شکیبا افخمی راد - نامگذاری معابر، میادین و اماکن عمومی شهر به نام فرهیختگان و اندیشمندان علمی، ادبی، قرآنی، دانشگاهی، شهدا و ایثارگران و حوزوی در معرفی بیشتر هویت شهر و کشور اقدامی ارزنده و مؤثر است. اتفاقی که می‌تواند ضمن گرامیداشت و قدردانی از همه خدمات بزرگان حوزه‌های مختلف برای این آب و خاک، یاد آن‌ها را زنده نگه دارد و نسل جوان را نیز بیش از پیش با این افراد آشنا کند. نامگذاری و تغییر نام خیابان‌ها، معابر و اماکن عمومی یکی از اقداماتی است که در پنجمین دوره شورای اسلامی شهر مشهد با تلاش کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورا به خوبی پیگیری شده و تا به امروز معابر زیادی در شهر به نام بزرگان ایران و خراسان نامگذاری شده‌است. به‌طوری‌که با چرخی در سطح شهر می‌توان نام بسیاری از ورزشکاران، شخصیت‌های سیاسی، هنرمندان، شعرا، شهدا و مفاخر دانشگاهی نام‌آشنا را دید.
آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی
پس از درگذشت آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی در برخی از شهرهای کشور به پاس تقدیر از خدمات این یار دیرین امام و رهبری بزرگراه‌ها یا خیابان‌هایی به نام او نامگذاری شد. شورای اسلامی شهر مشهد نیز یک سال بعد از درگذشت آیت‌ا... رفسنجانی در تاریخ 11 دی 96 مصوب کرد تا بولوار میثاق در امتداد بولوار نمایشگاه (از میدان نمایشگاه تا بزرگراه آزادی) به نام زنده‌یاد آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی تغییر کند تا نام او به عنوان یکی از شخصیت‌های سیاسی تأثیرگذار درمیادین شهر ماندگار شود.
محمدجعفر یاحقی
خدمات بی‌شمار استاد محمدجعفر یاحقی به ادبیات ایران بر علاقه‌مندان به این حوزه پوشیده نیست. او پژوهشگر و نویسنده اهل خراسان، استاد زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه فردوسی مشهد، عضو پیوسته شورای فرهنگستان زبان و ادب فارسی، مدیر قطب علمی فردوسی‌شناسی و ادبیات خراسان در دانشگاه فردوسی مشهد و مؤلف و مصحح و مترجم ۵۷ عنوان کتاب است. فعالیت‌های شایان یاحقی در عرضه کتاب و سخنرانی و ... با محوریت شاهنامه فردوسی و همچنین تلاش او برای نامگذاری روز 25 اردیبهشت به نام روز بزرگداشت فردوسی در ایران از دیگر فعالیت‌های شاخص این استاد زبان و ادبیات‌فارسی است. فعالیت‌های که باعث آشنایی بسیاری با ظرفیت‌های شاهنامه شده است. شورای پنجم شهر مشهد نیز به پاس تمام این فعالیت‌ها در تاریخ 18 اردیبهشت 97 مصوب کرد که خیابان شهید صارمی 22 واقع در بولوار شهید صارمی (منطقه9) با حفظ شماره به نام استاد محمدجعفر یاحقی نامگذاری شود.
نامگذاری 5 میدان به نام شعرا
براساس یکی از مصوبات شهرداری 5 میدان منطقه سپاد با توجه به گردشگری بودن منطقه و با هدف هویت‌بخشی به شهر، به نام شعرا و مفاخر گران‌قدر ایرانی نامگذاری شده‌اند. بر این اساس میدان اول به نام خیام نیشابوری، میدان دوم به نام عطار نیشابوری، میدان سوم به نام مولوی بلخی، میدان چهارم به نام شمس تبریزی و میدان پنجم به نام اسدی طوسی، نامگذاری شده است.
احمد وفادار
پهلوان احمد وفادار از کشتی‌گیران خطه خراسان نامی آشنا برای جامعه ورزش ایران است. او در سال‌های ۱۳۲۹، ۱۳۳۰ و ۱۳۳۱ با کسب عنوان پهلوانی کشور سه‌بار پیاپی صاحب بازوبند پهلوانی شد و توانست میان دوستداران کشتی معروف و محبوب شود. این پهلوان خراسانی که هم‌عصر جهان پهلوان تختی بود همچنین در فینال سومین حضورش در کشتی پهلوانی، تختی بزرگ را شکست داد و به افتخاری بزرگ دست پیدا کرد. وفادار که در مسابقه‌های جهانی ۱۹۵۱ هلسینکی فنلاند، بازی‌های المپیک ۱۹۵۲ فنلاند و مسابقه‌های جهانی ۱۹۵۴ توکیو ژاپن عضو تیم ملی کشتی آزاد ایران بود، سرانجام ۴ اسفند سال ۱۳۸۳ پس از تحمل یک دوره بیماری قلبی در بیمارستان آریای مشهد درگذشت. شورای پنجم شهر مشهد نیز در بهمن 96 به پاس افتخارآفرینی‌های پهلوان احمد وفادار برای مشهد، میدان وفا در ابتدای بولوار هاشمیه را به نام این ورزشکار بزرگ نامگذاری کرد. یک‌سال بعد در اسفند 97 نیز یادمان و تندیس پهلوان وفادار را محمدحسین ماموریان از مجسمه‌سازان برتر کشور ساخت که در همین میدان رونمایی و نصب شد.
مهدی اخوان ثالث
نامگذاری خیابانی به نام شاعر نامی معاصر مهدی اخوان ثالث با تخلص «م.امید» یکی از درخواست‌های بسیاری از هنر دوستان شهر مشهد بود که سرانجام این درخواست با تصویب شورای پنجم در آبان 97 محقق شد و حدفاصل میدان جانباز تا بولوار سجاد به نام این شاعر و فرهیخته فقید مشهدی نامگذاری شد. پیش‌تر احسان اصولی رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر دلایل موافقت کمیسیون را با این خیابان پیشنهادی شهرداری برای نامگذاری به نام اخوان‌ثالث اینگونه توضیح داده بود: «خیابان مدنظر در مجاورت دو مرکز بزرگ تجاری مشهد و هتل هما قرار گرفته و از سوی دیگر همجواری با خیابان‌های فردوسی و خیّام، تجانس و نزدیکی اسمی خاصی را ایجاد خواهد کرد.» همچنین پیرو این مصوبه درست در بهمن 97 تصویب شد که 3 معبر فرعی بولوار استاد اخوان ثالث به نام 3 اثر معروف این شاعر یعنی «قاصدک»، «ارغنون» و «زمستان» نامگذاری شود.
محمد قهرمان
استاد محمد قهرمان، شاعر نامی خراسان و غزل‌سرای سترگ معاصر بود که در 28 اردیبهشت 92 از میان ما رفت. او از ادیبان پر آوازه و از شاعران نامدار سبک هندی در دوران معاصر بود. از آنجا که منزل این شاعر در 30 سال گذشته و تا پیش از درگذشتش، هر سه‌شنبه محل برپایی محفل شاعران و ادیبان بود و همه فرهیختگان و نام‌آوران این مرز و بوم به هنگام حضور در مشهد در آن نشست شرکت می‌کردند، پیشنهاد نامگذاری خیابان منزل او به اسم استاد محمد قهرمان داده و پس از به تصویب رسیدن در شورای اسلامی شهر مشهد، در تاریخ 2 شهریور 96 اجرا شد. براین‌اساس خیابان منزل زنده‌یاد استاد قهرمان واقع در بولوار وکیل‌آباد، خیابان معاد 3 با حفظ شماره به اسم استاد محمد قهرمان نامگذاری شد.
مفاخر دانشگاهی
دی 97 در جلسه علنی شورای اسلامی شهر مشهد مصوب شد برخی از خیابان‌های فرعی سطح شهر به نام مفاخر دانشگاهی شهر نامگذاری شود که از جمله نام‌گذاری‌ها می‌توان به کوچه‌های بولوار باهنر در کنار دانشگاه فردوسی اشاره کرد. براین اساس از کوچه با هنر 1/1 تا شهید باهنر 10 با حفظ شماره به ترتیب به نام حسین سامی‌راد، ضیاءالدین اسماعیل بیگی، علی‌اکبر فیاض (بنیان‌گذار دانشکده ادبیات دانشگاه مشهد)، محمدعلی سعادت، محمود رامیار، احمدعلی رجائی بخارائی، جواد حدیدی، کاظم مدیرشانه‌چی، عبدالهادی حائری، سید محمدتقی فاطمی و علی‌اکبر شهابی نامگذاری شده است. همچنین درهمین مصوبه مقرر شد نام استادانی چون محمدتقی عدالتی شعرباف، علی سرافراز یزدی، محمد علوی‌مقدم، اسدا... آزاد، ابراهیم شکورزاده، ناصررضا ارقامی و جمشید درویش به ترتیب با حفظ شماره بر روی خیابان‌های ناصرخسرو 6/19 ، محتشمی 11، امین غربی2، شهید صادقی 27، شهید قاضی‌طباطبایی 4، استاد حامد 4 (واقع در پیروزی 7) و خیابان سید مرتضی 5 (واقع در وکیل‌آباد 23) قرار گیرد. در ادامه این مصوبات در اردیبهشت امسال 3 معبر فرعی به نام استادان فقید دانشگاهی نامگذاری شد. خیابان ویلا 6 با حفظ شماره محمد بکاولی، خیابان کفایی 4 با حفظ شماره به‌نام محمدفرهاد رحیمی و خیابان کرامت 14 با حفظ شماره به نام سید علی‌اکبر رزمی. لازم به ذکر است، مرحوم دکتر رزمی علاوه بر تدریس در دانشگاه فردوسی مشهد، رئیس اسبق شورای اسلامی شهر مشهد نیز بوده است. همچنین اول تیر امسال خیابان فرعی دهخدای 5 واقع در منطقه 9 به نام محمدعلی پورعبا... از مفاخر دانشگاه فروسی نامگذاری شد.
فرامرز شکرخواه
26 مهر 96 بود که فرامرز شکرخواه سازنده و نوازنده تار و سه‌تار اهل مشهد پس از یک دوره بیماری، در سن پنجاه‌وشش سالگی درگذشت. او که ردیف‌نوازی را در سال‌های ١٣۶۶ تا ١٣٧٠ نزد شاپور هدایتی و همچنین کمانچه‌نوازی را نزد علی‌اکبر شکارچی آموخته بود مجموعه‌ای از سازهای تاریخی را در اختیار داشت و از دهه ۶٠ با دریافت مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به ساخت ساز نیز پرداخت. او همچنین معلمی کاربلد بود که شاگردان فراوانی را برای هنر شهر مشهد تربیت کرد. از همین‌رو شورای شهر مشهد تنها چندماه بعد از درگذشت این استاد گران‌قدر موسیقی در جلسه علنی ۱۶ بهمن ۹۶ تصویب کرد، خیابان ویلای 9 محل زندگی استاد فرامرز شکرخواه با حفظ شماره به نام او نامگذاری شود.
سردار شهید حاج قاسم سلیمانی
بامداد جمعه ۱۳ دی بود که سردار سرافراز اسلام حاج قاسم سلیمانی به همراه ابومهدی المهندس از فرماندهان مقاومت پس از عمری مجاهدت در حمله پهپادهای آمریکایی در فرودگاه بغداد به شهادت رسیدند. از‌این‌رو شورای اسلامی شهر 22 دی 1398تصویب کرد تا بزرگراه حدفاصل میدان جمهوری اسلامی مشهد تا پلیس راه طرق با توجه به جداره‌ها و فضاهای واقع در مسیر این بزرگراه که یکی از ورودی‌های اصلی مشهد محسوب می‌شود به نام این شهید بزرگوار ثبت شود و شهرداری و حوزه فرهنگی و هنری مکلف شد فضاآرایی‌های لازم اعم از نقاشی دیواری، نقوش برجسته و سایر موارد را انجام دهد. همچنین هم‌زمان پل چندسطحی جمهوری اسلامی، ایستگاه شماره 50 آتش‌نشانی واقع در بولوار شاهنامه به نام حاج قاسم سلیمانی و فرهنگ‌سرای پایداری به نام سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی نامگذاری شد.
جانباز دفاع مقدس
خیابان خیام جنوبی 18 طبق مصوبه‌ای در آذر 97 به نام جانباز غلام‌حسین صفایی نامگذاری شد. او از مجروحان جنگی قطع نخاع است که در تاریخ 17 بهمن 1360 در جبهه چزابه آسیب دیده است. او از زمان مجروحیت تاکنون تمام امور زندگیاش را با یاری دیگران انجام میدهد.
دانشجوی فداکار پزشکی
نامگذاری خیابان سیدرضی 12 با حفظ شماره به نام مرحوم امیر کی‌خسروی، دانشجوی پزشکی فداکار در تیر 97 از دیگر مصوبات شورای پنجم است. مرحوم امیرکی‌خسروی دانشجوی پزشکی ورودی سال 85 دانشگاه علوم پزشکی مشهد بود که در جریان درمان یک بیمار مبتلا به تب کریمه کنگو در سال ۱۳۹۰ به این بیماری مبتلا شد و جان باخت.
علی باقرزاده
علی باقرزاده با تخلُّص بقا، شاعر، ادیب و نویسنده مشهدی است که در 19 آذر 95 از میان ما رفت. او در سال ۱۳۷۸ به عضویت هیئت امنای دانشگاه فردوسی مشهد و در سال ۱۳۸۰ به عضویت هیئت امنا و رئیس هیئت مدیره بنیاد دانشگاهی فردوسی درآمد. این ادیب همچنین در طول حیاتش به نیکوکاری و ساخت مدرسه و خوابگاه دانشجویان پرداخت و دو مدرسه در روستای علاقه، چند مدرسه و یک هنرستان در منطقه ۵ مشهد ساخت. باقرزاده که با افرادی چون، محمدعلی جمال‌زاده، غلام‌حسین یوسفی، حسین خدیو جم، اخوان ثالث، شفیعی کدکنی و محمدرضا حکیمی دوستی و مراوده داشت؛ بیشتر برای قطعه‌سرایی‌هایش شهرت یافت. اردیبهشت 98 شورای پنجم شهر مشهد برای گرامیداشت نام این ادیب خیابان پاستور 18 با حفظ شماره را به نام استاد علی باقرزاده نامگذاری کرد.
آتش‌نشانان فداکار
در این دوره از شورای شهر چندین ایستگاه آتش‌نشانی به نام آتش‌نشانان فداکار و 2 ایستگاه به نام شهدای آتش‌نشان نامگذاری شده است. ایستگاه شماره یک در میدان شهدا به نام آتش‌نشان شهید محمدحسین موقنیان و ایستگاه شماره 5 در بولوار وکیل‌آباد به نام آتش‌نشان شهید علی سعادتمند. همچنین به‌تازگی و در دهم تیر ایستگاه آتش‌نشانی واقع در بولوار مجد به نام آتش‌نشان فداکار امیرمحمد زارع نامگذاری شد. مرحوم امیر زارع، آتش‌نشان سی‌وهشت ساله مشهدی از مهر ۸۹ لباس آتش‌نشانی بر تن کرد. او در روزهای آغازین تابستان حین تمرین عملیاتی دچار سانحه شد و با آنکه به بیمارستان منتقل شده و تحت مراقبت‌های ویژه پزشکی قرار گرفته بود در نهایت جان خود را از دست داد.
یادی از آزادگان
تقاطع چهار سطحی بولوار نمایشگاه نیز براساس مصوبه‌ای در مرداد 98 و هم‌زمان با روز گرامیداشت ورود آزادگان سرافراز به میهن به نام آزادگان نامگذاری شد.
محمد خادم
محمد خادم اَزغَدی (زاده ۱۲ شهریور ۱۳۱۴ در مشهد) کشتی‌گیر آزادکار و مربی کشتی سابق ایرانی دیگر ورزشکار مشهدی است که نامش بر یکی از میدان‌های شهر جای گرفته است. او مدال نقره قهرمانی جهان تولیدوی آمریکا در سال ۱۹۶۲، حضور در ترکیب تیم‌ملی در المپیک ۱۹۶۰ رم و سابقه مربیگری تیم ملی کشتی آزاد ایران را در کارنامه خود دارد و همچنین پدر رسول خادم و امیررضا خادم دو قهرمان جهان و المپیک و از اسطوره‌های کشتی ایران و جهان است. میدانی که با مصوبه شورای شهر در شهریور 98 به نام این پهلوان مشهدی نامگذاری شده در انتهای خیابان رضا واقع در منطقه یک (احمدآباد) قرار دارد. همچنین خرداد امسال سردیس محمد خادم ساخته امیرمهدی وثوق در این میدان نصب و رونمایی شد.
نام شهدا بر خیابان‌های شهر
نام شهدا همیشه زینت‌بخش اماکن و خیابان‌های شهر بوده و یاد و خاطره آن‌ها را زنده نگه داشته است. در دوره پنجم شورای شهر مشهد هم خیابان‌های بسیاری به نام شهدای بزرگوار نامگذاری شده است. از جمله آن‌ها می‌توان به نامگذاری بولوار تازه تأسیس در خیابان ملک‌الشعرای بهار بین بهار 48 و 50 به نام شهیدان عامل، نامگذاری بولوار انتهای شهرک طرق به جاده محمدآباد واقع در منطقه 7 شهردای به نام شهدای طرق، تغییر نام میدان وثوق واقع در بولوار هاشمیه به نام شهدای غواص، نامگذاری سالن چند منظوره واقع در بولوار مجد به نام شهید مدافع حرم حسین محرابی، نامگذاری سالن ورزشی زیرنظر سازمان تاکسی‌رانی به نام شهدای تاکسی‌رانی، نامگذاری سالن ورزشی در منطقه 4 به نام شهید جواد ایزدی و تغییر نام بولوار میامی واقع در امتداد بولوار شهید مفتح به نام شهید مفتح (شرقی) (منطقه 5) اشاره کرد. همچنین در تیر امسال با توجه به مصوبه تغییر نام‌های تکراری معابر شهر خیابان طبرسی 65 با توجه به تکراری بودن عنوان ابوذر در سایر معابر شهری با حفظ شماره به نام شهید محمدجواد حسن‌زاده و زیرنویس خیابان مهرآباد 3 بازهم باتوجه به تکراری بودن نام ابوذر با حفظ شماره به نام شهیدان مسلمی تغییر کرد. لازم به ذکر است از ابتدای سال 99، 400 عنوان معبر فرعی شهری به نام شهدای گران‌قدر نامگذاری و تابلوگذاری شده است. همچنین از ابتدای سال 96 تا به امروز در شورای شهر پنجم حدود 800 عنوان شهید برای نامگذاری در معابر شهر تصویب شده است.