ارزیابی تازه‌ترین تحولات در مذاکرات احیای برجام

به گزارش شهرآرانیوز؛ بر اساس اخبار منتشرشده در رسانه‌های مختلف درباره روند پیشبرد مذاکرات احیای برجام، پیشرفت‌ها تا حدودی متوازن است و هر چهار حوزه اصلی مورد بحث، یعنی درباره «رفع تحریم ها»، «برنامه هسته ای»، «راستی آزمایی» و «تضمین ها» به موازات یکدیگر بررسی می‌شوند.

توقف نیافتن مذاکرات و تداوم گفتگو‌ها در سطح کارشناسی در کنار سفر کوتاه رؤسای هیئت‌ها به پایتخت‌های خود، نشان دهنده صحت اخبار منتشر شده درباره پیشرفت نسبی مذاکرات و عبور گفتگو‌ها از مراحل مقدماتی است.

در همین راستا جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در کنفرانسی خبری، پس از نشست غیررسمی شورای روابط خارجه در فرانسه گفت که احتمال حصول توافق بر سر برجام وجود دارد. وی در این باره افزود: به نظرم داریم به پایان فرایند بسیار طولانی‌ای می‌رسیم که من و همکارانم را مشغول کرده بود. بورل همچنین با اشاره به اینکه توافق تا قبل از آنکه دونالد ترامپ تصمیم به خروج از آن بگیرد، خوب کار می‌کرد، گفت: از آمریکا می‌خواهیم که به توافق بازگردد.

به دنبال این اظهار نظر بورل، جنیفر ساکی، سخنگوى کاخ سفید، درباره مذاکرات وین گفت: گفتگو‌ها میان ایران و گروه ۴+۱ به زمان حساسی رسیده و گرچه در مذاکرات پیشرفت‌هایی به دست آمده است، اگر به زودی به درک مشترک درباره بازگشت متقابل به پایبندی نرسیم، باید مسیر دیگری را انتخاب کنیم. اظهارات ساکی به صورت تلویحی اشاره به لزوم اتخاذ تصمیم سیاسی از سوی واشینگتن دارد و احتمالا سخنگوی کاخ سفید به همین دلیل از عبارت «شرایط حساس» استفاده کرده است.

از سوی دیگر، کاهش تعداد موارد اختلاف و گفت وگوی مستمر هیئت‌ها درباره شیوه اجرا و توالی توافقات احتمالی، بیانگر ورود مذاکرات به مرحله‌ای است که در آن، طرف‌ها درباره مسائل دشوارتر مشغول رایزنی هستند و حتی در مواردی، به گفتگو درباره چگونگی تبدیل اصول توافق شده به کلمات و درج آن در سند می‌پردازند. تشکیل و آغاز به کار کارگروه «تدابیر اجرایی» که از عصر چهارشنبه هفته گذشته کلید خورد، حاکی از آن است که درباره دو موضوع «رفع تحریم ها» و «مسائل هسته ای» اختلافات کاهش یافته است؛ با وجوداین همچنان پرانتز‌های باز و البته مشکل تری وجود دارد که نشان می‌دهد مذاکرات پیچیده است و موضوعات در هم تنیده به هم وابسته هستند.

بررسی روند جاری در مذاکرات، مبین این واقعیت است که در موضوعات اختلافی کمترپیچیده، پیشرفت‌ها سرعت گرفته، اما محور‌های اختلافی سخت‌تر همچنان باقی است و باید طرفین با ابتکارات و اختیارات بیشتری برای عبور از این مرحله در مذاکرات حاضر شوند. مسیر پیش رو با چالش‌های فراوانی روبه روست و طرف غربی با اشراف کامل به پیچیدگی شرایط می‌کوشد فشار سیاسی و رسانه‌ای را جایگزین ارائه ابتکارات راهگشا کند.

ادبیات سازی رسانه‌ای در موضوع «محدودیت زمان» و تکرار تهدید «بهره گیری از گزینه‌های دیگر» در صورت به نتیجه نرسیدن مذاکرات، به کارگیری ابزار کهنه و ناکارآمدی است که هنوز ضلع غربی مذاکرات بر استفاده از آن اصرار دارد. اکنون دور هشتم مذاکرات وارد مراحل حساس و نسبتا تعیین کننده‌ای شده است که خروجی آن می‌تواند تأثیر مهمی در فرجام مذاکرات داشته باشد.

اگر طرف غربی به ویژه آمریکا ضرورت‌های اتخاذ تصمیم عاقلانه را بر سیاسی کاری و زیاده خواهی ارجح بداند، نیازی به تکرار کلیدواژه «محدودیت زمان» و بازی‌های رسانه‌ای بی حاصل وجود ندارد.

آمریکا جز دیپلماسی گزینه دیگری ندارد

حسن بهشتی پور، کارشناس مسائل بین المللی، در گفتگو با «نامه نیوز» درباره ادعا‌های آمریکا برای خروج از گفتگو‌های وین در صورت دست نیافتن به نتایج موردانتظار گفت: این‌ها فضاسازی رسانه‌ای و مطبوعاتی است که از شگرد‌های آمریکایی‌ها محسوب می‌شود. آن‌ها به موازات مذاکرات همواره می‌کوشند با فضاسازی رسانه‌ای روی افکار عمومی ایران تأثیر بگذارند تا افکار عمومی داخل کشور نیز روی تیم مذاکره کننده ایران فشار بیاورد.

خود آمریکایی‌ها می‌دانند الان گزینه دیگری جز مذاکره وجود ندارد. ادعا‌های آمریکا درباره احتمال خروج از مذاکرات و رفتن سراغ گزینه‌های دیگر فقط عملیات روانی است، وگرنه در این شرایط، کار خاصی نمی‌توانند انجام دهند. اگر واقعا آمریکا برای توافق عجله دارد، بایدن اجرای حکم ترامپ را برای خروج از برجام، موقتا به حالت تعلیق درآورد. رئیس جمهور آمریکا چنین اختیاری را دارد و می‌تواند از این اختیار استفاده کند تا نشان دهد برای زودتر به نتیجه رسیدن توافق، اراده جدی دارد.