مادران اینستاگرامی، قدرت زنانه در مقابل ساختارهای سنتی

زهرا اردکانی - پژوهشگر مطالعات رسانه ای زنان

در هر شماره از «شهربانو» به بخشی از فعالیت‌های زنان در اینستاگرام می‌پردازیم. در شماره‌های قبل، از دختران و زنانی گفتیم که تحت عنوان بلاگر در این شبکه فعالیت می‌کنند. این‌بار مادران اینستاگرامی را بررسی خواهیم کرد.

گروهی از زنان از شبکه اینستاگرام برای نشان دادن و به اشتراک گذاشتن مادرانه های خودشان استفاده می کنند. مادران اینستاگرامی 2 دسته متفاوت دارند: بعضی از این مادران از فرزندانشان به عنوان ابزاری زیبا و دوست داشتنی برای به دست آوردن فالوئرهای بیشتر و تبلیغات استفاده می کنند اما بعضی دیگر تجربه مادری خود را در این صفحات با مادران دیگر به اشتراک می گذارند.
این دسته دوم از مادران اینستاگرامی مادران جوانی هستند که معمولا کودکانی زیر 10 سال دارند. آن ها با دقت و جزئیات از لحظه ها و تجربه های مادرانه خود می نویسند، از مشکلاتی که با فرزندانشان دارند و راه حل هایی که پیدا می کنند، از بازی های خلاقانه ای که با کودک خود انجام می دهند، از کتاب های مفیدی که پیدا کرده اند، از دوره های والدگری ای که گذرانده اند، و ... . آن ها احساسات شادمانه خودشان از رشد و بزرگ شدن کودکانشان را همراه با شوقی مادرانه به تصویر می کشند.
در صفحات این زنان، مادر بودن بیشترین چیزی است که دیده می شود. حتی اگر آن ها زنانی شاغل و فعال در جامعه باشند، فعالیت های اجتماعی و کاری خود را زیاد مطرح نمی کنند و خودشان را بیشتر در ارتباط با کودک و در نقش مادری تصویر می کنند. از این جهت، هویت مادران اینستاگرامی شباهت زیادی به تصویر سنتی از زنان دارد، زنی که هویتش با فرزندش و در کنار فرزندش تعریف می شود نه به صورت مستقل. اغلب مادران اینستاگرامی حس خوشایندی را نسبت به مادری ابراز می کنند و صدای نارضایتی یا سختی های تجربه مادری توسط آن ها شنیده نمی شود. اگر هم مشکلی با فرزند یا مادرانگی خود داشته باشند، از روان شناسی و روان شناسان کمک می گیرند. صفحات آن ها پر است از توصیه ها و نکات روان شناسان کودک.
مردان عضو غایب این صفحات اند. معمولا همسران این مادران اینستاگرامی حضور کم رنگی در صفحات و در فرایند فرزندپروری دارند. فرزند پروری وظیفه و کاری تماما زنانه نشان داده می شود و کمتر به نقش پدر در فرایند والدگری پرداخته می شود. در حقیقت، صفحه مادران اینستاگرامی بازتولیدی دوباره و امروزی از تقسیم کار جنسیتی سنتی بین زنان و مردان است. در دیدگاه های سنتی، فعالیت های داخل خانه مانند خانه داری و تربیت فرزندان مخصوص زنان و کارهای بیرون و فعالیت های اجتماعی برای مردان در نظر گرفته می شده است در حالی که در دیدگاه های جدیدتر و برابری جویانه تر، همان طور که زنان مشارکت بیشتری در فعالیت های اقتصادی و اجتماعی بیرون از خانه دارند، مردان نیز همراهی بیشتری در فعالیت های داخل خانه به خصوص فرزندپروری به عهده می گیرند. بر خلاف دیدگاه های جدید، در صفحات مادران اینستاگرامی، نقش پدر بسیار کم رنگ است و تربیت فرزند فعالیتی کاملا زنانه محسوب می شود. باید آگاه بود که بازتولید تقسیم کار کلیشه ای جنسیتی ساختارهای نظام مردسالاری را در جامعه محکم تر و پایدارتر می کند.
البته مادران جوان سعی می کنند این عرصه سنتی را به روزتر، و از این طریق، عاملیت و فعال بودن خود را بیشتر کنند. این زنان مادری را عرصه منحصر به فرد سوژگی و قدرت خود قلمداد می کنند و در آن دست به خلاقیت می زنند. آن ها با مطالعات به روزشان، مادر بودن را از فرایندی غریزی و در هم تنیده با ایثار و فداکاری صرف به فرایندی آگاهانه تر، علمی تر، حرفه ای تر و برنامه ریزی شونده تر تبدیل می کنند. بیشتر آن ها که اهل مطالعه و تحصیل کرده اند، مادری را به مثابه یک پروژه کاری یا پروژه علمی دنبال می کنند، پروژه ای طولانی و پرمشقت که با برنامه ریزی و تلاش های مادر به پیش می رود. برای زنان، مادری تنها عرصه ای است که رقابتی بین زنان و مردان در آن وجود ندارد و آن ها یکه تاز در این حوزه اند. زنان این عرصه را به نقطه قدرت و مقاومت خود تبدیل، و نقش و جایگاه منحصر به فرد و بی رقیب خود را در آن تثبیت می کنند.
مادران اینستاگرامی با به اشتراک گذاشتن تجربیات خود با مخاطبان گسترده، مادری را از فرایندی فردی و خانگی به فعالیتی اجتماعی و گسترده تبدیل می کنند و از طریق این فعالیت اجتماعی، بیش از پیش بر فاعلیت و قدرت خود صحه می گذارند. لذا آن ها در اینستاگرام، از دل سنتی ترین ساختارهای جنسیتی (مادری) فاعلیتی زنانه و نو متولد می کنند.

پربازدید
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->