موشهای نروژی از ابتدای سال تا کنون ۱۵۰ میلیون تومان خرج روی دست شهرداری مشهد گذاشتهاند، سال گذشته هم ۱۰۰ میلیون تومان برای خرید طعمهها هزینه شده است. اینطور که پیش میرود با توجه به افزایش قیمتها و از طرفی رشد موشها این هزینهها افزایش خواهد یافت و این درحالی است که هیچ بعید نیست که جمعیت موشهای مشهد هم، چون پایتخت چند برابر جمعیت ساکنان شوند. از همان سال ۹۶ که برای اولین بار سروکله موشهای نروژی در مشهد پیدا شد ۶۰ کانون موشها در شهرمان به وجود آمد که مهمترین آنها در خیابان امام خمینی (ره) و خیابان امام رضا (ع) است و با وجود اینکه اکنون این کانونها کاهش چشمگیری داشتهاند هنوز این دو خیابان در کنار محدودههایی، چون سیدی، ۱۷ شهریور، خیابان ملکالشعرای بهار و ... از کانونهای مهم موشها در مشهد به شمار میروند وتعداشان آن قدری شده است که در برخی خانه ها، انبارها، مغازه ها، خیابان ها، چاههای فاضلاب و حتی ادارات جولان دهند و به وضوح دیده شوند. ظاهرا خیلی هم خوب توانسته اند خودشان را با آب و هوا و حتی مناطق مختلف شهری مشهد وفق دهند و بدون هیچ مشکلی روزگار بگذرانند، چراکه مردم میگویند هر روز بر تعدادشان افزوده میشود و بیشتر در معابر دیده میشوند.
مشتری ثابت فرشگاههای مواد غذایی در خیابان امام خمینی (ره)
ظاهرا یکی از محدودههای مورد علاقه موشها خیابان امام خمینی (ره) است. اگر دقایقی در باغ ملی باشید به چشم میبینید که هم زمان ۵ تا ۶ موش به دنبال راهی برای ورود به یک کیسه زباله هستند که فیلم آن نیز چند روز پیش در یکی از کانالهای خبری منتشر شد، همچنین در میدان «ده دی» که میگویند یکی از کانونهای اصلی موش هاست و میتوان در آنجا به تماشای آنها ایستاد که چطور خودشان را از دریچههای فاضلاب بیرون میکشند و بدون هیچ ترسی از لا به لای پای عابران میگذرند. در ابتدا کاسبان و مردم این منطقه با دیدن موشها وحشت میکردند، اما حالا ظاهرا به وجود آنها عادت کرده اند و حتی این یکی از تفریحهای برخی کسبه شده است که به یکدیگر نشانشان بدهند، اندازه آنها را با هم مقایسه کنند و بگویند فلان موش اندازه سنجاب شده است و فلان موش اندازه خرگوش! ظاهرا موشها مشتری ثابت بسیاری از مغازههای موادغذایی شده اند و حتی از جویدن ریشه درختان هم دریغ نمیکنند.
لانه بزرگ موشها در کال قره خان
کال قره خان از بولوار فلسطین در منطقه یک شروع میشود و تا چهارراه دکترا امتداد مییابد و پس از پیمودن خیابان رازی، بعد از میدان امام رضا قطع میشود و دوباره از زیر مهدیه مشهد در خیابان تهران به سمت ۱۷ شهریور ادامه مییابد و در نهایت به جنوب شهر و کال امیرآباد میرسد. این کال در عبور از مسیر خود در نقاط خاصی که از محلهای مورد علاقه موش هاست ارتفاعش کم میشود. «کال در خیابان امام رضا و زیر مهدیه مشهد ارتفاع کمی دارد و به محل تجمع و زادوولد موشها تبدیل شده است.» یکی از اهالی به استناد صحبتهایی که از یکی از مسئولان شهرداری شنیده است این مطالب را میگوید و ادامه میدهد: هر روز تعداد بسیار زیادی موش در این خیابان میبینیم که به دنبال مواد غذایی، در سطلهای زباله و مغازهها جولان میدهند. او میگوید: الان که هوا سرد شده و فصل بارندگی فرا رسیده و فرصت خوبی برای برخورد با موشها فراهم شده است از مسئولان میخواهم اقدامی جدی در این زمینه داشته باشند.
جوندههای غذاخور
یکی از شهروندان خیابان امام خمینی (ره) با بیان اینکه این موشهای معروف به موش نروژی در کانالهای فاضلاب رفت و آمد میکنند میگوید: با اینکه از طرف شهرداری برای آنها طعمه میگذارند، اما ظاهرا موشها غذای آدمها را بیشتر دوست دارند و مدام در کیسهها و سطلهای زباله سرک میکشند. به گفته حریری در میدان ده دی و محدوده ترمینال تعداد موشها بیشتر است و به خانههای مسکونی هم وارد شده اند.
موشهای پشت کوهی
مناطق شمالی مشهد به ویژه محدودههای منتهی به تپهها و کوههای اطراف با نوعی دیگر از موشها درگیر هستند که در زندگی ساکنان آنها رخنه پیدا کرده اند. سرافرازان یکی از این محلات است که وقتی پا به کوچه و پس کوچههای این محلات میگذاریم موش خرماهای زیادی میبینیم که از این سو به آن سو میدوند. یکی از ساکنان این محل میگوید: موشها به راحتی وارد خانههای ما میشوند و اگر خودشان را نبینیم، آثارشان یعنی فضله هایشان را در ظرفهای حبوبات و برنج و دیگر مواد غذایی مان خواهیم دید.
محله سیدی از دیگر محلاتی هم جوار کوه است که موشها همسایه و هم خانه بسیاری از ساکنانش شده اند. رضایی، از ساکنان بولوار ایمان، با بیان اینکه پیگیری هایش برای معدوم کردن موشها بی نتیجه مانده است میگوید: بارها و بارها این موضوع را از شهرداری پیگیری کرده ایم و هر بار گفته اند تا جایی که بتوانند آنها را معدوم میکنند، ولی ما که ندیدیم تعدادشان کم شده باشد، حتی به نظر من بیشتر هم شده است. او از مسئولان تقاضا میکند به این مسئله به طور جدی رسیدگی کنند.
کنترل شدید برای افزایش نیافتن تعداد موشها
همه دستبهدست هم دادهایم تا جمعیت موشها را کنترل کنیم تا تعدادشان افزایش بیش از حد نداشته باشد! مدیر محیط زیست و توسعه پایدار شهری شهرداری مشهد با بیان این مطلب توضیح میدهد:مدل توپوگرافی مشهد و وجود کالها و کانالهای سطح شهر عامل اصلی حضور موش هاست. با این حال از اردیبهشت سال ۹۶ برنامه مبارزه و معدوم سازی موشهای فاضلابی در دستور کار قرار گرفته، به گونهای که کانونهای مهم آنها از ۶۰ به ۱۱ کانون کاهش یافته است. به گفته محمد پذیرا برای نتیجه بهتر لازم است همه سازمان ها، اصناف، اتحادیهها و تک تک مردم که در این باره مسئولیت اجتماعی دارند، پای کار بیایند و حداقل وظیفه خود را انجام دهند، چراکه وقتی سبزی فروشی ضایعات خود را داخل جوی آب میریزد، آجیل فروش خیابان امام رضا (ع) آجیل خود را در حاشیه خیابان و پای درخت الک میکند، مردم زبالههای خود را در ساعات مقرر بیرون نمیآورند و...، شهرداری هر اقدام و هزینهای هم بکند، جواب گو نیست! پذیرا با اشاره به هماهنگیهای صورت گرفته با مرکز بهداشت استان، میگوید: تمام مراکز بهداشت پای کار هستند، اما یکی از مشکلات ما پنهان شدن موشها در زیر ریلها و قطارهاست که از شهرهایی همچون تهران، بندرعباس و... به مشهد میآیند و این در حالی است که مشهد بیشترین حجم تردد قطارها را به شهرهای مختلف کشور دارد. ما معتقدیم تنها رفع آلودگی در راه آهن مشهد کافی نیست بلکه قطارهای ورودی به شهر باید از همان مبدأ حرکت خود از وجود موشها پاک سازی شوند.
به گفته او بعضی شهرها، برای معدوم سازی موشها از سم فسفردوزنگ استفاده میکنند که برای کودکان خطرناک است، اما طعمه نانوپودر، تولید یکی از شرکتهای دانش بنیان نوعی مواد معدنی و گیاهی است که برای انسانها کاملا بی خطر است و هیچ حساسیت و عارضهای ایجاد نمیکند. پذیرا در بخشی دیگر از سخنان خود به درگیر شدن کانالهای حرم مطهر با معضل موشها اشاره میکند و میگوید:از طریق شورای بهداشت منطقه ثامن، این سم در اختیار آستان قدس نیز قرار گرفته است که آنها نیز درباره اثربخشی نانوپودر ابراز رضایت کرده اند. به گفته مدیرمحیط زیست و توسعه پایدار شهری شهرداری موشها وقتی میبینند موشی از طعمهای استفاده کرد، دیگر سراغش نمیروند یا اگر دست انسان به یک تن سم بخورد، بوی انسان را حس میکنند و به هیچ وجه به طرف طعمه نمیروند و به همین دلیل مجبور شده ایم این پودر را با انواع طعمهای گردویی، فندقی، پفکی و... به خورد موشها بدهیم و در صورت موفقیت، چندین روز طول میکشد که نتیجه بدهد. پذیرا با بیان اینکه هیچ مشکلی برای اعتبارات وجود ندارد، اظهار میکند: هر چه دراین باره هزینه شود تا زمان اصلاح نشدن زیرساختها اثربخشی لازم را ندارد، برای نمونه آیا گمرک در خیابان کامیاب و سیلوی گندم باید در مرکز شهر باشد؟ همین مسئله موجب شده که این ۲ نقطه و نیز محدوده سیدی به دلیل وجود باربریها جزو کانونهای اصلی موش باشند. میدان ده دی نیز یک کانال عرضی و حاشیه کال قره خان است که متأسفانه میراث فرهنگی روی آن دست گذاشته است و شهرداری اجازه دخل و تصرف و یا محدود کردن و بستن آن مسیر را ندارد و تبدیل به مأمن و پناهگاهی برای موشها شده است. این در حالی است که این سازمان تاکنون تکلیف این مسئله را روشن نکرده است. همچنین در محدوده خیابان امام رضا ۳ و ۵ و ۱۱ و مهدیه مشهد کانالهای فرعی زیادی به این کال منتهی میشود و این مسئله روش مبارزه را سخت میکند. همچنین در سرتاسر کال -در ۴ منطقه شهرداری یعنی یک، ۶، ۷، و ۸ که درگیر وضعیت کال هستند- اقدام ویژه و گروهی انجام و جمعیت موشها تا حد زیادی کنترل شده است و اکنون بحرانی از این نظر نداریم. به گفته پذیرا آن دسته از موشهایی که در مناطق کوه پایه دیده میشوند جزو موشهای بیابانی و بخشی از محیطزیست هستند، ضمن اینکه به دلیل ظاهر شدن کوتاه مدتشان در طول سال مشکل زیادی برای ساکنان ایجاد نمیکنند.
قطارها پیش از حرکت پاکسازی میشوند
مدیرکل راهآهن خراسان رضوی با تکذیب ورود موشها به مشهد، به وسیله قطار میگوید: واگنهای قطار پیش از حرکت در چند مرحله نظافت میشوند و امکان ندارد موشها از این راه وارد مشهد شده باشند.
مصطفی مهندس نصیریورگ ادامه میدهد: درصورتیکه موجود و حشرهای در واگنها مشاهده شود آن واگن تا پاکسازی کامل قرنطینه میشود، اما در سالهای اخیر هیچ گزارشی مبنی بر حضور موش در واگنهای قطار ندیدهایم. نصیریورگ از مسئولانی که مدعی هستند موشها به وسیله قطار به مشهد آمدهاند درخواست کرد گزارش یا مستنداتشان را در اختیار اداره کل راهآهن خراسان رضوی بگذارند تا موضوع بررسی شود.