معصومه متین‌نژاد| چندی پیش کلیپی در فضازی مجازی دست‌به‌دست شد که محتوای آن بسیار تأثربرانگیز بود. تصویر، جراح پلاستیکی را نشان می‌داد که درحال جراحی برروی صورت دختر چهارده‌ساله‌ای بود که دچار حمله از ناحیه سگ خودش شده‌‌بود. به‌گفته پزشک که از این دست جراحی‌ها کم انجام نمی‌داد، اتفاق در زمانی افتاده بود که این دختر نوجوان قصد بوسیدن سگش را داشت. پزشک تأکید می‌کند بیشتر این جراحت‌ها جبران‌پذیر نیستند و اثر آن‌ها تا ابد برروی سروصورت و بدن فرد می‌ماند. همچنین پزشک با احتیاط تمام، به‌خاطر حمله به‌اصطلاح «حامیان حیوانات» به منتشرکننده‌های چنین خبرهایی، از محبتی می‌گوید که همه ما به حیوانات خانگی‌مان داریم و بعد هم توصیه اکید می‌کند که رفتار حیوانات هرقدر هم که تربیت شده و به ما نزدیک باشد، پیش‌بینی‌پذیر نیست و می‌تواند آسیب‌زا باشد. موضوعی که اطلاعات و آمار وزارت بهداشت هم درستی آن را تأیید می‌کند: «برخلاف تصور عمومی در سال‌های اخیر، 15درصد آمار رسمی سگ‌گزیدگی مربوط به سگ‌های ولگرد و باقی‌مانده مربوط به سگ‌های شناسنامه‌‌دار بوده است که صاحبانشان هم از این آسیب‌ها بی‌بهره نبوده‌‌اند.» اتفاقی که بیشتر وقت‌ها دراثر بی‌اطلاعی و خوش‌خیالی صاحبان این حیوانات رقم خورده است، با این تصور که حیوانات تربیت شده و دارای پرونده بهداشتی دست‌کم برای صاحبانشان امن هستند. موضوعی که امروز می‌خواهیم یک‌بار دیگر به کمک دکتر محمدرضا بهروزیان، معاون سلامت اداره کل دامپزشکی استان قدری درباره آن با شما صحبت کنیم تا اگر قصد نگهداری از حیوانی را درخانه دارید یا هم‌اکنون مشغول به آن هستید، آگاهانه‌تر با آن برخورد کنید.
چرا حیوان خانگی به صاحبش حمله می‌کند؟
وحشی مانند سگ و گربه هرقدر هم آموزش دیده و در کنار یک انسان برای سال‌ها زندگی کرده‌باشند، بازهم براساس غریزه‌شان عمل می‌کنند و گاهی پرخاشگر می‌شوند. اگرچه احتمال حمله آن‌ها به صاحبانشان بسیار کم است، بازهم هیچ‌گاه به صفر نمی‌رسد. این اتفاق می‌تواند به‌علت‌های درونی و بیرونی زیادی مربوط باشد، مانند:
ترس: حیوانی که می‌ترسد، براساس یک مکانیسم دفاعی طبیعی حمله می‌کند. این ترس می‌تواند در برابر موقعیت‌ها، افراد یا حیوانات ناآشنا ایجاد شده باشد.
درد یا بیماری: وقتی حیوانی احساس ناراحتی جسمی می‌کند، به‌شدت تحریک‌پذیر و مستعد پرخاشگری می‌شود. بیماری‌هایی مانند هاری هم فطری، حیوان را پرخاشگر می‌کنند.
سرخوردگی: اگر حیوان نتواند غرایز طبیعی خود را برآورده کند مانند تعقیب و شکار، بازی یا حفاری، رفتارهای تهاجمی به خود می‌گیرد.
احساس مالکیت: برخی حیوانات ممکن است نسبت به غذا، اسباب‌بازی یا حتی صاحب خودشان احساس مالکیت شدید پیدا کنند و نسبت به هر کسی که تهدیدی برای این احساس محسوب شود، رفتار پرخاشگرانه به خود بگیرند.
نژاد سگ: بیشتر نژادهای سگ، توانایی گاز گرفتن را دارند، ولی این حالت در برخی نژادها بیشتر اتفاق می‌افتد، مانند نژادهایی که برای نگهبانی، محافظت و مراقبت تربیت شده‌اند.
بازی کردن: گاهی گازگرفتن برای حیوان فقط جنبه بازی و سرگرمی دارد. این اتفاق بیشتر زمانی رخ می‌دهد که حیوان با صاحب خودش یا فرزندان او درحال بازی و گلاویز شدن باشد.
حسادت کردن: گاهی حیوان فقط برای جلب توجه صاحب خود و برانگیخته شدن حس حسادتش است که اقدام به گازگرفتگی اطرافیان به‌ویژه بچه‌ها می‌کند.
واکسن‌ها ایمنی صددرصدی ایجاد نمی‌کنند!
بسیاری از مالکان حیوانات خانگی مانند سگ و گربه با این تصور که حیوانشان مرتب واکسن دریافت می‌کند و زیرنظر دامپزشک است، آن‌قدر مطمئن رفتار می‌کنند و از کنار هرگونه اتفاقی راحت می‌گذرند یا محدوده زندگی خودشان و حیوان را به‌هم نزدیک می‌کنند که سبب بروز مسائل ناخوشایندی مانند حیوان‌گزیدگی یا ابتلا به هاری می‌شوند. درحالی‌که در ارتباط با حیوانات وحشی هرگز نباید این چند واقعیت مهم را نادیده گرفت.
دریافت واکسن به‌معنای ایمنی صددرصدی نیست و همیشه باید احتمال 30درصدی را برای بی‌اثر بودن واکسن نگه‌داشت.
حیوانات وحشی براساس غریزه خود عمل می‌کنند و شما نباید انتظار رفتار منطقی و پیش‌بینی‌پذیری در هرشرایط از آن‌ها داشته‌باشید.
شروع کننده بسیاری از بیماری‌های ناشناخته و جدید مانند آنفلوانزاها حیوانات هستند.
احتمال آلوده شدن دوباره حیوانات به بیماری‌هایی مانند هاری حتی با دریافت واکسن زیاد است.
مرگ مبتلایان به هاری قطعی است
هاری بیماری ویروسی است که با گزش حیوانات هار به انسان منتقل می‌شود. این ویروس در بزاق حیوان ترشح می‌شود و زمانی که حیوان هار، انسان یا حیوان دیگری را گاز بگیرد به‌دنبال جراحت واردشده بر سطح پوست، ویروس وارد بدن می‌شود. ازآنجایی‌که این ویروس عصب‌دوست است، به نخاع و در نهایت به مغز می‌رسد و سبب بروز التهاب در مغز می‌شود. وقتی فرد به این وضعیت برسد، هاری در بدنش مستقر و نشانه‌های بیماری در او ظاهر و مرگش قطعی خواهد شد. بنابراین خیلی مهم است که به هرگونه تغییر رفتاری در حیوان خانگی خود حساس باشیم و واکنش نشان بدهیم. این تغییر رفتارها گاهی به‌صورت پرخاشگری آشکار و گاهی هم به‌صورت رفتارهای خاموش مانند گوشه‌گیری و انزوا خودش را نشان می‌دهد. این موضوع زمانی که حیوان درمعرض حیوان دیگری باشد که سابقه بهداشتی آن را نمی‌دانیم یا حیوان دیگری او را گاز گرفته باشد، از اهمیت بیشتری برخوردار می‌شود.
حیوانات خانگی چه مراقبت‌هایی نیاز دارند؟
حیوانات خانگی باید زیرنظر یک دامپزشک باشند تا افزون‌بر مراقبت‌های لازم، واکسن‌های سالیانه‌شان مانند هاری و انگل را هم مرتب دریافت کنند. همچنین نیاز به مجموعه‌ای از مراقبت‌های روزانه مانند آموزش اجتماعی شدن، تغذیه مناسب و رسیدگی به بهداشت فردی‌شان دارند تا توانایی زندگی کردن در محیط‌های شهری را پیدا کنند. باهمه اینها مرز زندگی حیوان خانگی با ما باید کاملا مشخص و مجزا باشد.
عوارض گازگرفتگی برای انسان چیست؟
جدا از بحث انتقال بیماری‌هایی مانند هاری که شاید بتوان آن‌ها را تاحدی با اقداماتی مانند واکسیناسیون کنترل کرد، گازگرفتگی و چنگ زدن حیوانات می‌تواند سبب بروز عفونت در محل آسیب‌دیده شود که در صورت پیشرفت عفونت، مفصل و استخوان نیز درگیر خواهد شد. درصورتی که زخم ایجاد شده در ناحیه سر هم باشد، باید احتمال ابتلا به مننژیت را داد. گازگرفتگی حیوان در بچه‌ها که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند، عوارض بیشتری را به‌دنبال خواهد داشت. درضمن، حیواناتی مانند گربه با همه مراقبت‌های بهداشتی که از آن‌ها می‌شود، چنگال‌هایشان معمولا آلوده به میکروب‌ها و باکتری‌های زیادی است که حیوان ذاتا از این روش برای صدمه زدن به دشمنان و رقبایش استفاده می‌کند. بنابراین خاطرجمعی صددرصدی در برخورد با حیوانات خانگی کاری غیرمنطقی است.
جرم‌انگاری نگهداری از حیوان در آپارتمان
نگهداری از حیوان در آپارتمان حتی در بخش‌های اختصاصی درصورتی که سبب آلودگی و بیماری و سلب آرامش همسایه‌ها شود، جرم محسوب می‌شود و پیگرد قانونی دارد.
پس از گازگرفتگی حیوان چه کنیم؟
وقتی حیوانی به‌ویژه از خانواده پستانداران فردی را می‌گزد، فرقی بین ولگرد یا خانگی بودن آن نیست، برای جلوگیری از عوارض و بیماری‌های آن باید مجموعه‌ای از اقدامات پیشگیرانه را انجام داد:
اطراف زخم را هرگز نبندید.
ناحیه آسیب‌دیده را با آب و صابون بشویید.
ناحیه زخمی را با الکل خوب تمیز کنید.
از بخیه زدن ناحیه آسیب‌دیده بپرهیزید.
برای شروع اقدام‌های درمانی به پزشک مراجعه کنید.
برای خراش‌های سطحی که حیواناتی مانند سگ و گربه ایجاد کرده‌اند نیز باید واکسن ضدهاری دریافت کنید.
اگر گربه شما را گزیده است، دریافت واکسن کزاز نیز ضروری است.
درچه صورتی پس از گزش به پزشک مراجعه کنیم؟
وقتی حیوانی که صاحب ندارد یا واکسن‌های لازم را دریافت نکرده‌‌است، فردی را بگزد، حتی اگر آسیب ایجادشده بسیار سطحی باشد، نیاز به مراجعه به پزشک است. ولی اگر حیوان زیرنظر دامپزشک باشد، واکسن‌های لازم را دریافت کرده باشد، رفتار غیرمعمولی هم نداشته و درمعرض گازگرفتگی حیوان دیگری نیز نبوده باشد، فقط با دیدن این نشانه‌ها باید به پزشک مراجعه کرد.
زخم عمیقی بر اثر گازگرفتگی ایجاد شده‌باشد.
نشانه‌های عفونی مانند سرخی، تورم، حرارت و ترشح چرک بروز کرده باشد.
خون‌ریزی پس از پنج‌دقیقه متوقف نشود.
بیش از پنج‌سال از تاریخ آخرین تزریق واکسن کزاز فرد گذشته باشد.
باهمه اینها و درصورت وقوع هرنوع حادثه‌ای، بهترین و عاقلانه‌ترین تصمیم پس از گازگرفتگی حیوان، مراجعه به پزشک است.
1000 میلیارد تومان
هزینه سالیانه واکسیناسیون هاری و تأمین سرم ایمنی در کشور بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰میلیارد تومان است.
409000 مورد
در سال گذشته بیش از 409هزار مورد حیوان‌گزیدگی درکشور رخ داده است.
24 نفر
در سال گذشته 24نفر در کشور بر اثر ابتلا به هاری جان خودشان را ازدست دادند.
80 %
80درصد حیوان‌گزیدگی‌ها مربوط به سگ، 19درصد مربوط به گربه و یک درصد مربوط به دیگر حیوانات است.
99 %
عامل 99درصد ابتلای انسان‌ها به هاری، گزش سگ است.
59000 نفر
براساس آمارهای سازمان جهانی بهداشت سالیانه 59هزار مرگ‌ومیر ناشی از هاری در دنیا اتفاق می‌افتد.
5 تا 14 ساله
کودکان پنج تا چهارده ساله بیشترین قربانیان ابتلا به هاری در سراسر جهان هستند.