بازگشت هیاهوی کودکان به مهد‌ها

تکتم جاوید | شهرآرانیوز؛ دو سال پیش انتخاب خانواده‌های زیادی سپردن روزانه کودکشان به مهدکودک بود؛ چه آن‌ها که خانه دار بودند و چه مادران شاغل. مسئله این بود که کودک در محیط مهد مهارت‌هایی می‌آموزد که تجربه اش در خانه امکان ندارد.

کرونا که آمد کودکان زیر سن دبستان از اولین گروه‌هایی بودند که قربانی موج سهمگین این بیماری شدند و از گروه اجتماعی و دوستان خود جدا افتادند؛ چه کودکانی که در پاییز و زمستان ۹۸ راه افتادن را تجربه کرده اند و چه کودکانی که به سن پیش دبستانی رسیده اند، بیشترشان به دلیل ترس از ابتلا به کرونا از رفتن به مهدکودک محروم شده اند.

این روزها، اما با افزایش روند واکسیناسیون یا نگرانی والدین کمتر شده است یا دیگر قادر به نگهداری فرزند خود در خانه نیستند که ثبت نام در مهدکودک‌ها رونق گرفته است. بی حوصلگی، بدخلقی، پرخاشگری و بسیاری حالات روحی دیگر نشان می‌دهد بیش از این نمی‌توان کودکان را در چهاردیواری خانه نگه داشت. همین دلایل نیز باعث شده است که به تدریج مهدکودک‌ها شلوغ شوند، البته با، اما و اگر‌های بهداشتی.

محدودیت دارند، اما نه کامل

مادر خانم حسینی که براثر سرطان فوت می‌کند، دیگر کسی را ندارد که دخترش را به او بسپارد برای همین ترمه پنج ساله از فروردین امسال هرروز به مهدکودک می‌رود البته به جز مدت کوتاه روز‌های ممنوعیت.

خانم حسینی درباره نگرانی از کرونا می‌گوید: اوایل کمی ترس داشتم، اما چاره‌ای نبود و نمی‌توانستم کارم را تعطیل کنم. کمی پرس و جو کردم و متوجه شدم که هرکلاس این مهدکودک با چهار یا پنج نفر برگزار می‌شود.
مهدکودک ترمه در محله خیام است و او از ساعت ۸ صبح تا ۲ بعدازظهر در مهد می‌ماند، اما هم کلاسی‌هایی دارد که کمتر در مهد می‌مانند. مادر ترمه می‌گوید: برخی والدین کودکشان را ساعتی به مهد می‌آوردند، زیرا توانایی نگهداری و سرگرم کردنش را در خانه ندارند.

به گفته خانم حسینی بیشتر بازی‌های گروهی بچه‌ها به خاطر شرایط کرونا تعطیل شده است و اگرچه بچه‌ها ملزم به استفاده از ماسک هستند، مدیران مهد سعی می‌کنند همچنان فاصله‌ها را رعایت کنند. در این بین اگر هوا گرم باشد، در حیاط غذا می‌خورند و بازی می‌کنند.

کمی نگرانیم، اما چاره‌ای نیست

نجمه، اما از آن مادران خانه داری است که شرایط نگهداری فرزندش را داشت، اما حالا دو هفته است که پسر سه ساله اش را در مهدکودکی ثبت نام کرده است. او برای رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی حساسیت زیادی دارد؛ برای همین یک بار مهد فرزندش را تغییر داده است. می‌گوید: مهدکودک معروفی در بولوار سجاد بود که روز ثبت نام ادعا کردند هرکلاس با ۱۲ کودک نوباوه در فضایی ۵۰ مترمربعی اداره می‌شود، اما روزی که پسرم را بردم متوجه شدم تعداد بچه‌های کلاسش ۱۶ نفر شده و هنوز هم ثبت نام دارند.

همین می‌شود که همان روز اول هزینه ثبت نام پسرش را پس می‌گیرد و او را به مهد دیگری در خیابان مجد می‌برد. مهد جدید اگرچه از محل زندگی شان دور است، اما خوش نام است و نکته‌های بهداشتی هم در آن رعایت می‌شود: کلاس هایشان هشت نفره است با پنجره بزرگ و آفتاب گیر. با یک دستگاه اتاق‌ها را ضدعفونی می‌کنند و بقیه نکات هم رعایت می‌شود.

نجمه خانم اضافه می‌کند: والدینی همچون من که فرزندانمان را نزدیک به دوسال در خانه نگه داشته ایم، نمی‌توانیم اجازه بدهیم به آسانی در معرض بیماری قرار بگیرند.
او البته خاطرجمع هم نیست و با نگرانی می‌گوید: در شرایطی که کرونا همچنان هست آوردن بچه به مهدکودک کمی نگرانی دارد، ولی چاره‌ای نیست؛ زیرا ضرر نیاوردنش بیشتر است.

نیاز بچه‌ها به زندگی اجتماعی

زندگی اجتماعی کودکان مسئله مهمی است؛ متأسفانه با شیوع کرونا برخی از کودکان حتی از دیدن یا داشتن یک دوست هم سن و سال خود هم محروم بوده اند. برخی کودکان به تناوب در روز‌هایی که شهر وضعیت بهتری داشته مدتی به مهدکودک رفته اند، اما با وخامت اوضاع رنگ بندی کرونایی شهر، باز خانه نشین و از دیدار دوستان خود محروم شده اند. البته این اتفاق برای همه نیفتاده و برخی، چون ترنم سه ساله، دختر نازنین خانم، تابه حال به مهد نرفته اند. نازنین قصد داشته دخترش را پس از پایان سه سالگی به مهد بفرستد، اما کرونا این موضوع را به تأخیر انداخته است. حالا ترنم به سن پیش دبستانی رسیده است و والدینش چاره‌ای جز ثبت نام او در یک پیش دبستانی نداشته اند.

نازنین می‌گوید: امکانات پیش دبستانی اولیت ما برای انتخاب نبود، زیرا بچه‌ها در خانه هایشان به اندازه کافی اسباب بازی و وسیله سرگرمی دارند. آن‌ها فقط به جمع دوستان نیازمندند، برای همین من از مدیران مهد خواستم که فقط شرایط بازی و تفریح بچه‌ها را فراهم کنند. در چنین شرایطی برخی مهد‌های کودک فقط کودکان ۴ و ۵ ساله را ثبت نام‌ می‌کنند که باید در دوره‌های پیش دبستانی حضور یابند. بیشتر مهد‌ها نیز آن طور که مدیر یکی از این مهد‌ها می‌گوید به واسطه ترس والدین، ثبت نام نوباوه ندارند و به همین دلیل کلاس خالی و مربی برای تقسیم بچه‌ها به تعداد کافی دارند. همین است که کلاس‌ها ده نفره برگزار می‌شوند تا امکان رعایت بهداشت وجود داشته باشد. مجموع این شرایط سبب شده است صدای بازی و شادی کودکان دوباره در فضای مهد‌های مشهد بپیچد.

مهدکودک محل مهارت آموزی باشد نه نگهداری کودک

حالا که مدتی از زندگی کردن در شرایط شیوع کرونا گذشته، درک و پذیرش خانواده‌ها درحوزه بیماری بیشتر شده و ترس از حضور در اجتماعاتی مانند مهدکودک را کاهش داده است. اما کودکانی که این روز‌ها راهی مهد می‌شوند با فرزندان دو سال پیش بسیار متفاوت اند. حالا دیگر نباید انتظار داشته باشید مهدکودک فقط فرزند شما را چندساعتی نگهداری کند بلکه باید از آن‌ها بخواهید مهارت‌های لازم را بیاموزند تا برای حضور در جامعه‌ای با شرایط غیرقابل پیش بینی و سخت صبور و آماده باشند.

افسانه افسری کارشناس ارشد مشاوره کودک و نوجوان است و در این مدت مراجعان بسیاری داشته که همه گیری کرونا شرایط آنان را وخیم کرده است: کودکی که این روز‌ها به مهد می‌رود، نزدیک به دوسال در خانه مانده و به محیط امن آن عادت کرده است و قرارگرفتن در یک فضا با آدم‌های جدید باعث ایجاد استرس شدیدی خواهد شد که اختلالاتی همچون اختلال خواب، ناخن جویدن و ... را ایجاد خواهد کرد. برای همین باید دست کم در فرایندی دوهفته‌ای کودک را در محیط تنها بگذارید.
به گفته او کودکانی که ناگهان از مادر جدا می‌شوند و در محیط مهد قرار می‌گیرند احساس رهاشدگی یا اضطراب را تجربه خواهند کرد.

بخش زیادی از کودکان نیز از بیماری کرونا آسیب دیده اند یا خودشان به آن مبتلا شده اند و تجربه بیمارستان دارند. افسری به والدین و مربیان مهد توصیه می‌کند به این موراد توجه کنند: بسیاری از کودکان در این مدت والد یا یکی از عزیزانشان را از دست داده و در دوران گذر از سوگ هستند. حتی گاهی مبتلاشدن خود کودک هم به کرونا او را به آسیب‌هایی مبتلا کرده است؛ به همین دلیل به مشاور مهد توصیه می‌کنیم در ابتدای ورود از کودک و والدین او مصاحبه و شرح حال بگیرند.
این مشاور می‌گوید: تعدادی از کودکان هم در دوران شیوع کرونا گاهی به مهدکودک رفتند، اما همین جداشدن از گروه دوستان و حبس شدن در خانه، به ویژه اگر تک فرزند بوده باشند آنان را دچار تجربه احساس کمبود شادی در زندگی، پژمردگی و گاه افسردگی کرده است.

وی ادامه می‌دهد: از آنجا که اولین وظیفه مربیان مهدکودک مهارت آموزی است باید به خاطر داشته باشند که قرار نیست کودک را برای ما نگه دارند، بلکه باید او را برای حضور در جامعه تربیت کنند. فرزندان ما به دلیل تعطیلی مراکز تفریحی یا مهدکودک‌ها مهارت تعامل با دیگران و حتی گروه همسالان را بلد نیستند. کمبود اعتماد به نفس دارند و خجالتی اند و همه این‌ها نیاز به مهارت آموزی دارد.
این مشاور کودک و نوجوان به والدین توصیه می‌کند: هنگام ورود فرزندتان به مهدکودک فهرستی از توانمندی‌ها و نقطه ضعف‌های او تهیه کنید و به مربیان تحویل دهید و از آن‌ها بخواهید روی اصلاح آن‌ها کار کنند.

۷ هزار مربی مهدکودک واکسینه شده اند

از اسفندماه سال گذشته که انتقال مهد کودک‌های از سازمان بهزیستی به آموزش و پرورش تصویب شد تا به امروز که هنوز مراحل واگذاری خاتمه نیافته است لا به لای این برنامه ریزی مهد‌ها آماده پذیرش شدند و مربیان واکسینه. به گفته ابوالحسن حقیقی، معاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش وپرورش خراسان رضوی، از سال گذشته تاکنون حدود هزار و ۷۰۰ مهدکودک با ۷۰ هزار نوآموز و ۷ هزار مربی به مجموعه آموزش وپرورش پیوسته اند و براساس قوانین کارگروه انتقال تا سال ۱۴۰۱ برای این انتقال فرصت داده شده است که ساختار سازمان تعلیم و تربیت کودک در وزارتخانه آموزش وپرورش شکل بگیرد.

وی درباره واکسیناسیون مربی‌های مهدکودک یادآورمی شود: در هنگام انتقال مهد‌ها به آموزش و پرورش، فهرستی از همه مربیان به سازمان ارائه شد که براساس آن با هرگونه رابطه قراردادی به مراکز واکسیناسیون معرفی شدند و واکسن دریافت کردند و از این بابت نگرانی سرایت بیماری وجود ندارد، اما برای واکسیناسیون کودکان منتظر اعلام نظر ستاد کرونا هستیم.

معاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش و پرورش استان با اشاره به برنامه‌های در حال انجام برای مدیریت مهدکودک‌های نواحی چهل و هفت  گانه استان تأکید می‌کند: برای کنترل کیفیت آموزش تدوین برنامه توانمندسازی مربیان را در دست تهیه داریم که قابل ارائه به همه کشور است و مرحله بعد آماده سازی محتوای آموزشی برای اولیاست. همچنین از ظرفیت شبکه شاد هم برای ارائه آموزش به کودکان پیش دبستانی و زیر ۴ سال هم استفاده خواهیم کرد. حقیقی یادآور می‌شود: درشرایط موجود مسائل اجرایی همچون صدور مجوز‌ها به اداره مشارکت‌ها و نظارت بر محتوای تدریس به معاونت آموزش ابتدایی سپرده شده است.

وی پذیرش کودک در مهد‌ها را نیازمند رعایت شیوه نامه موسوم به ۰۶ آموزش و پرورش دانست که براساس آن موارد استانداردسازی و صدور مجوز انجام می‌شود و والدین می‌توانند جزئیات آن را در صفحات اینترنت مطالعه کنند یا از مدیران مهدکودک‌ها بخواهند.
این مسئول در عین حال تأکید می‌کند: بازگشایی رسمی مهدکودک‌ها نیازمند واکسیناسیون بیش از ۸۰ درصد شهروندان است.