنی که همه آن را قبول داشته باشند و بزرگان تأییدش کنند.
چه کمبودی در فضای ادبیات آیینی احساس کردید که چنین تصمیمی گرفتید؟
یکی نیاز به انجمن بزرگ و مرجع بود و دیگر اینکه انجمنی داشته باشیم که تک‌بعدی نباشد. در خیلی از انجمن‌ها یک بعد شعر را در نظر می‌گیرند؛ برای نمونه، یک انجمن ساختار و فرم و صنایع ادبی را در نظر می‌گیرد و به مقوله‌های دیگر اهمیت نمی‌دهد. در بسیاری از محافل شعری به موضوع‌هایی همچون شعرخوانی، آموزش، محتوا و... اهمیت نمی‌دهند. اهمیت‌دادن به محتوا یعنی کوشش برای سرودن شعر‌هایی با محتوای سالم و عالی. ما نیاز به انجمنی داشتیم که با حضور استادان مطرح کشوری در کنار جوان‌ها پا بگیرد، قوی شود و همه ابعاد را در نظر داشته باشد و در این راستا از همه متخصصان نیز استفاده کند.
وظیفه انجمن‌های ادبی برای کشف و حمایت از استعداد‌های جوان شعری چیست؟ شما چه برنامه‌هایی را در این راستا دنبال کرده‌اید؟
کسانی که با انجمن‌های ادبی آشنایی و به آن‌ها رفت‌وآمد دارند، می‌دانند که ثروت اصلی انجمن‌ها اعضای اصلی آن‌ها یعنی جوان‌ها هستند. ما نیز در انجمن خود با تبلیغات در فضای مجازی سعی کردیم فضایی ایجاد کنیم که شاعران درباره تازگی و جدیت فضای انجمن مطمئن باشند. در مشهد جلسه‌های شعر آیینی و غیرآیینی زیادی هست که بیشتر حاضران در آن‌ها استادان پیش‌کسوت هستند و شاعران جوان احساس می‌کنند که در آنجا‌ها جایی ندارند. ما با تبلیغات و عملکرد خود چنین القا می‌کنیم که اینجا مخصوص جوانانی است که به‌دنبال شعر آیینی هستند.
در سالی که گذشت، بیش از ۵۰۰ کلیپ شعرخوانی تولید و منتشر کردیم که بیشتر کسانی که در این کلیپ‌ها شعرخوانی دارند، جوان‌ها هستند و امروز همه می‌دانند که «انجمن ادبی ارادت» توجه ویژه‌ای به شعر جوان دارد. همچنین حدود ۲۰ تصنیف و ترانه فاخر از سروده‌های شاعران جوان تهیه کردیم که خوانندگان برتر کشور از جمله علیرضا افتخاری آن‌ها را خوانده‌اند و در فضای مجازی موجود است.
همچنین جشنواره‌های تخصصی همچون «فیروزه فرات» را با موضوع امام‌حسین (ع) در نگاه امام‌رضا (ع) با حضور شاعران جوان برگزار کردیم و جشنواره‌های دیگری همچون «مفردات دل» و «دل‌های خراسانی» و «برکه کمال» که موضوع همه آن‌ها شعر آیینی بود و برگزیدگانش جوان‌ها بودند. شاعران جوان نباید فقط این احساس را داشته باشند که به یک انجمن ادبی می‌آیند و شعری می‌خوانند و می‌روند، بلکه باید احساس کنند کار مفیدی انجام می‌دهند و آثارشان را دیگران می‌بینند. خیلی از شاعران جوانی که الآن در عرصه ملی مطرح هستند، کسانی بودند که وقتی پایشان را در «انجمن ادبی ارادت» گذاشتند، شاعران درجه ۳ محسوب می‌شدند، اما شکرخدا پیشرفت کردند.
دلیل اصلی تداوم و استمرار این انجمن را چه می‌دانید؟
وقتی «انجمن ادبی ارادت» را راه‌اندازی کردیم، فکر نمی‌کردیم این نهال چنین رشد کند و شاخ‌وبرگ داشته باشد؛ به‌شکلی که به‌زعم همگان اینک یکی از جلسه‌های فاخر شعر آیینی است. دلیل اصلی این توفیق آن بود که جوانانی که روز نخست به دعوت ما لبیک گفتند، تا حد زیادی پای کار ماندند؛ به‌ویژه در آغاز که به حمایت شاعران جوان نیاز داشتیم، حمایتشان را از ما دریغ نکردند و در کنار آن‌ها استادانی که شاید به حضور در انجمن ما نیازی نداشتند نیز لطف کردند و حمایت کردند.
مسئولان بنیاد بین‌المللی فرهنگی‌هنری امام‌رضا (ع) نیز نگاه خوبی به شعر آیینی دارند و در جهت رشد این شاخه هنری گام برمی‌دارند. این‌ها باعث شد ما بتوانیم استادان بزرگ شعر آیینی را به انجمن دعوت کنیم و مخاطبان ما احساس کردند در هر جلسه با رویداد تازه‌ای روبه‌رو خواهند بود، با یک شاعر جدید یا یک تفکر جدید آشنا می‌شوند و این‌گونه شد که هر هفته دوستان شاعر چشم‌انتظار برگزاری جلسه بودند و ما نیز کوشیدیم طراوت و تازگی و نشاط و شادابی را در این نشست شعری حفظ کنیم.
چه برنامه‌هایی برای آینده دارید؟
کرونا سرعت پیشرفت ما را کم کرد. برگزاری نشست‌هایی که تا پیش از شیوع کرونا هر هفته با حضور پنجاه‌شصت نفر برگزار می‌شد، دیگر ممکن نیست. البته اینک مخاطبان ما گاه به بیش از ۱۴۰۰ نفر در وبینار‌ها می‌رسد، اما دوست داشتیم نشست‌ها جز اینکه در فضای مجازی منتشر شود و هزاران بازدیدکننده داشته باشد، حضوری نیز برگزار شود. در آینده نیز ان‌شاءا... همین راه را ادامه خواهیم داد؛ با برگزاری برنامه‌های نوتر و مدل‌های متنوع‌تر.
در این راه آیا نهاد‌های مسئول از شما حمایت می‌کنند؟
نخست باید بگویم که بزرگ‌ترین مشکلی که در این زیرشاخه فرهنگ یعنی شعر آیینی وجود دارد، موازی‌کاری‌های بسیار است؛ هرچند همه نهاد‌ها در این حوزه به‌دنبال دست‌یابی به هدف واحدی هستند و آن گسترش و بسط فرهنگ اهل‌بیت (ع) و شعر آیینی است. گاه این موازی‌کاری‌ها شاعران را سردرگم می‌کند؛ برنامه‌های بسیاری برگزار می‌شود و بسیاری از شاعران مطلع نمی‌شوند. اگر مرکزی برای سامان‌دهی شاعران باشد و همه از آن طریق بدانند که چه برنامه‌هایی برگزار می‌شود، خیلی بهتر است. به‌هر حال نهاد‌های مسئول از انجمن ما حمایت‌هایی کرده‌اند، اما امیدواریم روند حمایت‌ها سرعت و دقت بیشتری بگیرد.
جریان شعر آیینی به چه حمایت‌هایی نیاز دارد؟
در واقع حمایت از هنرمند در آن جایگاهی که باید باشد، نیست. هنرمندانی در سطح استادی می‌بینید که در بدیهیات زندگی گرفتار هستند. چرا یک هنرمند عالی‌رتبه در عرصه شعر آیینی باید دغدغه امور ابتدایی زندگی خود را داشته باشد؟ البته به‌تازگی حرکت‌هایی برای حمایت از هنرمندان آغاز شده است و امیدواریم این تنور داغ شود و هنرمندان حوزه شعر آیینی احساس کنند که نهادی هست حمایتشان کند.
یکی از مصداق‌های این حمایت در حوزه چاپ آثار و کتاب‌های شاعران آیینی است که گاه برای شاعران صرفه اقتصادی ندارد و بسیار سخت است. البته برخی نهاد‌ها برای نمونه صد جلد از کتاب می‌خرند، اما آیا ارزش زحمات یک هنرمند که در چندین سال شکل گرفته، در همین حد است که با خرید صد جلد از کتابش احساس کنیم داریم از او حمایت می‌کنیم؟ نه! اسم این کار حمایت نیست. یک شاعر وقتی یک شعر خوب می‌گوید، باید ببیند که از هنرش استقبال می‌شود و اجر مادی و معنوی زحماتش پرداخت می‌شود. ما گاهی می‌خواهیم از امام‌رضا (ع) در بیت‌المال دقیق‌تر شویم!
امام‌رضا (ع) پس از شنیدن یک شعر از دعبل‌خزاعی، به او چندده دینار صله می‌دهد و مأمون نیز صله بیشتری روی آن می‌گذارد و به شاعر می‌دهد و این‌ها از بیت‌المال است و امام‌رضا (ع) مأمون را از این کار منع نمی‌کند. یعنی امام‌رضا (ع) این‌گونه از شاعر زمانه خود حمایت می‌کند. امام‌صادق (ع) نیز در محضر خود شاعر را در جایگاهی برتر از علما می‌نشاند. شعر شبکه‌ای است که می‌تواند به‌معنای واقعی و به زیباترین شکل ممکن به تبلیغ و ترویج دین بپردازد. وقتی اهل‌بیت (ع) این‌گونه از شاعران حمایت می‌کنند، آیا ما نباید از شاعران آیینی حمایت کنیم؟ آنکه باید حمایت شود، هنرمند است که عنان فرهنگ در دست اوست و می‌تواند سطح فرهنگی جامعه را ارتقا دهد.
جریان شعر آیینی را در عرصه ملی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
روشن است که جریان شعر معاصر و به‌ویژه شعر آیینی در سال‌های پس از انقلاب اسلامی رشد داشته است و هیچ کس نیست منکر آن باشد. اگر آثار شعر آیینی را در طول تاریخ بررسی کنیم، می‌بینیم چندین برابر آثاری که در عمر هزاروچندساله اسلام سروده شده، در همین چهل‌وچند سال پس از انقلاب اسلامی سروده شده است، اما هرچه تعداد زیاد باشد، آسیب هم به همان مقدار زیاد است. جریان شعر اگر با آموزش و بینش و آگاهی‌های دینی همراه شود که متأسفانه در این روز‌ها از این موضوع کمی فاصله گرفته‌ایم، روشن است که روزگار پربارتری را در آینده خواهد داشت.
اما اگر توجه به محتوا از شعر آیینی حذف شود و فقط واژه‌های شورانگیز و فقط حماسی و بدون بینش در آن باشد که در برخی هیئت‌ها و مجلس‌ها می‌بینیم، به اعتقاد مردم ضربه می‌زند. حقیقت این است که به‌رغم شعر‌های خوب، شعر‌های بی‌محتوا نیز بسیار می‌بینیم و به‌نوعی سره و ناسره درهم‌آمیخته است. گاه مداحانی که قدرت تشخیص شعر خوب از شعر بد را ندارند، فقط به کلمه‌های فریبنده متوسل می‌شوند و بدین‌ترتیب شور‌های بدون بینش بسیار می‌شود. شاید پله شعر‌های کم‌محتوا در آینده سنگین‌تر شود و این مسئله اینک به‌عنوان یک آسیب جدی برای شعر آیینی مطرح است. شاید در آینده با مجموعه شعر‌هایی روبه‌رو باشیم که باید بگردیم و با ذره‌بین در آن‌ها شعر آیینی سالم پیدا کنیم؛ اگر محتوا را نشناسیم، اگر آموزش نباشد و اگر اصولی پیش نرویم.
نقش شاعران جوان در این میان چیست و چه می‌تواند باشد؟
در هر عرصه‌ای وقتی به جوان‌ها اعتماد شد، کار درست پیش رفت. جوان خلاقیت دارد، ساختارشکنی عقلانی دارد، بدایع را بیشتر می‌داند، اهل احتیاط‌های بی‌ثمر نیست و اگر ما عنان فرهنگ و ادبیات و شعر آیینی را به‌دست جوان‌های تحصیل‌کرده بدهیم، حتما موفق خواهند بود. اگر شما انجمن‌های شعر آیینی را بررسی کنید، خواهید دید که پرچم‌دار شعر آیینی امروز جوان‌ها هستند. این به‌دلیل بهایی است که به جوان‌ها داده شده است. شاید در گذشته ما منتظر بودیم زیباترین کلمه‌ها را از زبان مسن‌ترین شاعران بشنویم، اما الآن دیگر آن‌گونه نیست؛ فضای تعلیم و رقابت و جوان‌گرایی است و سهم عمده‌ای از آینده شعر آیینی نیز در دست جوان‌ها خواهد بود؛ ان‌شاءالله.
این گفتگو را با چه سخنی به پایان می‌برید؟
نخست اینکه مسئولان نباید درباره انجمن‌های شعر آیینی بی‌تفاوت باشند. دوم اینکه عنان شعر نباید به‌دست غیرشاعر‌ها باشد؛ وقتی مسئولی با شعر بیگانه یا با آن مخالف است و اتفاقا وظیفه حمایت از شعر را برعهده دارد، چگونه می‌تواند از آن حمایت کند؟ وقتی افراد غیرمرتبط با شعر را به‌عنوان مسئول حوزه شعر منصوب می‌کنند، مانند این است که یک شاعر را مسئول یک بیمارستان بگذارند؛ چه فاجعه‌ای رخ خواهد داد؟ خدا می‌داند! وقتی غیرشاعران مسئولیت امور شعر و ادبیات را برعهده می‌گیرند، سلامت روح و فرهنگ مردم نیز به همان اندازه به‌خطر می‌افتد. نکته پایانی نیز اینکه همان‌طور که مقام معظم رهبری فرمودند «هر اندیشه‌ای که در قالب هنر نگنجد ماندنی نیست» باید بگوییم که هر فعالیت فرهنگی که در قالب دل نگنجد، ماندگار نخواهد بود.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
