توسعه پایدار اقتصاد شهری بر مبنای اقتصاد هوشمند

باتوجه به رشد روزافزون جوامع شهرنشین، مسائل و مشکلات زیادی نیز در تامین نیاز‌های آنان پیش روی مسئولان و مدیران شهری قرار خواهد گرفت؛ به ویژه از نیمه دوم قرن بیستم بدین سو، نظریات متنوعی در زمینه بهبود و ارتقای سطح زندگی شهروندان مانند تاب آوری، نوشهرگرایی، توسعه میان افزا و... مطرح شده است که در این میان، نظریه شهر هوشمند بسیار مهم و ضروری است و توجه ویژه مسئولان عرصه شهری را به خود جلب کرده است.

در تصمیم گیری‌های مهم شهری باید سه عنصر اجتماع، اقتصاد و محیط زیست درنظر گرفته شود و براساس این سه عنصر، یک شهر هوشمند از سه مولفه یا ستون اصلی برای ارتقای کیفیت زندگی شهری برخوردار است و باید اذعان کرد بخشی از راه نجات اقتصاد شهر به عنوان یکی از سه عنصر مهم، اقتصاد هوشمند است که یکی از ۶ مولفه شهر هوشمند به شمار می‌آید.

اقتصاد هوشمند راننده اصلی شهر‌های  هوشمند، اقتصادی است که کنشگران، عملیات و تعاملات خود را برپایه فناوری دیجیتال و زیرساخت‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی انجام می‌دهند و رفتار هوشمندانه از خود نشان می‌دهند. هوشمندی، فراتر از یک نام یا عنوان است و اقتصاد هوشمند به کمک فناوری‌های نوین و دانش محور توسعه می‌یابد و محصولات، خدمات و شیوه‌های جدید کسب وکار را ارائه می‌کند که قابلیت دستیابی به بازار‌های رقابتی محلی، منطقه‌ای و جهانی را دارد.

اقتصاد هوشمند در یک زیست بوم کامل شکل می‌گیرد و طبیعی است که این مهم قبل از هرچیزی به همراهی و همدلی نیاز دارد. برای رسیدن به «اقتصاد هوشمند شهری» و اهتمام آن در شهر، باید بازیگران اصلی آن مشخص شوند و نقش هرکدام تبیین شود. شهرداری به عنوان نهاد بسترساز و ناظر و کلان و شهروندان به عنوان موتور حرکت اقتصادی، دو بازیگر اصلی اقتصاد هوشمند هستند.

بازیگر اول: مهم‌ترین نقش شهرداری، تدوین نقشه عملیاتی و ایجاد بستر مناسب برای حرکت در مسیر اقتصاد هوشمند است. این نقشه راه باید راهبرد‌ها و جهت گیری‌ها را تبیین کند و متناسب با آن، برخی اقدامات زیرساختی و فرایندی انجام گیرد و ابزار‌های نوین که تلفیقی از حوزه مالی و آی تی است مانند کیف پول، استفاده از بستر بلاکچین و توکنی کردن دارایی، بررسی و اجرا شود. در ادوار گذشته شهرداری مشهد به شهرداری الکترونیک، یکپارچه سازی خدمات در قالب سایت و نرم افزار و ایجاد کیف پول پرداخته شده است، اما آیا این اقدامات توانسته است بستر اقتصاد هوشمند را فراهم کند؟

بازیگر دوم: موتور محرک اقتصاد هوشمند، شهروندان هوشمند هستند که باید ضمن آگاهی و دسترسی به بستر‌های شهر هوشمند، خلاقیت و نوآوری را به اقتصاد شهری متصل کنند. ایجاد بستر‌هایی مانند کارخانه نوآوری و سامانه‌های پرورش خلاقیت مانند ایده شهر در شهرداری مشهد، اتفاقات خوبی است، اما نباید رها شود، بلکه لازم است شهروندان مشهدی را به سمت خلق ایده‌های کاربردی کسب وکار و توسعه اقتصادی پایدار شهری هدایت کند و اقتصاد هوشمند در این بستر تقویت شود.