نکته‌ای در باب جادوی شعر حافظ
یوسف بینا - شاعر و روزنامه‌نگار
امروز بیستم مهر، روز بزرگداشت حافظ است؛ شاعری که قرن‌هاست همه ایرانیان و فارسی‌زبانان جهان او را بزرگ‌ترین شاعر ایران به‌معنای مردمی‌ترین و پرمخاطب‌ترین سخنور تاریخ این سرزمین فرهنگی دانسته‌اند و حق این است که جادوی این تأثیرگذاری و نفوذ کلام را در جادوی شعر حافظ جستوجو کنیم؛ شعری که در بیانی مینیاتوری می‌تواند در لحظه‌ای مفاهیم و تصاویر بسیاری را در برابر ذهن مخاطب خود به‌نمایش بگذارد و او را با هر سلیقه و عقیده‌ای مسحور هنرنمایی خود کند.
اینک سخن بر سر راز‌های جادویی شعر حافظ نیست. در این باره کتاب‌ها و مقاله‌ها و سخنان بسیار است و بد نیست به‌همین بهانه کسانی را که علاقه‌مند به این جست‌وجوی شگرف و شگفت‌انگیزند، برای نمونه به خواندن کتاب‌هایی همچون «حافظ‌نامه» استاد بهاءالدین خرمشاهی (به‌ویژه مقدمه‌های عالی کتاب در جلد نخست) و «شرح شوق» استاد سعید حمیدیان (به‌ویژه جلد نخست از این مجموعه پنج‌جلدی) دعوت کنیم که بهترین دریچه‌های ورود به تماشای جهان جادویی شاعر بزرگ ما هستند. اینک سخن بر سر نکته‌ای در خواندن و فهمیدن شعر خواجه شیراز و لذت‌بردن از آن است.
گستره بی‌کران جهان مخاطبان شعر حافظ و امتیاز ویژه او در توفیق تأثیرگذاری بر عارف و عامی و باسواد و بی‌سواد و عاقل و عاشق و دنیوی‌گفتار و اخروی‌کردار و همه قطب‌های متفاوت و گاه متناقض از انسان‌ها، سبب شده است که بسیاری کسان داعیه فهم و تفسیر شعر خواجه را داشته باشند و از این رو هر کسی از ظن خود یار خواجه شده است و نیز چه‌بسیار کسانی دیوان حافظ در دست به شرح و تفسیر شعر او مشغول‌اند و بازار این‌گونه کار‌ها گرم است.
این ویژگی را که بی‌شک توفیقی منحصربه‌فرد برای یک شاعر است، البته می‌توانیم امیدوارکننده بدانیم و مثلا بگوییم چه خوب که همه مشغول حافظ شده‌اند و این شاعر از انحصار گروهی نخبگان درآمده است، اما درعین‌حال می‌توانیم آن را یک مسئله هشداردهنده و محل خطر نیز بدانیم؛ از این روی که شعر بسیار فرهنگی حافظ و ژرفای عبارات و اشارات و دقایق و حقایق آن را مبادا به سطح این‌گونه شرح‌وتفسیر‌های عوامانه تنزل دهیم و در این مورد فرهنگی فقط به کمیت بیندیشیم. صدالبته که نمی‌توان شعر مردمی‌ترین شاعر فارسی‌زبان را در محدوده‌های نخبگانی حصروبند کرد، اما از آنجا که افتادن از هر دو سوی بام در حقیقت افتادن است، چه بهتر که برمبنای همان الگوی فرهیختگان قدیم که می‌گفتند «سخنی بگویید که عوام بفهمند و خواص بپسندند!» درباره حافظ گفته و نوشته و خوانده شود.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
