کودکان دارای لکنت زبان باید به سرعت گفتار درمانی شوند

شهامت | شهرآرانیوز، لکنت زبان همان اختلالی است که سبب تکرار کلمات، طولانی شدن آن‌ها و از بین رفتن روانی کلام می‌شود. کارشناسان تأکید می‌کنند که درمان قطعی و تضمین شده‌ای برای این اختلال و هیچ اختلال دیگری وجود ندارد و تبلیغاتی از این دست، بیش از آنکه جنبه علمی داشته باشد، جنبه بازاریابی دارد.

بررسی‌ها می‌گوید بروز این اختلال در پسران، بیش از دختران است و سن آغاز آن، غالبا بین دو تا هفت سالگی است. ۸۰ درصد افراد تا پیش از رسیدن به سنین نوجوانی درمان می‌شوند و بهبودیِ بیش از نیمی از آن ها، بدون استفاده از روش درمانی خاصی است.

به موارد یادشده این را هم اضافه کنید که کودکان دچار این اختلال، به دلیل لکنت زبانشان در منزل و مدرسه با شکست‌هایی مواجه می‌شوند و نسبت به کودکان عادی، شرایط روحی دشوارتری را تجربه می‌کنند. این شرایط می‌تواند روی تلاش آن‌ها برای تحقق توانایی هایشان اثر منفی بگذارد. دکتر حمیده قائمی، دکتری گفتاردرمانی دارد و چند سؤال مهم و کمتر پرداخته شده را با او درمیان گذاشته ایم. گفت وگوی ما را در ادامه می‌خوانید.

هستند والدینی با فرزندِ دارای لکنت که اعتقادی به مراجعه فوری به متخصص ندارند و می‌گویند که خودش خوب می‌شود. برخی منابع و مقالات هم این طرز فکر را تأیید می‌کنند. بهترین زمان مراجعه را کِی می‌دانید؟

علائم لکنت زبان در سن‌های مختلف کاملا متفاوت است. در هر سنی و با هر علائمی باید بلافاصله بعد از بروز اولین ناروانی در تکلم فرد، به گفتاردرمانگر مراجعه شود. منظورم از ناروانی این است: جریان گفتار یک جریان روان و پیوسته است که در اثر لکنت، این پیوستگی به هم می‌خورَد.

با کودکی که دچار لکنت شده است، چطور رفتار کنیم؟

تلاش کنید که کودک به مشکلش آگاه نشود. از عبارت‌هایی مثل «نفس بگیر، آروم صحبت کن» -هر چند با ملایمت بیان شود- به هیچ وجه استفاده نکنید و بلافاصله گفتا ردرمانی را شروع کنید. نکته خیلی مهم این است که بدانیم محیط کودک، افرادی که با آن‌ها زندگی می‌کند و تعاملات او با اطرافیانش نقش تعیین کننده‌ای در پیشرفت یا پسرفت مهارت گفتار کودک دارد. کودکانی که دچار لکنت هستند معمولا والدین و به ویژه مادرانی دارند که در تعاملشان با کودک سخت گیری‌های زیادی دارند، کمال گرا هستند و خیلی امر و نهی می‌کنند. گاهی حتی می‌بینیم کودک بیشترین لکنت را در ارتباط با آن‌ها نشان می‌دهد. به همین دلیل یکی از مهم‌ترین اقداماتی که گفتار درمانگر‌ها انجام می‌دهند، اصلاح محیط و رابطه‌ای است که کودک با اطرافیانش دارد.

برخی مشکلات جسمی و روانی، جنبه عمومی دارند و شاید کارشناسانی با تخصص‌های مختلف بتوانند برای بهبود آن ها، توصیه‌های مفید داشته باشند. لکنت هم از این دست است؟ به طور مثال، به جز گفتار درمانگر، آیا پزشک یا روان شناس هم می‌تواند در گام نخست محل مراجعه باشد؟

نه. متأسفانه عامه مردم گفتار درمانی را نمی‌شناسند. وقتی کودک دچار لکنت می‌شود -به ویژه اگر در اثر یک ترس شروع شده باشد- کودک را پیش مشاور می‌برند. شفاف می‌گویم که کار با فردی که دچار لکنت شده است، در حالت ایده آل، کار گروهی است و رهبری آن با گفتار درمانگر است، چون تکنیک‌های کنترل لکنت را می‌داند و می‌تواند آموزش بدهد. البته اگر این طور تشخیص داده شود که فرد، دنبال یک مشکل روحی دچار لکنت شده، ممکن است به روان شناس یا روان پزشک هم ارجاع داده شود.

فردی که با لکنت به سن نوجوانی یا بزرگ سالی رسیده است هم می‌تواند به بهبود شرایطش امیدوار باشد یا مراحل بهبود به دلیل تثبیت لکنت، آن قدر کُند است که تقریبا می‌شود گفت بی فایده است؟

گفتار درمانی به فردی که دچار لکنت است آموزش می‌دهد که چطور به جای اینکه لکنت، کنترل فرد را در دست بگیرد، فرد کنترل لکنتش را به دست بگیرد. این کار با اجرای تکنیک‌های خاص، اصلاح محیط زندگی فرد و ایجاد انگیزه‌های درونی برای ادامه گفتاردرمانی انجام می‌شود. همه این اتفاق‌های خوب در بزرگ سالی هم می‌تواند بیفتد. این رشته، جزو رشته‌های توان بخشی است و ما سعی می‌کنیم توانایی فرد را به او برگردانیم. بسته به شرایط، شاید بازگرداندن صد در صدی اتفاق نیفتد، اما گفتار فرد، قطعا بهبود پیدا می‌کند.

این طور شنیده ایم که خدمات گفتار درمانی، تحت پوشش بیمه نیست و برای استفاده از یارانه دولت هم باید حتما تحت پوشش بهزیستی باشی و کارت معلولیت دریافت کنی. همین طور است؟

در هر شهری، سوای مراکز خصوصی، برخی مراکز گفتار درمانی وجود دارند که زیرنظر مراکز دولتی مثل آموزش و پرورش، بیمارستان‌ها و بهزیستی هستند. این‌ها معمولا با نرخ دولتی، فرد را ویزیت می‌کنند. با همه تلاش‌ها هنوز بیمه‌ها هزینه‌های گفتاردرمانی را تقبل نمی‌کنند. افرادی که دچار مشکلات مالی هستند به مراکز بهزیستی مراجعه کنند. شرایطشان که احراز بشود، به گفتاردرمانگر‌های تحت پوشش بهزیستی ارجاع می‌شوند و بخشی از هزینه هایشان تقبل می‌شود.