گفتگو با مستندساز مشهدی، درباره «تپه سنجدی» که ادای دینی به مرزبانان کشور است

زردکانلو- افخمی | شهرآرانیوز - «تپه سنجدی» نام مستندی است به کارگردانی مهدی قرآنی که ادای دینی به مرزبانان این مرز و بوم است. دلاورمردان جان برکفی که در سخت‌ترین شرایط از خطوط مرزی کشورشان شجاعانه دفاع می‌کنند. دوری از خانواده، سوز سرما، امکانات ناکافی... تنها بخشی از سختی‌های شغل آن‌هاست. شغلی که هرلحظه ممکن است به قیمت از دست دادن جانشان تمام شود.

همچون شهید «ولی‌محمد محمدزاده» که «تپه سنجدی» با محوریت زندگی او و به قلم معصومه ترک‌نژاد ساخته شده و در قالب داستانی روایت می‌شود. مهدی قرآنی، که سابقه ساخت مستند‌های «راوی» و «ستارگان محله» با موضوع فرهنگ ایثار و شهادت را در کارنامه دارد اکنون چند فیلم کوتاهش نیز در مرحله پیش تولید است، اما هنوز سرمایه‌گذاری برای آن‌ها پیدا نکرده است. در ادامه گپ‌وگفت ما با این مستندساز و روزنامه‌نگار مشهدی درباره «تپه سنجدی» که به زودی از شبکه استانی پخش می‌شود، پیش روی شماست.

درباره شهیدی ناشناخته

مهدی قرآنی، درباره نام گذاری این اثر توضیح می‌دهد: اسم اثر برگرفته از یک موقعیت استراتژیک مرزبانی به نام «تپه سنجدی» در منطقه هشتادان است که آخرین پاسگاه صفر مرزی تایباد محسوب می‌شود.

او قالب این مستند را روایی-داستانی بیان می‌کند و درباره دلیل ساخت آن می‌گوید: شهدای مرزبانی خیلی مظلوم هستند و آن گونه که باید به آن‌ها توجه نمی‌شود. ما می‌خواستیم اهمیت کار مرزبانی و سختی کار آن‌ها را برای مردم به تصویر بکشیم.

همچنین نشان دهیم این افراد که به نوعی جزو امنیتی‌ترین نظامی‌ها محسوب می‌شوند در چه شرایطی به شهادت می‌رسند. در واقع در مستند «تپه سنجدی» هم وضعیت سرباز‌ها و سختی کارشان به تصویر کشیده شده و هم شهادت ولی محمد محمدزاده.

این مستندساز یادآور می‌شود: براساس تحقیقات اولیه‌ای که داشتیم به چند سوژه درباره شهدایی در منطقه جهنم دره و منطقه هشتادان رسیدیم که بعد از بازدید از هر دو منطقه به طور خواسته یا نخواسته به سراغ ساخت مستندی با محوریت شهید ولی محمد محمدزاده رفتیم که در پاسگاه هشتادان در اسفند ۱۳۸۹ به دست اشرار به شهادت رسید.

این مستندساز درباره مراحل ساخت این مستند نیز خاطرنشان می‌کند: ما از مهر سال گذشته کارمان را شروع کردیم. در ابتدا تحقیقات میدانی انجام دادیم و فیلم نامه را نوشتیم. بعد به سراغ فرمانده مرزبانی استان رفتیم و در چند مرحله عازم منطقه مرزی شدیم.

او با اشاره به فراز و فرود‌هایی که در روایت داستان مستند وجود دارد می‌گوید: ما برای اینکه مخاطب داستان، مستند «تپه سنجدی» را بهتر لمس کند، سعی کردیم چند مرحله درگیری و تعقیب و گریز‌های مسلحانه، مصدومیت، زخمی شدن اشرار و عملیات مرزبانان را به تصویر بکشیم.

این روزنامه نگار یادآور می‌شود: در درگیری‌های نیروی انتظامی اغلب متهمان مسلح نیستند، ولی در مرز بیشتر متهمان سلاح دارند و به قصد درگیر شدن با مرزداران در شب تردد می‌کنند. طبق آماری که فرمانده مرزبانی پاسگاه تپه سنجدی به ما ارائه دادند در یک هفته‌ای که ما آنجا حضور داشتیم نزدیک به هزار متجاوز مرزی دستگیر شده بودند.

این مستندساز درباره مدت زمان فیلم «تپه سنجدی» توضیح می‌دهد: ما می‌خواستیم زمان مستند ۲۰ دقیقه باشد، ولی آن قدر اطلاعاتمان زیاد بود و راش‌های زیادی گرفتیم که زمان آن به ۳۰ دقیقه رسید. همچنین تصمیم داشتیم موسیقی متن درخوری برای این اثر بسازیم، اما به دلیل مشکلات مالی این اتفاق رخ نداد.

دست خالی مستندسازان

قرآنی، درباره چگونگی تأمین هزینه‌های ساخت این مستند نیز می‌گوید: ما وابسته به مؤسسه‌ای نیستیم و هیچ منبع مالی ما را حمایت نمی‌کند. تمام عوامل کارشان را داوطلبانه و افتخاری انجام می‌دهند و تنها انگیزه آن‌ها معرفی شهدای مظلوم و قهرمانان این مملکت که گمنام مانده اند به مردم است. به گفته او این روز‌ها خیلی از مستندسازان و تصویرگران با دست و جیب خالی کار می‌کنند که باید از سوی سازمان‌های متولی حمایت شوند.

این مستندساز همچنین با اشاره به اهمیت دیده‌شدن آثاری که به معرفی شهدا و قهرمانان ملی می‌پردازد خاطرنشان می‌کند: آدم‌هایی مثل من وقتی شروع به مستندسازی می‌کنند، آزمون و خطا‌های زیادی انجام می‌دهند تا اثری تولید شود. اما بعد از تلاش‌های فراوان وقتی اثرشان را برای نمایش نزد متولیان و مسئولان می‌برند حمایت نمی‌شوند.

به گفته او خیلی از نهاد‌ها در ساخت اثر به دنبال رپرتاژ هستند تا خودشان را نشان دهند. آثاری که مخاطبی ندارند و کسی به سراغ ساختشان نمی‌روند، مگر بحث مالی برایشان مطرح باشد.

او تأکید می‌کند: سازمان‌های دولتی و نیمه دولتی که ردیف بودجه‌ای مخصوص حمایت از فیلم سازان دارند باید همه را به یک چشم ببینند و فقط با گروه خاصی کار نکنند تا عرصه رقابت هم ایجاد شود. آن‌ها باید به فیلم سازان جوان اعتماد کنند. به نظر این مستندساز وقتی نهاد‌های مختلف پای کار ساخت مستند‌ها بیایند، آثار باکیفیت‌تر و متنوع تری تولید خواهد شد.

احتمال پخش از شبکه استانی

قرآنی، درباره زمان پخش این مستند نیز می‌گوید: ما برای این کار نیاز به مجوز‌های حفاظتی داشتیم، بعضی راش‌ها باید به دستمان می‌رسید که نرسید و بعضی تصاویر باید دوباره ضبط می‌شد که نشد. بااین‌حال اثر را برای کنداکتور پخش فرستادیم، اما گفتند به موقع نرسیده است.

او از پخش مستند «تپه سنجدی» از شبکه خراسان خبر می‌دهد و بیان می‌کند: ما در نظر داریم این مستند را به جشنواره‌های مختلف از جمله جشنواره شبکه مستند بفرستیم. همچنین در روز‌های آینده این مستند به صورت خصوصی در مهمانسرای ناجا اکران خواهد شد. علاوه بر آن احتمال دارد در یکی از سینما‌های مشهد هم «تپه سنجدی» را به روی پرده ببریم.

معرفی عوامل

علی‌رضا سیـرجانـی دستیار کارگردان و برنامه‌ریز «تپه سنجدی» است. منشی صحنه این اثر ابوالفضل جامی و سرپرست فیلم‌برداری محمدرضا فنایی است. امیرضا سیرجانی و علی‌اکبر جامی به عنوان دستیاران فیلم‌برداری در این پروژه همکاری می‌کنند.

محمد دانایی و امیرمحمد کمیلی نیز به ترتیب عهده‌دار نورپردازی و صداپردازی در «تپه سنجدی» هستند، سرگرد مجتبی بیهقی پژوهشگر این اثر بوده و دستیار صدا در این اثر سید علیرضا عبدا... آبادی و عکاس سیدعباس علوی است. ئپشتیبانی اثر به عهده مهدی کیانی و رضا کیانی و مدیر تدارکات عباس مروتی است.