بازتعریف فضای شهری

شهرها مجموعه ای از عناصر به هم پیوسته و ناپیوسته اند که در معماری، هرکدام ماهیتی خاص و مستقل دارند که به آن عنصر معماری گویند؛ مانند خانه، مدرسه، سینما و... . این عناصر ویژگی هایی به شرح زیر دارند:1- استقلال هویتی و شخصیتی: هر عنصر معماری، خصوصیتی مستقل و هویتی خاص با ویژگی های انحصاری دارد.
2- قابلیت ایجاد یک مجموعه به هم پیوسته: عناصر معماری شهری در عین استقلال شخصیتی، قابلیت پیوستگی و ایفای نقش در یک مجموعه بزرگ تر را نیز دارند.
3- فضای شهری: برای ارتباط این عناصر به هم به یک فضای خاص دارای حدومرز مشخص(به نام شهر) نیاز داریم.
4- هنر طراحی شهری: طراحی فرم و معنا برای هریک از این عناصر باید انجام گیرد و درنهایت اتصال آن ها با هنر طراحی شهری، صورت می پذیرد.
«فضای شهری» از تلفیق روابط اجتماعی در بستر کالبدی، در زمینه معنایی و در راستای عملکردهای موردنیاز گروهی از انسان ها عینیت می یابد. فضای شهری در بستری تاریخی، علاوه بر دارا بودن همه عملکردهای متعارف(که در سایر محیط های شهری نیز عهده دار است)، باید نقش خاص خود را در سطحی بالاتر و چندوجهی منطبق با ویژگی های یک بافت تاریخی دارای هویت ایفا کند. بر این اساس در یک نگاه کلی، فضای شهری پدیده ای سازمان یافته متشکل از دو گزینه به شرح زیر است:
1: اطلاعاتی که در صورت های مختلف فرم، عملکرد و معنا تجلی می یابد.
2: بستر شکل گیری و ارتقای زندگی اجتماعی یک جامعه که بیانگر فرهنگ و شیوه شهرنشینی یک تمدن است.
فضای شهری از نمونه مباحثی است که به دلیل اثرگذاری همه جانبه مطالعات آن بر ساخت، طراحی و شکل گیری فضاهای شهری و تأثیر تمام موارد مرتبط با مباحث کالبدی و تجسمی، ماهیتی فرارشته ای دارد. فضای شهری صرفا عرصه میدان داری مدل ها و نظریه های اقتصادی و نظام های پولی و مالی نیست، بلکه یک مکان و هویت معنایی ویژه برای جریان یافتن زندگی روزمره و بستری مناسب برای تجارب متنوع و خلق خاطرات ماندگار برای شهر و شهروندان است. متاسفانه در شهرهای ما، اول ساختمان ها بنا می شوند و بعد آنچه باقی ماند، فضای شهری محسوب می شود. به بیان دیگر آنچه در شهرهای امروز ما وجود دارد، نه فضای شهری که «فضاهایی خالی» محصول کنار هم قرار گرفتن بناها و تکه هایی باقی مانده از توده هایی هستند که کمتر معنا و مفهومی را به ذهن متبادر می کنند. دورافتادگی فرهنگی، فاصله از اصول علمی و آکادمیک، دوری از پیشینه ارزشمند فضاها، کیفیت ناچیز زیبایی شناسی، توسعه شهری بدون درنظر گرفتن جایگاه ویژه فضای شهری در زندگی اجتماعی و تبعات منفی آن بر روحیه شهر و... مسائلی است که معرف وضع موجود محسوب می شود، در حالی که محیط شهری، فضایی مادی است با ابعاد اجتماعی و روان شناختی که باید همه آن ها در معماری شهری محل توجه قرار گیرد.