راهبرد هشت‌گانه شورای شهر در حوزه برنامه‌ریزی

حضرت امام علی (ع) می‌فرمایند: «قوام العیش حسن التقدیر و ملاکه حسن التدبیر»؛ «پایداری زندگی به برنامه‌ریزی درست و وسیله رسیدن به آن، مدیریت صحیح است».
اولین روز آبان هرسال در تقویم کشور عزیزمان ایران، روز ملی آمار و برنامه‌ریزی نام‌گذاری شده است.

برنامه‌ریزی عنصر اصلی موفقیت و مدیریت علمی در پیشرفت هر کشور است. آمار و اطلاعات نیز عامل مؤثر و ضروری برای برنامه‌ریزی، ارزیابی عملکرد و تصمیم‌گیری در سطوح گوناگون مدیریت است و سیاست‌گذاران، برنامه‌ریزان و کارشناسان برای تهیه و تدوین برنامه‌ها به داده، اطلاعات و تحلیل‌های آماری نیاز دارند؛ بنابراین پرداختن به این مهم، امری مبرهن و کلیدی است؛ چنان‌که رهبر معظم انقلاب، حضرت امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی) می‌فرمایند: «برنامه ریزی کمک خواهد کرد که مردم بتوانند به آنچه پیش روی آن‌هاست، اعتماد کنند؛ بتوانند در مورد پیشرفت کشور قضاوت کنند.» ۱۲ مرداد ۱۳۸۸ در این راستا نکات ذیل به‌عنوان سیاست‌های دوره ششم مدیریت‌شهری، مدنظر شورای اسلامی شهر است و برای تحقق آن به‌طور قاطع تأکید می‌شود.

۱. طراحی و جاری‌سازی برنامه‌های راهبردی مدیریت‌شهری در عمق عملکرد سازمان، مدیران و سرمایه‌های انسانی:
بسیار دیده شده است که بهترین برنامه‌های راهبردی اعم از مأموریت‌ها، چشم‌انداز، اهداف، ارزش‌ها، راهبرد‌ها و... مدیریت‌شهری در قالب اسناد بالادستی سازمانی باقی می‌ماند و در دیگر نظام‌های سازمانی جاری نمی‌شود. این موضوع موجب می‌شود ذی‌نفعان مدیریت‌شهری، به‌ویژه شهروندان میان مستندات بالادستی، شعار‌ها و وعده‌های مدیران سازمان تا عمل به آن‌ها شکاف جدی احساس کنند و رفته‌رفته از اسناد بالادستی و شعار‌ها زده می‌شوند و پیشرفت مدیریت‌شهری برای دسترسی به افق‌های پیش‌بینی‌شده همچون آرمان‌شهر رضوی و تمدن نوین اسلامی، با اطاله زمان روبه‌رو شود. برای تحقق این مهم باید برنامه‌های راهبردی را در ۳ بعد نظام‌های مدیریتی سازمان، منابع انسانی و شهروندان از طریق اتصال گلوگاه‌های هر یک از این ابعاد به مؤلفه‌های برنامه راهبردی مدیریت‌شهری جاری کرد.

۲. اولویت‌گذاری طراحی برنامه‌های عملیاتی مبتنی بر نیاز‌های روز شهروندان و مدیریت‌شهری:
برنامه‌های عملیاتی به‌دلیل حفظ قالب و تکرار رویه گذشته در ادوار گوناگون، دستخوش تغییر نگاه‌های مدیریتی قرار گرفته و به اصل و بنیان آن که باید درنهایت موجب افزایش رضایت شهروندان شود، توجه زیادی نشده است. برنامه عملیاتی زمانی موفق است که ضمن جاری‌سازی برنامه‌های راهبردی در قالب عملیات سالانه، توسط شهروندان سنجیده شود و مطابق با متغیر‌های افزایش رضایت شهروندان بهبود و توسعه یابد. شایان توجه است که در تهیه این برنامه‌ها باید مشارکت مردم از طریق حلقه‌های میانی و گروه‌های مرجع جلب شود تا بازخورد‌های مناسب‌تری از آن ارائه شود.

۳. اصالت‌بخشی به برنامه به‌جای بودجه‌ریزی سنتی:
عموما در سازمان‌ها به‌دلیل کمبود منابع پایدار، بودجه را با برنامه تنظیم می‌کنند که این رویه مهم‌ترین عامل بازدارنده تعالی مدیریت‌شهری است. زیرا با این رویه بهترین برنامه‌ها فدای بودجه ریزی سنتی می‌شود. ساختار بودجه باید طوری اصلاح شود که بودجه تابعی از برنامه باشد. زیرا برنامه ریزی صحیح مسیر تحقق مدیریت‌شهری متعالی را فراهم می‌کند؛ بنابراین اصالت موضوع با برنامه است و بودجه باید مبتنی بر برنامه تنظیم شود. این مهم را در تدوین بودجه سال ۱۴۰۱ ترتیب اثر خواهیم داد.

۴. زمینه‌سازی ایجاد زیرساخت‌های توسعه آمار‌های ثبتی و یکپارچه‌سازی داده‌ها:
آمار زمانی قابل‌اتکا و ارزشمند است که به‌صورت ثبتی دریافت شود و تا حد امکان داده غیرثبتی در آن جایگاهی نداشته باشد. مدیریت‌شهری به‌دلیل گستردگی مأموریت‌ها و خدمات باید با بهره‌گیری از آمار‌های ثبتی رصد شود و داده‌ها قابلیت تجمیع و یکپارچگی داشته باشد. زیرا تفکیک و انسجام‌نداشتن داده‌ها، گاهی علاوه بر گره‌گشانبودن، موجب انحراف تصمیمات نیز می‌شود. زیرساخت آمار مدیریت‌شهری باید طوری فراهم شود تا زمینه نظام پشتیبان از تصمیم و نظام‌های خبره را فراهم کند.

۵. رصد و پایش هوشمند فرایندها، گلوگاه‌ها و نارسایی‌ها با هدف ارتقای سطح رضایت شهروندان و سلامت اداری:
فرایند به‌عنوان جاری‌ترین عنصر عملکردی هر سازمان، روزانه، مستمر و مداوم، فارغ از صحیح بودن یا نبودن یا وجود نارسایی‌های آن، اجرا می‌شود و هیچ‌گاه متوقف نمی‌شود. این عنصر سازمانی پرکاربرد، درصورتی که رصد و پایش نشود، روزبه‌روز با تغییر افراد، نگاه‌های مدیریتی، اوضاع سیاسی و... گلوگاه‌ها و نارسایی‌های پیچیده‌تری برایش به‌وجود می‌آید؛ بنابراین تنها راه حفظ چابکی مدیریت‌شهری در راستای نیل به آرمان‌ها، خط مشی و برنامه‌های راهبردی؛ رصد و پایش بهنگام فرایند‌ها و بهبود آن مطابق با نظر همه ذی‌نفعان به‌ویژه شهروندان است.

۶. دستیابی به نظام‌های یکپارچه مدیریتی ازجمله برنامه، بودجه، مالی و... با هدف جلوگیری از پراکندگی داده و امکان تولید داده‌های پشتیبان از تصمیم:
در صورت وجود نظام‌های موازی و ناهماهنگ، سردرگمی و ناهماهنگی مدیریت‌شهری در اطلاعات و پراکندگی داده به‌وجود می‌آید. در این راستا باید ضمن تأکید بر نگاه و رویکرد نظام‌مند و یکپارچه در میان مدیران ارشد ستادی شهرداری و سیاست‌گذاران شهری، زمینه یکپارچه سازی نظام‌ها ازجمله برنامه، بودجه، مالی، تأمین‌کنندگان و ... را فراهم آورد.

۷. توجه ویژه به حاشیه‌شهر و گروه‌های خاص به‌عنوان اولویت در برنامه‌ها:
حل مسائل حاشیه شهر و گروه‌های خاص نباید در قالب شعار باقی بماند. در برنامه عملیاتی چهارساله آینده و بودجه سال ۱۴۰۱، توجه به حاشیه شهر باید پررنگ و مؤکد باشد. باید سهم حل مسائل حاشیه شهر در بودجه، درعمل لحاظ شود تا شاهد حل شبکه‌ای از مسائل تأثیریافته از مسائل حاشیه شهر و گروه‌های خاص باشیم. در ارزیابی عملکرد مدیران و به‌تبع آن شهرداری، توجه به حاشیه شهر به‌عنوان یک شاخص کلیدی و بااهمیت مدنظر ماست. دیگر دستگاه‌ها و نهاد‌ها نیز باید بر تحقق این مهم کمر همت ببندند و به یاری شهرداری بیایند. این یک مطالبه اساسی نمایندگان مردم از دیگر نهاد‌های متولی یا همکار است.

۸. برنامه‌های مشهدالرضا (علیه‌السلام)، مزین و معطر به سیره رضوی و در راستای

تحقق شهر تمدنی:

بار‌ها گفته‌ایم که مشهدمقدس ایوان حریم ملک‌پاسبان امام رضا (علیه آلاف التحیة و الثناء) است. نه‌تن‌ها اجازه نخواهیم داد که در شهر مشهد برنامه و فعالیتی در تعارض با سیره رضوی و در تضاد با تمدن نوین اسلامی باشد، بلکه تلاش خواهیم کرد که کاستی‌های موجود در این مسیر را کاهش دهیم. در این راستا شاخص‌های شهر تمدنی رضوی، تدوین و در بودجه پیشنهادی سال ۱۴۰۱ شهرداری لحاظ می‌شود. در سطح شاخص‌های پیامدی و نتیجه‌گرا نیز تحقق این موضوع را دنبال خواهیم کرد.