الگوی مهربانانه پدران امت

پدر بودن برای همه کسانی که به این مقام رسیده اند، قابل درک است. شاید پدر‌ها نتوانند به خوبی حس پدری راتوصیف کنند، اما عشق زائدالوصف پدری در سینه همه پدران همیشه درحال زبانه کشیدن است. وقتی مردی همه دغدغه اش رسیدگی به فرزندان دلبندش است، چنان احساس عمیقی را درک می‌کند که در قالب واژه‌ها نمی‌گنجد.

شیخ صدوق، یکی از محدثان بزرگ شیعه، در کتاب «امالی» روایتی لطیف از پیامبر اکرم (ص) نقل می‌کند: «اى على! من و تو پدران این امتیم.» فهم این سخن زیبای نبی ارجمند اسلام (ص) با بهره گیری از سخنان فرزندان ایشان برای ما آسان‌تر می‌شود؛ آنجا که دختر گرامی شان، حضرت زهرا (س)، می‌فرماید: «پدران این امت، حضرت محمد (ص) و حضرت على (ع) هستند.

اگر از آن دو اطاعت کنند، کژى هاى آنان را اصلاح می‌کنند و از عذاب دردناکشان نجات می‌بخشند و همراهى با آن دو نعمت جاودان -بهشت- را ارزانی شان مى دارد.» امام رضا (ع) نیز آنجا که در مقام توصیف عظمت مقام امامت است، می‌فرماید: «امام مونسی دلسوز و پدری مهربان است.» این مفهوم پدر بودن پیامبر اکرم (ص) و علی (ع) و فرزندان پاک ایشان تا چه اندازه در نگاه ما پیروان این خاندان مکرم توسعه یافته است؟ امامان (ع) در طول ۲۵۰ سال حضورشان در میان مردم، همیشه به دنبال آن بودند که با نگاهی پدرانه به هدایت امت بپردازند.

اگر امام علی (ع) در صفین به آن‌هایی که خروج کردند، فرمود قرآن ناطق من هستم و آن قرآن‌هایی که طرفداران معاویه بر نیزه کردند، جز ورق پاره‌هایی بیش نیست، این نگاه هدایتگرانه پدرانه در سخنان ایشان موج می‌زند. امیرالمومنین (ع) هنگامی که با دلی سوزان در پاسخ برخی یاران خود خطبه مشهور شقشقیه را ایراد می‌کنند، آنجا که از تنهایی خود و حق غصب شده شان یاد می‌کنند و می‌فرمایند: «شکیبایی ورزیدم، ولی به کسی می‌ماندم که خار در چشم و استخوان در گلو دارد.

با چشم خویش می‌دیدم که میراثم را به غارت می‌برند»، این نگاه نیز سرشار از نگرش بلند پدرانه‌ای است که به دنبال سعادت جامعه است.

او به این دلیل سکوت می‌کند که مبادا جامعه اسلامی دچار فتنه‌ای بزرگ شود و امت مسلمین ازهم بگسلد. آیا این صبر و این نگرش متعالی غیر از نگاه پدری دوراندیش به امت خود است؟ همان گونه که در قرآن کریم، پیامبر اکرم (ص) و امامان (ع) الگو‌هایی برای مردم معرفی شده اند، ما نیز باید به این منش و سبک زندگی بزرگوارانه آنان اتکا کنیم.

در طول تاریخ بزرگانی حضور داشته اند که با نگاهی پدرانه، جامعه مسلمین را هدایت کرده اند. در دوره معاصر آن گاه که ظلم و خفقان پهلوی جامعه ایران را دربرگرفته بود، مردانی با غریوی شکوهمند، فریاد مبارزه با ظلم سر دادند و روشنگری کردند.

رهبر معظم انقلاب یکی از کسانی هستند که با نگاهی پدرانه درصدد بودند جوانان و دغدغه مندانی را که به دنبال مبارزه با ظلم پهلوی بودند، هدایت کنند.

برپایی جلسه قرآن مسجد کرامت و درس تفسیر مسجد امام حسن مجتبی (ع)، نمونه این نگاه پدرانه برای مدیریت مبارزان مشهدی بود. دکتر محمدعلی مهدوی راد یکی از شاگردان ایشان می‌گوید: «این بنده در جلسات تفسیر سوره توبه که در سال ۵۱ برگزار می‌شد، از آغاز تا پایان حضور داشتم.

تفسیر از ابعاد هدایتی، اجتماعی، جهت آفرین و به تعبیر خود آن بزرگوار «سپیده گشا و زندگی ساز» برخوردار بود.» استاد سیدمرتضی سادات فاطمی، یکی دیگر از کسانی است که گرد شمع وجود ایشان می‌گشت.

جلسه قرآن مسجد کرامت که با پیشنهاد رهبر معظم انقلاب تاسیس شد، با همکاری او برپا می‌شد.
او می‌گوید: «بنا به درخواست رهبر معظم انقلاب، در مسجد کرامت واقع در چهاراه شهدای مشهد، صبح‌های جمعه جلسه قرآن داشتیم که خود معظم له نیز در آن حضور می‌یافتند. یکی از مشوق‌های اصلی من در زمینه قرائت قرآن ایشان بودند.

ایشان به من می‌گفتند: «چرا مصطفی اسماعیل نمی‌خوانی که یکی از قاریان برجسته مصر است؟»، به ایشان گفتم: این سبک دشوار است که پاسخ دادند: «از شما بعید است؛ شما می‌توانید».

به معظم له گفتم: «نوار تلاوت‌های مصطفی اسماعیل را ندارم» و ایشان برای اولین بار دو نوار از سوره «آل عمران» و «بقره» به من هدیه دادند و من هم با آن نوار‌ها تمرین سبک جدید را آغاز کردم.»

این هدایتگری‌های پدرانه سبب ایجاد حرکتی بزرگ درمیان مبارزان مشهدی شد، تاآنجاکه ساواک به فکر دور کردن ایشان از این جلسات افتاد؛ زیرا حضور رهبر معظم انقلاب سبب تمرکز مبارزان انقلابی درکنار یکدیگر شده بود. این مسیر و رویکرد را پس از پیروزی انقلاب اسلامی، برخی دیگر از دوستداران انقلاب نیز ادامه دادند.

حاج حیدر رحیم پورازغدی یکی از مبارزان مشهدی بود که سال‌ها در این مسیر قدم برداشت و پس از انقلاب اسلامی نیز از حمایت‌های پدرانه خود از نسل جوان انقلابی دست برنداشت. استاد حسن رحیم پورازغدی در توصیف پدرش می‌گوید: «حاج حیدر رحیم پورازغدی که تا پایان انقلابی ماند، پدر یک نسل از عدالت خواهان، مرد اندیشه و قلم و مجاهدی بود که همه عمر با درد دین و مردم زیست و از آن نوشت و گفت.»
حاج حیدر رحیم پورازغدی به حق پدر یک نسل از عدالت خواهان بود. جوانان بسیاری همیشه در محضر او حضور پیدا می‌کردند و از سخنان و خاطرات ارزشمندش بهره می‌بردند. این سنت و مهربانی پدرانه او درباره جوانان انقلابی تا روز‌های آخر زندگی اش ادامه داشت.

حاج محمود اکبرزاده، مرشد خراسانی شاعران آیینی، یکی دیگر از کسانی بود که برای نسل جوان مداحان مشهدی پدری کرد. حضور او در جمع مداحان و حمایتش از جوانان انقلابی زبانزد خاص و عام بود. مصطفی محدثی خراسانی که خود یکی از این جوانان بود، در توصیف نگاه پدرانه او می‌گوید: «حضور سرشار از معنویت و اخلاق و فضل و کرامت حاج محمود اکبرزاده در جلسات شعر، اندک اندک شخصیت ما را دچار تحول می‌کرد و نگاه ما را به شعر ارزشی و آیینی و به طورکلی روزگار و زندگی و آداب و معاشرت، عمق می‌بخشید.» محمدکاظم کاظمی، یکی دیگر از شاعران برجسته پارسی گو، روایتی تامل برانگیز از تأثیر او بر جریان‌های روشن فکری در مشهد دارد.

او می‌گوید: «یکی از کسانی که مرحوم اکبرزاده نقش مهمی در گرایش دینی در شعرش داشته، نعمت آزرم بوده است. آقای اکبرزاده خاطره‌ای از او هنگامی که در قبل انقلاب زندانی شده بود، تعریف می‌کرد.

نعمت میرزازاده در زندان شعری برای حضرت زهرا (س) سرود و امیدوار بود این شعر سبب شود از زندان نجات پیدا کند. او قلم هم نداشت و برای نوشتن کبریت‌ها را می‌سوزاند و با آن، شعر را می‌نوشت.

در ملاقاتی که آقای اکبرزاده با او داشته، این شعر را به ایشان می‌دهد و می‌خواهد که آن را در حرم حضرت معصومه (س) خطاب به حضرت زهرا (س) بخواند و برایش طلب کرامت کند. آقای اکبرزاده می‌گفت: وقتی نعمت شعر را به من داد، چشمانش از اشک قرمز شده بود.

ایشان این شعر را در حرم حضرت معصومه (س) می‌خواند. پس از مدتی نعمت میرزازاده آزاد شد. درصورتی که خود می‌گفت: حکم اعدام برایم صادر کرده بودند و من مطمئنم که همان شعر سبب رهایی من شد.» چنین نگاهی حتی به کسانی که از نظر فکری با او زاویه داشتند، نشان از عمق مهربانی پدرانه او بوده است.

اگر پیامبر اکرم (ص) خودشان و امیرالمومنین (ع) را پدر این امت دانستند، حکمتی در نهان این کلام ارزشمند وجود دارد. پیروان این ستارگان درخشان نیز می‌توانند با پیروی از این کلام گهربار، الگویی شایسته بگیرند.

الگو‌هایی که برای تحول یک جامعه کافی است. امام خمینی (ره) با همین الگوی پدری توانست بر ظلم و ستم پهلوی چیره شود و جوانان پاک نهادی را پدرانه هدایتگری کند.