این سالها به تعدادی از دوستان که در حوزههای عمرانی و معماری و شهرسازی فعال هستند، بهمزاح میگویم بیایید در کنار پروژههای ضروری و مرسومی که میسازید، آثار باستانی هم بسازید! در دل این مزاح نکتهای نهفته است.
آثار باستانی یعنی اثری بهجامانده از سالهای دور که برای مردم این روزگار بهواسطه قدمت و زیبایی و معماری متفاوت و اطلاعاتی که از زندگی گذشتگان میدهد، ارزشمند است.
ما امروز به گوهرشادبانو دسترسی نداریم، اما به مسجدی که در حرم مطهر قرار گرفته و به دستور او و در دوران زندگی او بنا نهاده شده است، دسترسی داریم. یا صاحبان چند خانه تاریخی اطراف حرم که هنوز توانستهاند هویت و سلامتشان را حفظ کنند، سالهاست به رحمت خدا رفتهاند، اما خانههایشان اطلاعات خوبی از سبک زندگی آنها در ۲۰۰ سال گذشته به ما میدهد.
در جایجای شهر ما، هرچند کم، هست بناهایی که از گذشتههای دور و نزدیک به ما رسیده است و قصهها و آداب و رسوم و سنت گذشتگان را به ما منتقل میکند.
سؤال من این است که چنددرصد پروژههای عمرانی که امروز در کشور ما در حال ساخت و بهرهبرداری است، میتواند برای آیندگانمان جذاب باشد که حفظشان کنند و بهعنوان یک اثر باستانی به آنها بنگرند! ما در پروژههای عمرانیمان بهجز آهن و بتن، میراثی از آداب و رسوم و سنتهایمان برای آیندگان به ارث گذاشتهایم؟
آنقدر که امروز برای ما بازار دور میدان امام اصفهان جذاب است، این پاساژها و مالها و... برای آیندگان جذاب خواهد بود؟ آنقدر که مسجد گوهرشاد و شیخ لطفا... و... برای نسل ما زیبا جلوه میکند، مصلیهای ساختهشده در این سالها برای نوادگان ما هم جذاب خواهد بود؟ تپهسلام مشهد میتواند بنایی داشته باشد که مثل دروازهقرآن شیراز برای آیندگان ماندگار شود؟
بیایید آثار باستانی را مدلی دیگر تعریف کنیم؛ بناهایی که میتوانند در کنار زیبایی و شکوه، فرهنگ و آداب و رسوم و سنتها و سبک زندگی یک نسل را به نسلی دیگر منتقل کنند.
با این عینک به پروژههای ساختمانی یا پروژههای عمرانی ملی و استانی و شهری بنگرید. چنددرصد این پروژهها توان و قابلیت انتقال چنین مفاهیمی را دارد؟ چنددرصد این پروژهها ایرانیاسلامی هستند؟ شما وقتی وارد یک مال یا مجتمع تجاری میشوید، چقدر حس ایرانیبودن دارید و وقتی وارد بازارهای اطراف میدان امام اصفهان میشوید، چقدر چنین حسی دارید؟ آیا میشود که یک پل عظیم چندطبقه در مشهد به مدلی ساخته شود که علاوه بر گرهگشایی ترافیکی، پیام فرهنگی بیننسلی هم داشته باشد؟
ساختن آثار باستانی سخت و دشوار است، اما بهنظرم ضروری است. چشمها را باید شست، جور دیگر باید دید!