نگاهی به نقش ارتش در پیروزی انقلاب اسلامی | ارتش مردمی؛ تیر خلاص به مغز دیکتاتور

سجاد راستگو | شهرآرانیوز؛ بعدازظهر ۲۲ بهمن ۱۳۵۷. شاه ۲۶ روز پیش از کشور خارج شده بود و اداره کار‌ها را به دست ارتش و کابینه بختیار سپرده بود. ۱۰ روز از بازگشت امام خمینی (ره) به ایران گذشته بود و در این مدت دولت موقتی از سوی امام خمینی (ره) برای مقابله با دولت بختیار تشکیل شده بود.

در روز‌های منتهی به ۲۲ بهمن هر روز بخشی از حکومت به دست انقلابی‌ها می‌افتاد. ۱۹ بهمن همافران نیروی هوایی به دیدار امام خمینی (ره) در مدرسه علوی رفتند. ۲۰ بهمن گارد شاهنشاهی به مقر تکنیسین‌ها و همافران نیرو‌های هوایی که به انقلاب اسلامی پیوسته بودند، حمله کرد، اما این حمله با کمک گروه‌های انقلابی به همافران دفع شد. پس از این حمله تا روز ۲۲ بهمن مراکز مهم نظامی یک‌به‌یک به دست انقلابی‌ها می‌افتاد.

در این اوضاع آخرین ضربه به حکومت پهلوی، اعلامیه بی‌طرفی ارتش بود که در ساعت ۲ بعدازظهر ۲۲ بهمن به دست سران ارتش امضا شد؛ اعلامیه‌ای که رسما پیروزی انقلاب اسلامی در کشور را اعلام می‌کرد. ارتش ۲۲ بهمن از حکومت پهلوی جدا شد، اما مدت‌ها قبل بدنه ارتش و گروه‌های مختلف آن با مردم در انقلاب اسلامی همراه شده بودند.
محمدرضا پهلوی همواره به ارتش به‌عنوان یکی از نقاط قوت حکومتش نگاه می‌کرد؛ ارتشی که یک‌بار در کودتای ۲۸ مرداد با کمک آمریکایی‌ها دولت مصدق را سرنگون و تاج و تخت او را نجات داده بود.

شاه تا آخرین لحظات خروجش از ایران امید داشت که باز هم مانند ماجرای کودتای ۲۸ مرداد ارتش بتواند سلطنتش را نجات دهد و او بار دیگر به کشور بازگردد، اما این‌بار بر خلاف باور او ارتش به مردم پیوست و شاه هرگز به ایران بازنگشت. سران اصلی ارتش همچنان به او وفادار مانده بودند، اما بدنه اصلی ارتش و افسران میانه به انقلاب پیوسته بودند و این روندی نبود که در روز‌های آخر منتهی به انقلاب شکل گرفته باشد. چنان‌که پیش از انقلاب اسلامی، امام خمینی (ره) بار‌ها در مصاحبه‌ها گفته بود که ارتشی‌ها با او در ارتباط هستند.

از اواسط سال ۱۳۵۷ نیرو‌های ارتش شروع به سرپیچی از دستور سرکوب تظاهرات مردم کرده بودند. چنان‌که امام خمینی (ره) در ۱۵ شهریور ۱۳۵۷ چنین پیامی به ارتش داد: «من از ارتش محترم ایران سپاسگزارم که در راهپیمایی عظیم تهران و سایر شهرستان‌ها به روی مردم وطن‌خواه خویش که از ستمکاری پنجاه‌ساله دودمان پهلوی به جان آمده‏‌اند، آتش نگشودند و دست خود را به جنایت بزرگی که کار همیشگی فرمانروایان است، آلوده نکردند.

من در این موقع حساس که کشور و وطنمان در لب پرتگاه و بر سر دوراهی سقوط یا استقلال واقع شده است، دست خود را به سوی نیرو‌های زمینی، هوایی و دریایی وفادار به اسلام و وطن دراز می‏‌کنم و برای حفظ استقلال و بیرون‌آمدن از یوغ اسارت و ذلت، از آنان استمداد می‏‌کنم.» افسران زیادی از ارتش ازجمله سرهنگ نامجو، سرهنگ رحیمی، سرهنگ کتیبه، سرهنگ سلیمی، سرگرد صیادشیرازی و سرگرد کلاهدوز طی انقلاب به مردم پیوسته بودند؛ افسرانی که بعد‌ها و پس از پیروزی انقلاب نیز نقش مهمی به‌ویژه در دوران جنگ تحمیلی ایفا کردند.

در حین پیروزی انقلاب اسلامی و پس از آن گروه‌های مختلفی در پی انحلال و نابودکردن ارتش به بهانه وابستگی آن به شاه و غرب بودند، اما با ایستادگی و دفاع امام خمینی (ره) از ارتش و وجودیت آن، ارتش ایران پایدار باقی ماند. چنان‌که ارزش وجود آن در پایان‌دادن به شورش‌های تجزیه‌طلبانه پس از انقلاب اسلامی و نیز نقش مهم آن در ۸ سال جنگ تحمیلی بر همگان مشخص شد.