روایت‌هایی درباره «مرد بازنده»، اثر محمدحسین مهدویان

مرتضی اخوان | شهرآرانیوز - هفتمین ساخته محمدحسین مهدویان تجربه‌ای جدید برای او در تریلر پلیسی است. کارگردان جوان سینمای ایران که شمار آثارش هنوز به انگشتان دو دست نمی‌رسد در همین سال‌ها توانسته با هوش و نبوغ منحصر‌به‌فردش آثاری مؤلف‌گونه در ژانر‌های مختلف بسازد. از «ماجرای نیمروز»، این تریلر پلیسی- تاریخی رشک‌برانگیز در بستر التهابات تاریخ معاصر ایران در اوایل دهه ۶۰ گرفته تا «شیشلیک» کمدی پراعتراضی که جامعه را نشانه گرفته است.

مهدویان این‌بار با یک درام پلیسی که در دل جامعه کنونی روایت می‌شود به فجر چهلم آمده تا باری دیگر خود را در معرض قضاوت مخاطب و منتقد که طی این سال‌ها، توأمان نظر هر دو را جلب کرده، قرار دهد. «مرد بازنده» فیلمی با ویژگی‌های چندوجهی است که بیش از آنکه فیلم‌نامه یا کارگردانی مهدویان در آن شما را مسحور کند، این جواد عزتی است که با نقش‌آفرینی متفاوتش فرسنگ‌ها جلوتر از فیلم و فیلم‌نامه، همه توجهات را به خود جلب می‌کند. چنان‌که بیننده بعد از خروج از سالن سینما از خود می‌پرسد، فیلم بهتر بود یا بازی جواد عزتی؟ و پاسخش به احتمال قریب به‌یقین گزینه دوم است. ستاره بی‌بدیل این روز‌های سینمای ایران که از قضا در تلویزیون هم سال‌های درخشانی را داشته و پله‌های ترقی را یک‌به‌یک از تلویزیون و شبکه خانگی تا سینما طی کرده است، حالا در «مرد بازنده» در قواره یک برنده مطلق ظاهر می‌شود و یک‌تنه جور همه نقص‌های ممکن دیگر را می‌کشد.

جواد عزتی، سرهنگ احمد خسروی قصه «مرد بازنده» است که با ۵۶ سال سن به عنوان افسر پرونده، درگیر ماجرای یک جنایت می‌شود. او در دل این بحران کاری سخت و در پی کشف راز قتل یک جوان سرمایه‌دار، با مشکلات خانوادگی و بحران شکاف بین‌نسلی با فرزندانش هم دست‌به‌گریبان است. چونان‌که در شخصیت‌پردازی احمد، نویسنده به‌درستی از او چهره‌ای عبوس، خسته، کلافه و در عین حال دقیق، باهوش و البته خانواده‌دوست دربرابر بیننده به نمایش می‌گذارد. جواد عزتی فاصله زیادی با شخصیت احمد دارد، اما هنر او در بازیگری، از فرم استفاده از میمیک گرفته تا نحوه راه رفتن و صحبت کردنش کمک می‌کند تا احمد خسروی برای بیننده باورپذیرتر شود.

آن‌قدر که همه فراموش کنند، نقش‌آفرین احمد، مالک زخم کاری، بابا اتی قهوه تلخ یا لطیف دردسر‌های عظیم است. همین‌قدر متفاوت و همین‌قدر اعجاب‌انگیز. او حتی در نحوه استفاده از فرم بدنی برای ایفای نقش احمد به مراتب جلوتر از نقش‌آفرینی‌اش در نقش صادق، «ماجرای نیمروز» است. به عبارت بهتر، عزتی در نقش احمد فقط بازی کلام و محتوا نداشته و فرم بی‌نظیری را هم به خدمت گرفته است. مسئله‌ای که موجب زیبایی بصری فیلم هم می‌شود. البته در این میان نباید از حق گذشت و نقش گریم سنگین او را هم در این موفقیت بی‌تأثیر دانست. در فیلم‌نامه «مرد بازنده» تلاش شده تا وجوه شخصیتی احمد، قهرمان قصه، کاملا خاکستری باشد.

این فیلم‌نامه از چند مشکل جدی هم رنج می‌برد. به‌طور‌مثال جنبه‌های خانوادگی داستان درست در زمان اوج‌گیری و تکاپوی رسیدن به تعلیق مناسب برای کشف راز‌های پلیسی، با فراز و فرود‌های روابط خانوادگی احمد روبه‌رو می‌شود. وصله ناجوری که هم ریتم فیلم را می‌اندازد و هم به طولانی شدن و خسته‌کنندگی قصه می‌انجامد. از طرفی «مرد بازنده» یک تریلر پلیسی – سیاسی هم تلقی می‌شود که گویا سازنده شجاعت رسیدن به پایان قصه را ندارد. بار‌ها با شخصیت رسول می‌خواهد پدرخواندگی موجود در فساد دستگاه قضایی را به چالش بکشد، اما باز، گویی از چیزی ابایی داشته باشد، آن را سرراست و صریح بیان نمی‌کند و برداشت را به مخاطب واگذار می‌کند.