طرح ثامن از طرحهای عمرانی شهر مشهد است که هدف از برنامهریزی و اجرای آن، نوسازی و بهسازی بافت پیرامون حرم مطهر رضوی است. این بافت در گذشته بافتی مسکونی بهحساب میآمد و از این نظر خیابانهای کمعرض و نامتناسب با شرایط امروز دارد. شهر مشهد دومین کلانشهر ایران بهلحاظ وسعت و جمعیت است که سالانه پذیرای بیش از ۲۵میلیون مسافر است. از طرفی حرم مطهر رضوی اصلیترین دلیل حضور این مسافران در شهر مشهد است که موجب میشود بهطور میانگین هرسال ۴میلیون زائر خارجی به مشهد سفر کنند.
همه اینها درحالی است که معابر بافت قدیمی پیرامون حرم مطهر رضوی، سالهاست پاسخگوی نیازهای امدادرسانی و خدماترسانی نیست و یکی از موضوعات حائز اهمیت در این محدوده، تأمین امنیت زائران در مواقع بحران و حادثه است. در ایام شلوغ، جمعیت مردم حاضر در حرم مطهر به بیش از یکونیم میلیون نفر میرسد که در صورت بروز حادثه در چنین وضعیتی، فضای مناسبی برای رسیدگی وجود نخواهد داشت.
حدود ۳۰سال از اقدام دولت برای اجراکردن این طرح میگذرد و طرح ثامن همچنان با حواشی بسیاری روبهروست. طبق آمار رسمی، تا پایان سال۹۹، همچنان ۳۳۰۰پلاک دیگر برای خریداری از مالکان و تغییر کاربری باقی مانده است و درحالتیکه همه مالکان فروشنده باشند، این فرایند نزدیک به ۱۰سال زمان خواهد برد. طولانیشدن زمان اجرای این طرح، از عمده دلایل نارضایتی زائران و مجاوران بوده است و تعدد کارگاههای ساختمانی و اجرانشدن فضای شهری مناسب، مردم منطقه را به دردسر انداخته است.
با رویکارآمدن شورای پنجم شهر مشهد، رویه سابق اجرای این طرح دستخوش تغییراتی شد که پیش از این موجب نگرانی و حواشی بسیاری شده بود. بدین صورت، حفظ و ارتقای بافت تاریخی شهر مشهد در این منطقه، مرمت بازار فرش و بازار سرشور، خرید خانه پریشانی و... در دستورکار شهرداری مشهد قرار گرفت. بخش وسیعی از این طرح را رهباغهای منتهی به حرم رضوی تشکیل میدهند که در سالهای گذشته رهباغ رضوی با ۹۰درصد پیشرفت، رهباغ بهشت و سلام با ۸۵درصد، رهباغ جنان با ۶۵درصد و رهباغ پردیس با ۵۰درصد پیشرفت روبهرو بودهاند.
اجرای این پروژه در سال۱۳۷۸ تصویب شد که اجرای نیمی از آن برعهده شرکت بازآفرینی شهری قرار گرفت و اجرای نیمی دیگر به شهرداری مشهد واگذار شد. در همه این سالها اما طرح ثامن فقط کمتر از ۴۵درصد پیشرفت داشته است و باید منتظر ماند و دید که مسئولان برای پایان این طرح چه خواهند کرد.