ساناز رهنما
فعال فرهنگی کتابخانه مرکزی و برق
کتابخانه‌های عمومی وظیفه ارائه خدمات اطلاعاتی موردنیاز تمام اقشار جامعه را برعهده دارند چرا که دسترسی به جریان آزاد اطلاعات و کسب آگاهی حق همه انسان‌هاست. از این رو اندیشمندان کتابخانه‌های عمومی را دانشگاه مردم خوانده‌اند. مکانی که امکانات و تسهیلات لازم را برای بهره‌مندی تمامی افراد جامعه حتی آن‌هایی که به دلایل طبیعی و موقتی دارای معلولیت و در نتیجه محدودیت استفاده هستند، فراهم می‌کند.
یکی از این گروه‌های ویژه ناشنوایان وکم‌شنوایان هستند که به تعبیری به عنوان معلول نامرئی شناخته می‌شوند. احساس کردم بیراه نیست که به بهانه نهم مهرماه، روز جهانی ناشنوایان با امکانات و خدمات بخش ناشنوایان کتابخانه مرکزی امام خمینی(ره) مشهد آشنا شویم.
ارائه خدمات اطلاعاتی متناسب با این گروه مخاطب علاوه‌بر دانش تخصصی کتابداری نیازمند آشنایی با اصول روان‌شناسی و ارتباطی با گروه ناشنوایان است. چرا که اغلب این افراد قادر به تکلم نبوده و از زبان اشاره برای برقراری ارتباط و بیان خواسته‌های خود استفاده می‌کنند.
همان‌گونه که پیش‌تر نیز بیان شد از مظاهر اصلی مردم‌سالاری در جامعه حق دسترسی برابر و همگانی افراد از جمله ناشنوایان به منابع اطلاعاتی موردنیاز است که این مهم برعهده کتابخانه‌های عمومی است. براین اساس و با آغاز به کار کتابخانه مرکزی امام خمینی(ره) مشهد در سال 1397، بخش ناشنوایان این کتابخانه که تنها بخش فعال در استان محسوب می‌شود کار خود را برای ارائه خدمات به این گروه از مخاطبان آغاز کرد.
به دلیل ویژگی‌های خاص ناشنوایان و کم‌شنوایان در امر کتاب و کتاب‌خوانی و نیاز این گروه به دسترسی مؤثر و کارآمد به اطلاعات موردنیاز برنامه‌های خاص آموزشی و فرهنگی مدنظر قرار گرفت که مهم‌ترین آن‌ها بدین شرح است: قصه‌گویی مبتنی بر گفت‌وگو برای کودکان کم‌شنوا، آموزش واژگان جدید از طریق نقاشی به کودکان ناشنوا، برگزاری نشست‌های کتاب‌خوان برای ناشنوایان در کتابخانه، برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای ناشنوایان، برگزاری کلاس آموزشی زبان اشاره استاندارد، نمایش فیلم به زبان اشاره، برگزاری کلاس‌های آموزشی جمله‌نویسی و جمله‌سازی، انجام پویانمایی(انیمیشن) برای کودکان ناشنوا و کم‌شنوا، آموزش احکام و مسائل دینی به ناشنوایان و برگزاری کلاس‌های آموزشی هنری.
بد نیست این نکته را هم بدانیم که بسیاری از این برنامه‌ها تاکنون در کتابخانه مرکزی امام خمینی مشهد اجرا شده است و بسیاری نیز در دستورکار قرار دارد که متأسفانه با شیوع ویروس کرونا در جامعه و تعطیلی اجباری کتابخانه‌ها از جمله بخش ناشنوایان ارائه این خدمات به طور موقت به تعویق افتاد. اما فعالیت‌های این بخش در فضای مجازی به طور مداوم و مستمر ادامه دارد. از جمله فعالیت‌هایی که در فضای مجازی انجام شده و همچنان در حال برگزاری است آموزش زبان اشاره و تهیه و بازنشر نماهنگ‌های آموزشی و فرهنگی به مناسبت‌های ملی و مذهبی مختلف بوده است. در فضای مجازی و صفحه اینستاگرام کتابخانه مرکزی و مسئول بخش ناشنوایان نیز این برنامه‌ها همچنان ادامه دارد.