تفاوت بین سفال و سرامیک چیست؟

آزیتا حسین زاده عطار |شهرآرانیوز؛ فکر می‌کنید خوردن چای در هوای سرد این روز ها، در فنجان دست ساز خودتان چه حسی دارد؟ فنجان و ظرفی که از گل و خاک به عمل آمده باشد. یادش به خیر خاک بازی‌های کودکی هایمان.

برای بی بی اعظم حسینی هم این حس زیبا از همان دوران کودکی شروع شد؛ وقتی خاک باغچه کوچک خانه با دستانش در زلال آب در هم می‌تابید و ظرف‌های خاله بازی اش را می‌ساخت و زیر نور خورشید آن‌ها را خشک می‌کرد. بزرگ‌ترین عشقش سفالگری بود.

سال‌ها از آن زمان می‌گذرد و بی بی اعظم از کودکی اش فاصله گرفته است. او ساکن محله شهیدقربانی و کدبانویی تمام عیار است و از هر انگشتش یک هنر می‌ریزد، اما سفال و عشق به آن حرف اول را می‌زند. بیشتر از دو ساعت گپ وگفت را در این سطر‌هایی که پیش روی شماست، خلاصه کردیم تا بیشتر از دنیای هنر برایمان بگوید؛ به خصوص هنر سفال و سرامیک.

کشف هنرمندی خانم خانه دار

بی بی اعظم حسینی و هنرش را همسایه‌های محله شهیدقربانی تا مدت‌ها نمی‌شناختند. فقط اهالی خانه خبر داشتند که همسر و مادرشان می‌تواند هنر‌های مختلفی را به بهترین شکل انجام دهد تا اینکه خانم‌های محله برای روضه خانگی میهمان خانه بی بی اعظم شدند و هنر‌های دستش را بر در و دیوار خانه اش دیدند؛ رؤیا‌های زنی خانه دار که در دست هایش جان می‌گرفته، به خانه روح داده بود.

برای او لذت زندگی با هنر فراتر از این حرف هاست. خیلی وقت‌ها در اتاق کوچکش روی پشت بام می‌نشیند و مدت‌ها محو خلق اثری هنری می‌شود. می‌گوید: حال دلم این طوری خوب می‌شود و معتقد است: پیگیری هنر برای همه خانم‌ها معجزه می‌کند. حال دل خانم‌های خانه دار که خوب باشد، حال اهالی خانه خوب است و این اهالی جمعی مینیمال از یک اجتماع اند که این شور و عشق در آن هم جریان پیدا می‌کند و تکثیر می‌شود.
او تعریف می‌کند: هنر برای من از دوره هنرستان جدی‌تر شد.

می‎ خواستم در رشته نقاشی تحصیل کنم، اما به دلیل دوری مجموعه آموزشی‌ای که این رشته را داشت، رشته طراحی دوخت و خیاطی را انتخاب کردم. او سال‌های زیادی است که بافتنی می‌بافد و خیاطی می‌کند و هنر‌های دیگر را هم در کنارش دنبال می‌کند و به معنای واقعی از هر انگشتش هنر می‌ریزد، اما از چندسال پیش کار برایش جدی‌تر شده است. تعریف می‌کند: با شیوع کرونا و همه گیری فضای مجازی، این موضوع برای من جدی شد و توانستم آموزش‌های زیادی را در آن دنبال کنم.

او این دوران را با همه تلخی‌هایی که داشته و دارد، یک فرصت تلقی می‌کند و می‌گوید: در همین مدت توانستم هنر‌های متنوع و دل خواهم را انجام دهم. برای یادگرفتن هر هنری مدت‌ها در فضای مجازی تحقیق می‌کردم و بعد که آموزش می‌دیدم، ایده‌های مختلف به ذهنم می‌رسید که پیاده می‌کردم؛ هنر‌هایی مثل شمع سازی، پتینه و آب نما و سفال و سرامیک و پلی استر و رزین و دکوپاژ و استاکو و گچ بری نوین.

دنیای خاکی و لذت بخش سفال

بی بی اعظم حسینی بین همه کار‌های هنری که دنبال می‌کند، رشته سفال و سرامیک برایش جدی‌تر است. می‌گوید: سفال و سرامیک، چون با نوعی گل سروکار دارد، هنر لذت بخشی است.
وصف زیبایی از آن دارد، وقتی تعریف می‌کند: حس نوشیدن چای و خوردن غذا در ظرفی که خودت درست کرده ای، عالی است. درست کردن ظروف سفالی حتی زمانی که چرخ نیست و قرار است با دست ظروف را درست کنی و کمی هم کج ومعوج از آب دربیاید، مثل همه دست سازه‌های دیگر لذت عجیبی دارد؛ درست مانند نشستن پشت دار‌های قالی و بافتن فرش دست باف.

برپایی کوره و کارگاه هزینه بر است

نشستن پشت چرخ سفال و ساختن ظرف‌های سفالی و گذاشتن آن‌ها در کوره برای هر هنردوستی جذاب است. خانم حسینی می‌گوید: عاشق ساخت ظروف سفال و سرامیک با دست هستم، اما، چون کوره ندارم، مجبورم مسافت طولانی تا بولوار معلم و وکیل آباد را بروم تا بتوانم سفال را بپزم و طرح و نقش کارشده روی آن را ثابت کنم.

او حرف هایش را با برآوردی اقتصادی ادامه می‌دهد: اگر قرار باشد خودم کوره داشته باشم، باید نزدیک ۵۰ میلیون تومان هزینه کنم که بتوانم کوره را بخرم، اما متأسفانه وام گرفتن کار ساده‌ای برای هنرمند نیست و گرفتن وام کلی دردسر دارد. البته مشکلات یکی دوتا نیست، اما عشق هنر آن قدر هست که بتوان همه آن‌ها را نادیده گرفت. او از دیگر محدودیت‌هایی می‌گوید که پیش راه اوست.

برای آموزش دادن کار‌های هنری به دیگران، نیاز به کارگاه است و برای اجاره یک فضای پنجاه متری ۵۰ میلیون تومان هزینه رهن نیاز است. پس اگر هنرمندی بخواهد کارش را آموزش دهد، دست کم ۱۰۰ میلیون تومان نیاز دارد.

کار سفال با دست

کار با دست در هنر‌های سفالگری و سرامیکی یک روش کاری در این هنر به شمار می‌رود. حسینی تعریف می‌کند: سفالگران با یادگیری روش‌های اسلب، پینچ و فیتیله‌ای تقریبا بدون ابزار می‌توانند کار کنند. در این روش ضمن یادگیری تکنیک‌های فوق، وردنه کردن و ورزدادن ساخت سفال و سرامیک با دست مؤثر است.

همچنین در کار با گل و سرامیک خیلی مهم است که گل چه میزان رطوبتی باید داشته باشد و چه زمانی آماده کار است. این هنرمند از سبک دیگری از سفال و سرامیک نیز در ادامه صحبت هایش یاد می‌کند: مشبک کاری روش دیگری در این رشته هنری است که طرف دار ان خاص خود را دارد. مشبک کاری در سفال فقط سوراخ سوراخ کردن حجم نیست، درواقع یادگیری ایجاد برجستگی روی حجم هم جزو مشبک است.

این خانم هنرمند درباره لعاب دادن به سفال و سرامیک نیز می‌گوید: حوزه لعاب در سفال و سرامیک بسیار گسترده است. آموزش‌ها در لعاب از سطح ابتدایی هست تا پیشرفته. شاید فقط چندجلسه برای دوره تئوری نیاز باشد و بعد آموزش‌هایی نیاز است که به صورت کارگاهی و عملی باید پیش بروند.

این هنر هم فوت وفن مخصوص به خود را دارد و بی بی اعظم به صورت مختصر توضیح می‌دهد: لعاب در دسته بندی‌های مختلفی مثل، اپک، مات، ترانس، استین‌ها و اکسید‌ها وجود است. استین‌ها رنگ‌های ثابت هستند، ولی در اکسید ها، با کم و زیادکردن اکسید می‌توان دائم ترکیب‌های جدید ساخت و رنگ‌های مختلفی به دست آورد؛ مثلا از سبز تیره تا سبز بسیار روشن.

در لعاب می‌توانیم از تکنیک‌های نقاشی زیرلعابی و روی لعاب بهره ببریم که این نقاشی‌ها با قلم مو یا مدادشمعی و... انجام می‌شود. بعضی سفال را بیشتر از سرامیک دوست دارند و برخی سرامیک را بیشتر می‌پسندند. سفال رنگ سرخ تری دارد و رنگ زدن آن سخت‌تر است. شاید دو مرحله طول بکشد، اما سرامیک رنگ سفیدی دارد و زودتر رنگ می‌گیرد. برخی هنرمندان با رنگ سرخ سفال حس بهتری دارند و انگار روح این هنر را بیشتر از کار‌های سرامیکی می‌دانند.