آمنه‌مستقیمی|مهدویت و انتظار، ازجمله مهم‌ترین و درعین حال شیرین‌ترین مسائل دینی‌اعتقادی است، چراکه با آینده انسان و آرزوهایش گره خورده و افق روشن تاریخ را در بطن خود حمل میکند؛ ازاین‌رو به‌مناسبت فرارسیدن نیمه‌شعبان، سالروز ولادت امام زمان(عج) و در بررسی سبکی از زندگی که ما را منتظر و دردمند امام مهدی(عج) میکند، با حجت‌الاسلام‌والمسلمین مسعود عالی، کارشناس مذهبی، گفت‌وگو کرده‌ایم که مشروح آن تقدیم حضورتان می‌شود.
قله‌های زمانی در فرهنگ انتظار همچون نیمه‌شعبان، فرصتی است مغتنم برای‌آنکه بدانیم مقام یاری امام زمان(عج) چه کیفیت و شأنی دارد و چطور می‌توان به این جایگاه رفیع نائل شد؟
مقام یاری امام‌زمان(عج) به ذهن ما هم نمی‌رسد. دانستن شمه‌ای از این مقام باعث می‌شود تا لحظه‌به‌لحظه از خدا بخواهیم که ما را از یاران امام مهدی(عج) قرار دهد. امام صادق(ع) فرمودند: «اگر من مهدی(عج) را درک می‌کردم، تمام عمر خادمش بودم.» محدث نوری در «نجم‌الثاقب» از کفعمی نقل میکند که دور حضرت ولی‌عصر(عج) همیشه افرادی هستند که مأموریت‌های ایشان را انجام می‌دهند؛ به گفته کفعمی، این‌ها چهار حلقه و رتبه هستند، حلقه اول چهار نفر از اوتاد، حلقه دوم هفت نفر از ابدال در دعای شریف امّداوود می‌خوانیم: «اللّهم صلّ على الأبدال و الأوتاد ...» حلقه سوم چهل‌نفر از نقبا و حلقه چهارم 360نفر از رجال‌الغیب؛ این چهار حلقه دور حضرت(عج) را گرفته‌اند، این‌ها غیر از آن 313نفر مشهور هستند. وجود این یاران و نیز حمایت‌های حضرت حجت(عج) مایه دل‌گرمی شیعه است؛ اگر عنایت و حمایت امام‌زمان(عج) نبود، چیزی از شیعه باقی نمی‌ماند.
اگر جزو حلقه‌های اول و دوم‌شدن مشکل است، جزو رتبه‌های سوم و چهارم‌شدن، ممکن است. این‌ها در هر عصر و زمانی هستند و هرکدام که از دنیا بروند، دیگری جای آنها را می‌گیرد و مأموریت‌های حضرت ولی‌عصر(عج) را انجام می‌دهند، اگر جزو حلقات سوم و چهارم هم نمی‌شویم، کاری کنیم که امام مهدی(عج) با دیدن ما خشنود شوند، جفا نکنیم و دل ایشان را نسوزانیم.
چرا در لسان روایات، شیعیان عصر غیبت امام عصر(عج) برترین شیعیان در هر زمانه‌ای هستند، سرّ این برتری چیست؟
در زیارت امام‌زمان(عج) در تعقیب نماز صبح «اَللَّهُمَّ بَلِّغْ مَوْلایَ صاحِبَ الزَّمانِ...» یعنی خوب است که بر تجدید بیعت با امام‌زمان(عج) مداومت داشته باشیم، از خدا طلب می‌کنیم: «وَ اجْعَلْنی مِنْ اَنْصاِرهِ وَ اَشْیاعِهِ وَ الذَّآبّینَ عَنْهُ وَ اجْعَلْنی مِنَ الْمُسْتَشْهَدینَ بَیْنَ یَدَیْهِ؛ و قرارم ده از یاران و پیروان و دفاع‌کنندگان آن حضرت و بگردانم از شهادت‌یافتگان در پیش رویش.» یعنی از خدای متعال می‌خواهیم که جزو یاران و مدافعان حضرت حجت(عج) باشیم. در دعای عهد نیز از خداوند درخواست می‌کنیم که حتی مرگ، میان ما و امام‌زمان(عج) فاصله نیندازد و با ظهور حضرت حجت(عج) ما نیز بازگردیم؛ یک شیعه باید به‌قدری مشتاق یاری و کمک‌کردن به امام مهدی(عج) باشد که حتی مرگ هم بین او و حضرت مهدی(عج)، فاصله نیندازد! تفاوت میان شیعیان عصر غیبت که با وجود رؤیت‌نکردن امام(عج) تا این میزان آماده هستند و شیعیان و دوستان اهل‌بیت(ع) در صدر اسلام که محضر ائمه(ع) را درک کرده اما آن حضرات(ع) را یاری نمی‌کردند، اینجا مشخص می‌شود. امام سجاد(ع) در برتری شیعیان عصر غیبت می‌فرمایند: «خدا چنان عقل، فهم و معرفتی به آنها داده که غیبت برای آنها به‌منزله دیدن حضوری شده است.» برای همین هم شیعیان عصر غیبت بهترین شیعیان هر عصر و زمان محسوب می‌شوند.
در عصر غیبت که امکان درک محضر امام‌زمان(عج) فراهم نیست، چطور می‌توانیم به ایشان ابراز ارادت کرده و محبت‌هایشان را جبران کنیم؟
منتظران می‌توانند به‌گونه‌ای عمل کنند که امام‌زمان(عج) با مشاهده آنها و رفتارشان راضی و خشنود شوند. ما با اهل‌بیت(ع) عهد بسته‌ایم و براساس همان عهد شیعه شده‌ایم تا آنها صاحب‌اختیار ما باشند و اراده آنها بر ما حاکم باشد، شیعه رها نیست؛ میزان حبّ و علاقه و ابراز ارادت به حضرت بقیه‌ا... الاعظم(عج)، به میزان جلب رضایت حضرت(عج) و پایبندی به عهدمان بستگی دارد. در روایت است که امام‌زمان(عج) روزی صدمرتبه برای مؤمنان به طور خاص دعا می‌کنند، خوب است ما هم هدیه‌ای به ایشان بدهیم و پاسخگوی این نگاه خاص حضرت بقیه‌ا... الاعظم(عج) باشیم. حضرت(عج) خود فرموده‌اند: اگر دعای من برای مؤمنان نبود، بلایا آنها را در هم می‌پیچید؛ البته ما پشت‌صحنه عالم را نمی‌بینیم، وقتی در آن دنیا این پشت پرده را ببینیم، شرمنده محبت و لطف حضرت حجت(عج) می‌شویم. پس خوب است در مقابل این توجه صدمرتبه‌ای حضرت حجت(عج) به ما در طول روز، ما نیز هر روز صد مرتبه صلوات همراه با عجل فرجهم بگوییم و به محضر قطب عالم امکان(عج) هدیه کنیم.
بعضاً باوجود دعاها و انتظاری که برای فرج می‌کشیم، آن را از خود دور می‌بینیم، نگاه و حس قرابت به امر ظهور در منتظران باید با چه کیفیتی باشد؟
به‌تصریح روایات، امر فرج یک‌شبه اصلاح می‌شود؛ چنان‌که امام‌صادق(ع) فرموده‌اند: «امر فرج مهدی(عج) ما در یک شب اصلاح و موانعش برطرف می‌شود، کمااینکه خدا در یک شب امر نبوت حضرت موسی(ع) را فراهم و اصلاح کرد.»
در زیارت آل‌یاسین خطاب به امام‌زمان(عج) عرضه می‌داریم: «اَلسَّلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الْعَلَمُ الْمَنْصوُبُ؛ سلام بر تو ای پرچم افراشته» ائمه(ع) پرچم‌های افراشته دین‌وایمان و تقوا و توحید هستند، امام هادی(ع) می‌فرمایند: «وقتی این پرچم در زمان غیبت از بین شما برداشته شد از زیر پاهایتان منتظر فرج باشید.» یعنی همان جایی که ایستاده‌اید، تکان نخورید چون ممکن است فرج برسد! به‌عبارت‌دیگر، باید فرج را نزدیک ببینیم و حتی برای وقوع آن در صبح فردا امیدوار باشیم؛ این نگاه در زندگی ما آثار و برکات بسیار دارد و به سبک زندگی ما جهتی متفاوت و متعالی می‌دهد. بیشتر مردم غافل‌اند و حواسشان نیست، اما عده‌ای که آماده‌اند، منتظرند و حواسشان جمع است، برای آنها ظهور، ناگهانی نیست و غافل‌گیر نمی‌شوند.
دغدغه‌مندی درباره امر فرج چه ضرورتی دارد؟ قرار است با ظهور، عالم چه تحولاتی را تجربه کند؟
در برخی روایات از عصر ظهور به فرج خدا تعبیر شده است. اگر کسی خیال کند فرج امام‌زمان(عج) فقط همه‌گیرشدن رفاه و آزادی‌های معقول است، اشتباه میکند. حضرت(عج) برای این چیزها نمی‌آیند. امام‌زمان(عج) برای فرج خدا می‌آیند، یعنی به مقداری که دنیا گنجایش داشته باشد، اسما و صفات خداوند با ظهور امام مهدی(عج) بروز و ظهور میکند. علم و عدالت خدا ظهور میکند؛ رحمت خدا می‌بارد، اکنون زمین‌وزمان با هم قهر هستند، در دعای فرج می‌خوانیم «وَ ضاقَتِ الارْضُ وَ مُنِعَتِ السَّمآءُ» یعنی نه زمین و نه آسمان برکات خود را به مردمی که گناه می‌کنند و حق خدا را نمی‌شناسند و ادا نمی‌کنند، نمی‌دهند؛ اما هنگام ظهور حضرت حجت(عج) تماماً رحمت الهی متجلی می‌شود. این تحولات بی‌نظیر ضرورت دغدغه‌مندی و زمینه‌سازی برای ظهور را نشان می‌دهد؛ اما متأسفانه مسئله غیبت امام‌زمان(عج) برای برخی شیعیان عادی شده است و چندان مهم نیست که امامشان غایب است و زندگی عادی خود را طی می‌کنند و صرف حضور در مجالس شادی یا حزن اهل‌بیت(ع) آنها را کفایت میکند، درحالی‌که درد اصلی این عالم، غیبت امام‌زمان(عج) است!