ارزیابی تأثیر انقلاب اسلامی بر تربیت دانشجویان و طلاب خارجی
ز دید تحلیلگران سیاسی، دیپلماسی نخبگانی بهترین روش دیپلماسی عمومی است. زیرا با تأثیر بر نخبگان می‌توان امیدوار بود که آن‌ها به اشاعه‌گران و ترویج‌کنندگان مقاصد کشور مبدأ تبدیل شوند و در روند سیاسی و اجتماعی اثرگذار باشند.
امید حسینی‌نژاد | شهرآرانیوز؛ وقتی امام خمینی (ره) علم مخالفت با حکومت پهلوی را برافراشت، هیچ‌یک از متخصصان اندیشه سیاسی گمان نمی‌کرد که ندای ضداستکباری این مرد بزرگ زمانی به گوش همه آزادی‌خواهان جهان برسد. حکومت پهلوی ابتدا گمان می‌کرد این حرکت نظیر دیگر حرکت‌های اسلامی که در دهه ۴۰ خورشیدی رخ داد، به‌زودی کم‌فروغ خواهد شد.
پس از رحلت آقامصطفی خمینی، زمانی که محمدرضا پهلوی گمان می‌کرد توانسته است نام و یاد امام خمینی (ره) را از ذهن‌ها محو کند، دیگربار شعله‌های آزادی‌خواهی مردم زبانه گرفت. نام امام خمینی (ره) دوباره در راهپیمایی‌هایی که به بهانه چهلمین روز درگذشت آقامصطفی خمینی برگزار می‌شد، بر زبان همه مردم آمد. در این میان دانشجویان در رخداد‌های پیش از انقلاب و پس از آن نقشی اساسی در آگاهی بخشی سیاسی داشتند. رخداد‌هایی که وقوع آن‌ها در جوشش انقلابی تاثیر بسزایی داشت.
از سویی دیگربازتاب فعالیت‌های سیاسی دانشجویان و انقلابیون به کشور‌های دیگر نیز رسیده بود. برخی از کسانی که علاقه‌مند به این رویداد بودند جذب انقلاب اسلامی و اندیشه فکری امام امت شدند و با بهره گیری از این دریای خروشان شخصیت امام (ره) جوششی انقلابی در کشور‌های خود ایجاد کردند. شیخ ابراهیم زکزاکی یکی از آزادی‌خواهانی بود که نام این بزرگ‌مرد تاریخ معاصر به گوشش رسیده و دل در گرو او داده بود. ابراهیم زکزاکی در سفر به پاریس در سال ۱۳۵۷خورشیدی، با امام خمینی (ره) دیدار کرده و همان‌جا به مذهب شیعه گرویده بود. روایت حضور امام (ره) در فرانسه از زبان او شنیدنی است.
زکزاکی می‌گوید: «زمانی که امام خمینی (ره) به فرانسه عزیمت کردند، من در دانشگاه نیجریه دانشجو بودم. در آن موقع مبارزه ایدئولوژیک سختی میان جوانان مسلمان انقلابی و طرف‌داران اندیشه‌های کمونیستی جریان داشت. بسیاری از محرومان و مظلومان دنیا، به‌خصوص در آفریقا، گمان می‌کردند اگر کمونیسم بر دنیا مسلط شود، همه مشکلات حل خواهد شد. بسیاری از جبهه‌های آزادی‌بخش آفریقا که گرایش‌های مارکسیستی داشتند، به مردم القا کرده بودند که ناجی آن‌ها هستند و آمده‌اند تا آن‌ها را از زیر یوغ استعمار نجات دهند. این گروه‌ها با همین تبلیغات گسترده، بسیاری از جوانان را به‌سوی مارکسیسم سوق داده بودند. این جریان ادامه داشت تا اینکه نهضت امام خمینی (ره) پدیدار شد و همه معادلات مارکسیست‌ها را به هم ریخت. امام (ره) با قدرت ایمان و منطق الهی خود دربرابر نظام سرمایه‌داری نیز ایستاد و آن را به چالش کشید.»
این دیدار سبب شد تا آتشی درون او شعله‌ور شود و برای آشنایی بیشتر با مکتب امام (ه) به شهر قم بیاید. سال‌ها در این شهر به تحصیل علوم دینی پرداخت و پس از بازگشت به کشورش، نخستین گام انقلابیگری را برداشت. زَکزاکی پس از انقلاب اسلامی ایران به ایران سفر کرد و پس از بازگشت، جنبش اسلامی نیجریه را در کشورش راه‌اندازی کرد. وی حدود ۳۰۰مدرسه اسلامی در نیجریه و کشور‌های همسایه آن تأسیس کرد. زکزاکی همچنین یکی از اعضای عمومی مجمع جهانی اهل‌بیت (ع) است. تأسیس مؤسسه الشهدا با هدف رسیدگی به فرزندان شهدا و یتیمان، تأسیس مؤسسه خیریه «الزهرا» با هدف ارائه خدمات اجتماعی و عمرانی و تأسیس مرکزی با هدف ارائه خدمات درمانی و آموزشی، از دیگر اقدامات ابراهیم زکزاکی بوده است. این فقط یک نمونه از تأثیرگذاری‌های مکتب امام خمینی (ره) بر روح جوانان و آزادی‌خواهان دیگر کشورهاست.
دانشجویان؛ صدای رسای استکبارستیزی
پس از پیروزی انقلاب، امام خمینی (ره) بار‌ها مسلمانان دنیا را خطاب قرار داد و از آن‌ها خواست تا همانند مردم ایران مقابل مستکبران جهان بایستند. مهم‌ترین نیروی محرکه این جریان دانشجویان بودند. دانشجویان ایرانی سال‌ها در این مسیر قدم برداشتند و همان‌ها بودند که از دیوار لانه جاسوسی آمریکا بالا رفتند تا این قدرت مستکبر را رسوا کنند.
اما دانشجویان دیگر کشور‌ها برای مبارزه در این مسیر نیاز به آشنایی با مکتب امام (ره) داشتند. حضور دانشجویان و طلاب خارجی در ایران سبب شد تا آن‌ها با مبانی انقلابی امام (ره) آشنا شوند و با تکیه بر این آموزه‌ها به کشورشان بازگردند و قدم در مسیری انقلابی بگذارند. اما این رسالت بزرگ نیازمند تأسیس مرکزی برای هدفمندکردن تربیت طلاب و دانشجویان خارجی برای حرکت در این مسیر مهم بود. پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، حضور طلاب غیرایرانی در حوزه علمیه قم به‌صورت اندک و از طریق دارالتبلیغ اسلامی انجام می‌شد.
با پیروزی انقلاب و علاقه‌مندی برخی برای تحصیل علوم دینی در ایران، مسئولان حوزه «شورای سرپرستی طلاب غیرایرانی» را ایجاد کردند. فعالیت این شورا از شهریور سال ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۵ ادامه داشت. در این سال‌ها شورای سرپرستی با تحول در ساختار به «مرکز جهانی علوم اسلامی» تغییر نام یافت.
مرکز جهانی علوم اسلامی تا سال۱۳۷۲ به شیوه سنتی رایج در حوزه‌های علمیه اداره می‌شد و از آن تاریخ به بعد با انتصاب مدیر از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی، از حالت شورایی و غیرمتمرکز خارج شد و فعالیتش زیر نظارت دفتر رهبر معظم انقلاب ادامه یافت. نظام آموزشی و مدارک مرکز، تأییدشده وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز هست.
دیپلماسی نخبگانی
به‌منظور تحقق درخواست رهبر معظم انقلاب مبنی بر آموزش و تربیت دانشجویان و طلاب خارج از کشور به‌شکل سازمان‌یافته و نهادینه‌شده، سازمان حوزه‌ها و مدارس علمیه خارج از کشور در سال۱۳۷۰ تأسیس و به‌مرور در بیش از ۴۵کشور جهان ایجاد شد. با درخواست رهبر معظم انقلاب در تاریخ ۲۸آذر۱۳۸۶ مبنی بر تلفیق ۲ نهاد، نهادی جدید به نام «جامعة‌المصطفی‌العالمیه» تأسیس شد؛ نهادی که تاکنون توانسته است هزاران دانشجو و طلبه غیرایرانی را تربیت کند تا آن‌ها صدای رسای آزادی‌خواهی و استکبارستیزی در کشورهایشان باشند. اولین کارکرد جامعةالمصطفی (ص) که با هویت علمی خود سازگار است، دیپلماسی نخبگانی است.
از دید تحلیلگران سیاسی، دیپلماسی نخبگانی بهترین روش دیپلماسی عمومی است. زیرا با تأثیر بر نخبگان می‌توان امیدوار بود که آن‌ها به اشاعه‌گران و ترویج‌کنندگان مقاصد کشور مبدأ تبدیل شوند و در روند سیاسی و اجتماعی اثرگذار باشند. فرهنگ نخبگانی و علمی، تشنه دانش و اطلاعات است و با سرمایه‌گذاری بر مبادله‌های آموزشی و پذیرش و پذیرایی از نخبگان، به تقویت تفاهم بین‌المللی و نشان‌دادن فرهنگ کشور مبدأ کمک می‌کند.
گام دوم انقلاب و لزوم تحول نگاه بنیادین دانشجویان
دفاع از شعار‌های انقلاب و عینیت‌بخشیدن به آن‌ها با توجه به جایگاه ویژه دانشجویان در منظومه فکری رهبر معظم انقلاب، یکی از وظایف دانشجویان است. دانشجو باتوجه به جایگاه ویژه خود در اجتماع که می‌تواند سفیر دانش، خرد و آگاهی از بستر آکادمیک به بستر جامعه باشد، وظیفه آگاهی‌بخشی در سطح جامعه را به عهده دارد؛ بنابراین یکی از وظایف مهم این قشر شناخت حقایق و جنگ با تحریف‌هاست.
دانشجویان نباید فقط گیرنده داده‌های گزینشی، بلکه باید پردازنده و تریبون حقایق برای جامعه باشند. چنانچه رهبر معظم انقلاب در بیانیه گام دوم اشاره می‌کنند که برای برداشتن گام‌های استوار در آینده، باید گذشته را درست شناخت و از تجربه‌ها درس گرفت. اگر از این راهبرد غفلت شود، دروغ‌ها به‌جای حقیقت خواهند نشست و آینده هدف تهدید‌های ناشناخته قرار خواهد گرفت؛ بنابراین یکی از رسالت‌های مهم دانشجویان دریافت منابع شناخت صحیح، پردازش دقیق این داده‌ها و بیان آن‌ها در جامعه است.
تأکید رهبر معظم انقلاب به تقابل اسلام و استکبار، زمینه دیگری را برای دانشجو تبیین می‌کند که هر تصمیم و حرکت خود را در این نظام بیازماید و بسنجد؛ اینکه مسیری که برای خود و جامعه تعیین می‌کند، به کدام‌یک از این ۲ مفهوم ختم می‌شود. بی شک این سنجش لحظه‌به‌لحظه می‌تواند جامعه اسلامی را در گرفتن مواضع خود هوشیار نگه دارد تا در فضای غبارآلود فتنه‌ها راه را از بی‌راه باز شناسد.
۱۶ آذر نشان می‌دهد دانشجویان ما در خط مقدم مبارزه با استکبار بوده و هستند. همان‌طور که ما انتظاراتی از دانشجو‌ها داریم، طبیعی است که دانشجو‌ها نیز مطالباتی از مسئولان دارند. ما به نسل آینده و به کسانی که آینده‌سازان ایران اسلامی هستند، بسیار دل بسته‌ایم. دانشجویان باید برای آینده انقلاب و نظام اسلامی وارد عمل شوند و مدیریت کنند؛ بنابراین باید کار‌های بسیاری انجام دهند که اولویتش در عرصه علم و فناوری است.
رساندن این مفاهیم به دیگر کشور‌ها از طریق تربیت دانشجویان و طلاب خارجی می‌تواند تأثیر بسزایی در رساندن مفاهیم بلند انقلاب اسلامی به جوانان دیگر کشور‌ها داشته باشد.
نامه‌ای برای تو
نامه مهم رهبر معظم انقلاب اسلامی به جوانان اروپایی نیز در این راستا تعریف می‌شود. ایشان از آن‌ها می‌خواهند تا برای شناخت اسلام و مفاهیم والای آن به منابع اصیل اسلامی مراجعه کنند.
درحقیقت رهبر معظم انقلاب با درک صحیح از اوضاع غرب راهی را پیش‌پای جوانان کشور‌های اروپایی گذاشتند که از آن طریق به‌راحتی به سمت اسلام حقیقی رهنمون می‌شدند و آن «قرآن» بود. نمونه‌های فراوانی از هدایت جوانان و نخبگان اروپایی به سمت اسلام از طریق دسترسی بدون واسطه به قرآن وجود داشت.
در بخش‌هایی از این نامه آمده است: «از شما می‌خواهم از روشن‌فکران خود بپرسید چرا وجدان عمومی در غرب باید همیشه با تأخیری چندده‌ساله و گاهی چندصدساله بیدار و آگاه شود؟
چرا بازنگری در وجدان جمعی باید معطوف به گذشته‌های دور باشد، نه مسائل روز؟ چرا در موضوع مهمی همچون شیوه برخورد با فرهنگ و اندیشه اسلامی، از شکل‌گیری آگاهی عمومی جلوگیری می‌شود؟ اکنون من می‌خواهم از خود بپرسید که چرا سیاست قدیمی هراس‌افکنی و نفرت‌پراکنی، این‌بار با شدتی بی‌سابقه، اسلام و مسلمانان را هدف گرفته است؟ چرا ساختار قدرت در جهان امروز مایل است تفکر اسلامی در حاشیه و انفعال قرار گیرد؟
مگر چه معانی و ارزشی‌هایی در اسلام، مزاحم برنامه قدرت‌های بزرگ است و چه منافعی در سایه تصویرسازی غلط از اسلام، تأمین می‌گردد؟ پس خواسته اول من این است که درباره انگیزه‌های این سیاه‌نمایی گسترده علیه اسلام پرسش و کاوش کنید.» پشتوانه عملی و اجرایی این نامه برای توسعه بیشتر مفاهیم آن در میان جوانان اروپایی توجه به تربیت اصیل و انقلابی دانشجویان و طلابی است که مشتاقانه برای شناخت انقلاب و اسلام ناب محمدی به ایران و شهر‌های مذهبی این کشور سفر می‌کنند تا با الگوگیری از این مکتب، به کشور‌های خود بازگردند و این مسیر را ادامه دهند.
مشهد؛ تنوع فرهنگی و رسالت انقلابی
دانشجویان و طلاب خارجی بسیاری مشهد را برای تحصیل علوم دینی انتخاب می‌کنند. جاذبه وجود امام رضا (ع) در این شهر سبب شده است تا این دانشجویان مشتاق برای کسب علوم آل‌محمد (ع) قدم به این شهر بگذارند. این فرصت استثنایی برای تصمیم‌گیران فرهنگی و انقلابی شهر می‌تواند فضایی کم‌نظیر برای تربیت این دانشجویان و طلاب ایجاد کند.
شخصیت پرنور حضرت رضا (ع) در میان همه مذاهب اسلامی شناخته‌شده است و نهاد‌های علمی نظیر جامعةالمصطفی سعی دارند با بهره‌گیری از نور وجود امام رئوف (ع) و با توجه به گفتمان انقلاب اسلامی، این دانشجویان و طلاب را در مسیری انقلابی و معرفتی قرار دهند. حضور آنان در کشورهایشان می‌تواند صدای رسای انقلاب اسلامی باشد. مفاهیمی که در این سال‌ها ذیل مکتب امام (ره) متبلور شده است، شیفتگان زیادی را به سوی خود جذب می‌کند. مسئولان فرهنگی و علمی مشهد با بهره‌گیری از این فرصت می‌توانند گام‌های مؤثری در راستای تربیت دانشجویان و طلاب غیرایرانی برای صدور مفاهیم والای انقلاب اسلامی بردارند.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
