مرتضی محمدپور - انتشار تألیفات متعدد با محوریت زندگی نامه و سیره پژوهی شهید سلیمانی در سال های اخیر، بیش از اینکه حتی در برنامه ریزی های سازمانی تعریف شده باشد، ماهیت مردمی داشته است و شاید بتوان گفت که یکی از مؤلفه های اساسی فراگیرشدن این فرهنگ، ناظر بر حوزه ادبیات داستانی کودک و نوجوان باشد؛ کتاب هایی که به زبان ساده و با تصویرگری های کودکانه، راوی داستان های بزرگ و حماسه آفرینی های جاودان بزرگ مردی هستند که با مکتب خود، پس از شهادتش هم در مقام انسان سازی قرار دارد.بر همین اساس، آیین رونمایی از مجموعه کتاب های کودک با موضوع سردار شهید حاج قاسم سلیمانی، با حضور کلر ژوبرت، نویسنده کتاب «قهرمان، به شکل خودم»؛ محمد خسروی راد، نویسنده کتاب «سیب آخر»؛ نازنین صابری بهداد، نویسنده کتاب «مردی که زبان کبوترها را می دانست»؛ رقیه فاضل، استاد دانشگاه و حضور پرشور مادران، پدران و نوجوانان مشهدی در حوزه هنری انقلاب اسلامی خراسان رضوی برگزار شد.
ضرورت «الگوسازی» در ادبیات کودک
پیش از آغاز رسمی مراسم رونمایی از کتاب های کودک با موضوع شهید سلیمانی، تصویر دختران و پسران نونهالی که قلم به دست، صف کشیده بودند تا از کلر ژوبرت، نویسنده حوزه کودک و نوجوان و میهمان ویژه این مراسم امضا بگیرند، بارزترین صحنه ای بود که پیش روی حاضران قرار می گرفت.
رقیه فاضل، استاد دانشگاه و پژوهشگر حوزه فرهنگی به عنوان نخستین سخنران این برنامه، اشاره ای به مفهوم قهرمان پروری داشت و بیان کرد: موضوعی که پیش از همه به ذهنم رسید، این بود که چه در فضای نوشتن و چه در فضای قصه گویی، خوب است به الگوسازی توجه شود؛ زیرا قهرمانان می توانند همان قله هایی باشند که دل ها را به سمت خود جلب می کنند و زمینه ساز تربیت باشند.وی افزود: به همین دلیل است که امروزه در هر مکتب و اندیشه ای، قهرمانان حرف اول را می زنند و در همین شرایط است که در برابر قهرمانسازیهای تخیلی هالیوود همچون بتمن، مرد عنکبوتی و دختر کفشدوزکی، شهید سلیمانی ما به عنوان یک الگوی زنده و واقعی قرار دارد که می تواند سرمشق انسان سازی باشد.
به گفته این استاد دانشگاه، مزیت بزرگ شخصیت هایی مثل شهید سلیمانی می تواند این باشد که در دسترس هستند. فاضل تأکید کرد که قهرمانان غیرواقعی، کودکان را سرخورده می کنند؛ زیرا هرچه باشد، هیچ دختربچه ای نمی تواند در آینده، دختر کفشدوزکی باشد یا هیچ پسربچه ای نمی تواند در بزرگ سالی به مرد عنکبوتی تبدیل شود، اما هرکس می تواند در آینده در سایه پایبندی به اخلاق و با ایمان به خدا، به جایگاهی دست پیدا کند که مقاومت 80 روزه مردم «آمرلی» را که در آستانه فروپاشی قرار داشت، ختم به پیروزی و جاودانگی کند.
وی بیان کرد: باور به مفهوم منجی و کسی که در آینده می آید تا زندگی را بهتر کند، یک سرفصل تربیتی با عنوان «آموزه نجات» است. این مبنا، همان موضوعی است که حتی مکتب فکری غرب هم نتوانسته است آن را به کلی منکر شود، بلکه در عمل، شرایطی را رقم زده که این باور با قهرمانسازیهای تخیلی به انحراف کشیده شود و حالت رؤیا و توهم پیدا کند، درحالی که اسلام به همه یاد می دهد که شخصیت های تغییردهنده آینده می توانند از بین مردم باشند و چه در سایه همدلی و چه با خودسازی، شخصیت هایی شکل بگیرند که عامل اصلاح و سعادت باشند.
شهید سلیمانی، اثرگذارتر از سردار سلیمانی
کلر ژوبرت، نویسنده کتاب «قهرمان، از جنس خودم» در ادامه این مراسم به بیان روایت های احساسی از بازخوردهای این کتاب پرداخت. وی تصریح کرد: من همیشه با این سؤال مواجه بودم که اگر شهید قهرمان است، پس چرا در عمل جان خود را از دست داده است و خدا در لحظه شهادت به او کمک نکرد. با این حال، پس از اینکه مسلمان شدم و به ایران آمدم، در شهدای دفاع مقدس، دفاع از حرم و به ویژه در جریان شهادت شهید سلیمانی پاسخ سؤال خود را دریافت کردم و به چشم دیدم که شهید سلیمانی پس از یک مسیر پرافتخار، زمانی شهید می شود که دیگر در اوج کمال انسانی قرار دارد و شخصیت «شهید سلیمانی» فراتر از «سردار سلیمانی» می تواند اثرگذار و تاریخ ساز باشد.
به گفته وی، این داستان، به مسیر قهرمان شدن شهید سلیمانی می پردازد تا حتی دختربچه ها هم بدانند که لازم نیست حتماً مرد باشند و به جنگ بروند تا قهرمان شوند. در واقع، روایت تلاش شهید سلیمانی برای تسویه بدهی های پدرش در دوران کودکی، یکی از فرازهای زندگی مردی است که تنها در برابر بزرگ ترین قدرت های زورگوی دنیا ایستاد، اما ما یقین داشتیم که در دنیای کودکان، شاید این بخش از زندگی حاج قاسم، تأثیرگذارتر از حماسه آفرینی های ایشان در جبهه های نبرد باشد.
همه می توانند «حاج قاسم» باشند
محمد خسروی راد، نویسنده کتاب «سیب آخر»، در ادامه این مراسم تأکید کرد که روایتگری به زبان ساده، کلیدی ترین عنصر برای یک نویسنده موفق است. به گفته وی، کتاب خوب، کتابی است که هرکس آن را مطالعه کند، احساس کند می تواند نویسنده باشد و بیان روان، او را به وجد بیاورد.
این نویسنده حوزه کودک و نوجوان گفت: قهرمان پروری زمانی موفق خواهد بود که الگوی مطرح شده، تحقق پذیر و دست یافتنی باشد. کودکان ما هم باید از این حقیقت آگاه شوند که شهید سلیمانی، مردی از جنس مردم بود و هرکس می تواند با خودسازی، حاج قاسم آیندگان باشد. داستان «سیب آخر» هم براساس همین نظریه و از یک کارگاه نویسندگی به نام «باغچه» شکل گرفت؛ این طرحی بود که با خرد جمعی به آن پرداخته شده؛ زیرا پرداختن به زندگی قهرمانان به تنهایی بسیار سخت است و باید از زوایای گوناگون به موضوع هایی از این دست نگاه کرد.
حاج قاسم متعلق به بچههاست
نازنین صابری حداد، نویسنده کتاب «مردی که زبان کبوترها را می دانست»، سخنران بخش پایانی این مراسم بود. وی تأکید کرد که گفتن از شهدا سخت است و از حاج قاسم سخت تر، اما حقیقت این است که حاج قاسم به بچه ها بسیار نزدیک بود و به برکت ارتباط صمیمانه ای که با کودکان داشت، می توان شهید سلیمانی را یک سرفصل تربیتی ویژه در ادبیات کودک و نوجوان دانست.
به گفته این نویسنده کودک و نوجوان، هرگز نباید این طور باشد که شهید سلیمانی را به نسبت اقتضائات عملیاتی و حوزه فعالیت خود که مربوط به میدان جنگ و نبرد بود، محدود به دنیای بزرگ ترها دانست، بلکه او این قابلیت را دارد که الگوی نسل آینده باشد و نباید این مرجع فرهنگی را از کودکان دریغ کرد. وی همچنین در پاسخ به فلسفه نام گذاری کتاب نیز تصریح کرد که نمی توان شهید سلیمانی را معصوم دانست، اما خصوصیت جان بخشی به اشیا و دانستن زبان هر چیز به عنوان ویژگی ذاتی کودکان، در انسان هایی هم که ضمیر پاکی داشته باشند، تجلی پیدا می کند و در این کتاب، به روایت پراحساسی از فضایل شخصیتی شهید پرداخته شده است.
تلاقی تصویر لبخند شهید سلیمانی با پیشانیبندهای رنگارنگ «من قاسم سلیمانیام» بر پیشانی کودکان مشهدی در انتهای این مراسم، تصویر جاودانهای در قاب رسانهها ثبت کرد تا ثابت کند که داستانهای پرشور از حماسههای شهید سلیمانی در کتابهای کودک و نوجوان، از قلمروی کلمات فراتر رفته و می توان به سلیمانیهای آینده این سرزمین امیدوار بود.