جمهوری خلق چین که دارای حکومتی با ماهیت جمهوری سوسیالیستی است، در شرق قاره پهناور آسیا قرار گرفته است. این کشور پهناور که پایتخت آن پکن است، شهر‌های مهم دیگری مثل تیانجین، شانگ‌های و چونگکینگ را نیز در خود جا داده است. زبان و خط رسمی چینی‌ها چینی ماندارین است و ادیانی مثل بودیسم، مسیحیت، اسلام و تائوئیسم در این کشور دیده می‌شود. جمعیت چین یک‌میلیارد و ۳۵۰میلیون نفر است که با مساحتی برابر با ۹میلیون و ۵۹۶هزار کیلومترمربع در شرق قاره آسیا قرار گرفته است.

کشور چین در منطقه شرق آسیا قرار گرفته است و بعد از روسیه، دومین کشور پهناور این قاره به‌شمار می‌آید و دارای مرز زمینی با کشور‌های روسیه، مغولستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، افغانستان، پاکستان، هندوستان، نپال، بوتان، برمه، ویتنام و کره‌شمالی است. از سمت شرق و جنوب نیز با دریای چین شرقی، خلیج کره، دریای زرد و دیگر آب‌های آزاد احاطه شده است. مناطق غربی ناهموار است و رشته‌کوه‌های هیمالیا و تیان‌شان مرز طبیعی آن را با هند و آسیای میانه ترسیم می‌کنند. در مقابل، نواحی شرقی این کشور کم‌ارتفاع است.

چین تاریخ کهنی دارد؛ گاهی به‌گونه یکپارچه و گاهی به‌مانند چند کشور جدا از هم بوده است. چینی‌ها صد‌ها سال پیش‌تر از اروپاییان دستگاه چاپ را اختراع کردند و سال‌ها پیش‌تر از آنان بر روی کاغذ می‌نوشتند. سون یات سن، پدر چین مدرن، سیاست‌مدار و رهبر انقلابی چین در براندازی دودمان چینگ در انقلاب سال۱۹۱۱ بود. رژیم چین پس از انقلاب مردمی از پادشاهی به جمهوری تبدیل و در سال۱۹۱۲ تأسیس و سون یات سن اولین رئیس‌جمهور این کشور شد. او بعدها هم حزب ملی کومینتانگ چین را تأسیس کرد و تا سال۱۹۲۱ رهبر این حزب بود. سون یات سن در سال۱۹۲۱ درگذشت.

ساختار سیاسی چین

جمهوری خلق چین یک کشور سوسیالیستی است. چین از سال۱۹۹۶ عضو پیمان امنیتی سازمان همکاری شانگهای است. سازمان همکاری شانگهای از دل رقابت قدرت‌های بزرگ بر سر منطقه ژئوپلیتیک آسیای میانه ظهور کرده است. حزب کمونیست چین در سال۱۹۲۱ میلادی تأسیس شد و مبارزات سخت مردم را رهبری می‌کرد و در سال۱۹۴۹ جمهوری خلق چین را تأسیس کرد. آن‌گاه ژاپنی‌ها بر این سرزمین تاختند.

با پایان جنگ جهانی دوم حمله ژاپنی‌ها ادامه داشت، ولی جنگ داخلی میان هواداران ژنرال چیانگ کای شک و مائو تسه تونگ بالا گرفت که سرانجام به پیروزی هواداران حزب کمونیست چین انجامید و هواداران چیان کایچک به جزیره تایوان گریختند و تا امروز به ایستادگی در برابر فشار جمهوری خلق چین ادامه داده‌اند.

از سال۱۹۵۶، حزب کمونیست چین به‌دلیل نبود تجربه کافی در رهبری اقتصادی و نوسازی، اشتباهاتی مرتکب شد. به‌تبع آن مبارزه قدرت (انقلاب فرهنگی چین) در سال‌های۱۹۶۶ تا ۱۹۷۶ در حزب کمونیست چین شروع شد و چهره‌های میانه‌رو حزب اخراج شدند. پس از پایان انقلاب فرهنگی در اکتبر۱۹۷۶، چین به دوره نوین توسعه تاریخی وارد شد.
از آغاز سال۱۹۷۹ حزب کمونیست چین سیاست‌های اصلاحات و در‌های باز را که تنگ شیائوپنگ مطرح کرده بود، به اجرا گذاشت. پس از اجرای سیاست‌های اصلاحات و در‌های باز، توسعه اقتصاد ملی و اجتماعی، چین به دستاورد‌های چشمگیری نائل آمد و چهره کشور دستخوش تغییرات زیادی شد.

کشور چین به‌عنوان یکی از قطب‌های اقتصادی و سیاسی بزرگ، نقش تعیین‌کنند‌ه‌ای در سطح جهانی به‌ویژه در معادلات سیاسی منطقه شرق آسیا ایفا می‌کند. از نظر سیاسی این کشور روابط راهبردی ویژ‌ه‌ای با روسیه، هند، کره‌شمالی و جمهوری اسلامی ایران دارد.

قانون اساسی چین

پس از تأسیس جمهوری خلق چین در اول اکتبر۱۹۴۹، 4قانون اساسی در سال‌های۱۹۵۴، ۱۹۷۵، ۱۹۷۸ و ۱۹۸۲ به‌طور جداگانه تنظیم و صادر شد. چهارمین قانون اساسی جمهوری خلق چین، یعنی قانون اساسی فعلی، 4دسامبر۱۹۸۲ در مجلس ملی نمایندگان تصویب شد.

این قانون ضمن ادامه و توسعه اصول اساسی قانون اساسی سال۱۹۵۴، باتوجه‌به جمع‌بندی تجربیات توسعه سوسیالیستی چین و جذب تجربیات بین‌المللی، منطبق با نیاز ساختار مدرنیزاسیون سوسیالیستی محسوب می‌شود. در این قانون به‌طور مشخص نظام‌های سیاسی و اقتصادی جمهوری خلق چین، حقوق و وظایف اتباع، تأسیس ارگان‌های دولتی و چهارچوب مأموریت و وظایف اصلی کشور در آینده قید شده است.

ویژگی‌های اساسی این قانون قید نظام و وظایف اصلی، تشخیص 4اصل اساسی و رهنمود اساسی اصلاحات و در‌های باز است. در این قانون قید شده است که مردم و سازمان‌های سراسر کشور باید طبق قانون اساسی فعالیت کنند و هیچ سازمان یا شخصی حق تخطی و نقض قانون اساسی و قوانین دیگر را ندارد.

مجلس ملی نمایندگان خلق متفاوت با پارلمان است و براساس قانون اساسی به‌عنوان عالی‌ترین مرجع قدرت کشور تعیین شده است. هر تبعه چینی از هجده‌سالگی حق انتخاب‌کردن و انتخاب‌شدن به‌عنوان نماینده مجلس ملی را دارد. مجلس ملی نمایندگان اکنون ۲۹۸۷نفر عضو دارد. نمایندگان مجلس در سطوح شهرستان‌ها و روستا‌ها با انتخابات مستقیم برگزیده و نمایندگان سطوح بالاتر غیرمستقیم انتخاب می‌شوند.

اقتصاد

از هنگام اجرای اصلاحات اقتصادی برای پی‌ریزی یک اقتصاد مدرن، چین یکی از سریع‌ترین رشد‌های اقتصادی دنیا را داشته است. این کشور هم‌اکنون بزرگ‌ترین صادرکننده و دومین واردکننده بزرگ کالاست و دومین اقتصاد بزرگ دنیا بر پایه تولید ناخالص داخلی را در اختیار دارد. چین عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل و سازمان‌های چندجانبه‌ای همچون سازمان تجارت جهانی، اپک، سازمان همکاری شانگهای و گروه۲۰ است. چین به‌عنوان کشوری دارای سلاح هسته‌ای از بزرگ‌ترین ارتش دائمی دنیا و دومین بودجه دفاعی بزرگ دنیا برخوردار است.

اسلام در چین

مسلمانان 3درصد از کل جمعیت چین را تشکیل می‌دهند. تعداد مسلمانان حنفی مذهب چین حدود 36میلیون نفر و تعداد شیعیان چین حدود 5/3میلیون نفر است. پیشینه ورود اسلام به پیش از سال۶۵۰میلادی بازمی‌گردد و بیشتر مسلمانان در استان‌های سین کیانگ، گانسو، نینگشا و چینگهای زندگی می‌کنند.

روابط دوجانبه ایران و چین

روابط 2کشور ایران و چین از زمان امپراتوری‌های باستان برقرار گشته و در دوره‌های مختلف تاریخ دچار فرازوفرود‌هایی شده است. باتوجه‌به ظرفیت‌های موجود در گسترش روابط بین 2کشور، همچنان این همکاری و رابطه در سطوح مختلف به‌شکل گسترده‌تری ادامه دارد و در وضعیت موجود، فشار از جانب غرب به‌ویژه تحریم‌های آمریکا، و باتوجه‌به عضویت دائم چین در شورای امنیت سازمان ملل متحد، بهترین فرصت برای 2طرف فراهم شده است که از ظرفیت‌های موجود خود کمال بهره را ببرند. در سال‌های گذشته، روابط ایران و چین در حوزه فعالیت‌های بشردوستانه و خیریه افزایش یافته است. تبادل هیئت‌های مختلف میان 2کشور در حوزه امداد میان بنیاد صلح و توسعه چین و کمیته امداد امام‌خمینی(ره) در جریان است.

برنامه ۲۵ساله همکاری‌های مشترک ایران و چین

برنامه ۲۵ساله همکاری‌های مشترک ایران و چین یا به‌اختصار سند همکاری ایران و چین یک توافق سیاسی، راهبردی و اقتصادی با جنبه‌های پنهان میان نظام جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین برای سرمایه‌گذاری در صنعت نفت ایران، شرکت ملی صادرات گاز ایران، شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران، زیرساخت‌های ایران و همکاری نظامی، امنیتی، فرهنگی و قضایی است. این سند 7فروردین‌ماه با حضور وزیر امور خارجه چین در تهران به‌امضای محمدجواد ظریف و وانگ‌یی رسید.