قلب شهر

امروزه باتوجه به گسترش زندگی شهرنشینی «هویت شهری» را می‌توان قلب تپنده هر شهر برشمرد. هویت شهری همان ذهنیت و استنباط ساکنان شهر از محسوسات و ادراکاتی است که به محیط انتزاعی شهر می‌دهند و از آن می‌گیرند. از این رو یکی از مسائل مهمی که نبودش مدیریت شهری را با مشکلات اقتصادی و اجتماعی مواجه می‌کند، همین هویت شهری یکپارچه است که از هویت کالبدی و هویت انسانی تشکیل شده است.

هویت کالبدی شهر متشکل از عناصر تاریخی، مذهبی، محیطی و طبیعی شهر است و هویت انسانی به شهروندان، نژاد، زبان، هنر، آداب ورسوم، پوشش و ... شهر اطلاق می‌شود. در این بین از مهم‌ترین عوامل مطرح در هویت کالبدی شهرها، نماد‌ها (ترکیبی از احجام و اشکال هندسی پایدار، هم خوان و زیبا) و نشانه‌ها (ساختار فضایی و مناظر) هستند. برای همین طراحی المان‌های هویت بخش از جمله موارد ضروری برای احیا و بازسازی هر شهری است.

گسترش روزافزون این ناهماهنگی مناظر -که امروزه بر فضای شهر‌های ما حکم فرماست- باعث پدید آمدن سیمایی نامطلوب و محیطی نامأنوس برای ساکنان شده و همه ابعاد زندگی اجتماعی و زیست محیطی آنان را تحت الشعاع خود قرارداده است. باید از خودمان و مسئولان بپرسیم چرا درحالی که ما دارای سبک شهرسازی و معماری ویژه خود در سطح جهانی هستیم، مدیریت شهری این چنین در برابر مدرنیته و شیفتگی به مظاهر غیربومی منفعل است و نسبت به بازشناسی هویت گذشته و امروزین خود و تعریف به روز آن اقدام نمی‌کند؟

باید پذیرفت که ارتقا و تقویت هویت شهری، حس تعلق به شهر و افزایش سرمایه گذاری اقتصادی، ارتقای امنیت اجتماعی، رعایت حقوق شهروندان، اداره شهر به دست مردم و تسهیل در مدیریت شهری را موجب می‌شود. از دیگر موارد مهم هویت کالبدی شهر، حفظ میراث فرهنگی مردم آن شهر است که با رشد فزاینده شهر‌ها مورد بی توجهی و اغفال قرار گرفته است و همه روزه شاهد ازبین رفتن بخشی از آن هستیم.

از طرفی با قبول شهر به عنوان موجودی زنده، دیگر نمی‌توان تنها به بعد کالبدی و ظاهری آن نگریست، بلکه هویت انسانی شهر نیز که در آن انسان به عنوان محور اصلی تلقی می‌شود، از اهمیت خاص خود برخوردار است. شناسایی و قدردانی از مفاخر، فرهیختگان، افراد تأثیرگذار سیاسی، اجتماعی و علمی و معرفی آنان به عموم شهروندان و نیز تعیین روز خاص برای شهر‌ها در تقویم سالیانه برای معرفی آن به سایر کشور‌ها و عقد خواهرخواندگی با سایر شهر‌های مطرح فرهنگی و اقتصادی، گسترش ارتباطات بین المللی و شرکت در جشنواره‌های مختلف کشوری و برون مرزی می‌تواند حوزه انسانی هویت شهری را برجسته کند.