در سال‌های گذشته سازمانی با عنوان سازمان بازآفرینی شهری در شهرداری‌ها ایجاد شده است تا برای احیا، بهسازی و نوسازی بافت‌های قدیمی و فرسوده شهری، فعالیت‌ها و اقدامات لازم را انجام دهد؛ بافت‌هایی که عموما ناکارآمد‌ند و البته سکونتگاه‌هایی که بدون مجوز ساخته شده‌اند.

درواقع عملیات بازآفرینی شهری کمک می‌کند شهروندان در محیطی مناسب زندگی کنند که از سطح کیفی خوبی برخوردار است و از طرفی سرمایه‌گذاران مایل به سرمایه‌گذاری در آن محیط هستند. این عملیات، ازجمله عملیات‌های وابسته به سیاست‌های وزارت راه و شهرسازی و شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران است.

سازمان عمران و بازآفرینی فضاهای شهری شهرداری مشهد، ازجمله سازمان‌های فعال در حوزه احیا و بازسازی بافت‌های فرسوده شهری است. معاونت اداری و مالی، معاونت توسعه محلی و نوسازی مشارکت، معاونت فنی و شهرسازی و معاونت توانمندسازی و مشارکت‌های اجتماعی، ۴معاونتی هستند که ذیل این سازمان تعریف شده‌اند.

یکی از اقدامات مهم برای تسهیل فرایند بازآفرینی و بهسازی بافت‌های فرسوده در شهر مشهد، ایجاد ۳۷دفتر تسهیلگری در محلات هدف بازآفرینی است. از این تعداد حدود ۲۶دفتر در محلات حاشیه‌ای و فرسوده، ۶دفتر در محله ثامن به‌وسیله سازمان بازآفرینی شهری شهرداری و ۴دفتر دیگر نیز توسط استانداری راه‌اندازی شده‌اند.

کارشناسان این دفترها با حضور در محله‌های هدف بازآفرینی و ارتباط مستمر با اهالی ساکن در این محلات، شرایط بازآفرینی و احیای این بافت‌ها را برای اهالی این مناطق شهری فراهم می‌کنند. براساس آمار سازمان بازآفرینی تاکنون بیش از ۶۰درصد محلات هدف بازآفرینی زیرپوشش دفترهای تسهیلگری قرار گرفته‌اند که با راه‌اندازی ۱۳دفتر دیگر تا پایان سال۱۴۰۰ همه محلات هدف زیرپوشش این دفترها قرار می‌گیرند.

شهر مشهد با بیش از ۵۰۰۰هکتار بافت فرسوده، رتبه سوم و از نظر سکونت‌های غیررسمی رتبه دوم را در کشور دارد. وجود بافت‌های ناهمگون در شهر مشهد موجب بروز مشکلاتی از قبیل آلودگی زیست‌محیطی و بصری، قطع شریان‌های محلی، ممانعت آن‌ها از توسعه شهر به‌دلیل وجود بحث‌های امنیتی، زیست‌محیطی و اختلال عملکرد آن‌ها بود. از طرفی مشکلات ناشی از نبود پیوستگی اجتماعی و تجانس با حیات شهری، شهرداری را بر این داشت که برای رفع‌ورجوع این مشکلات و استفاده از فرصت‌‌ها و ظرفیت‌های این بافت، دست به کار شود.

در مسئله بافت‌های فرسوده نیز چالش‌هایی وجود داشت که برطرف‌شدن آن‌ها نیازمند توجه جدی مسئولان شهری بود و این‌ نیز ازجمله مشکلات آن‌ها بود: خالی‌شدن بافت از سکنه و جایگزینی با طبقات فرودست اجتماعی که غالبا تمایلی به بهسازی و نوسازی محل زندگی خود نداشتند. در چنین وضعی ارزش‌های اجتماعی سکونت در بافت‌ قدیمی دستخوش تغییرات می‌شد و توان اقتصادی اندک ساکنان برای مشارکت در برنامه‌های بهسازی و نوسازی، کار را برای احیای چنین بافتی سخت می‌کرد.

ازجمله طرح‌های اجرایی سازمان عمران و بازآفرینی فضاهای شهری شهرداری مشهد، این ۶طرح بود: محور رسالت‌طبرسی، بافت‌های ناهمگون تاریخی، سامان‌دهی بزرگراه آزادی، بافت فرسوده آبکوه، بافت فرسوده عامل و میدان شهدا. طرح‌هایی که نقش بسزایی در کیفیت زندگی مردم منطقه و شهروندان مشهدی داشته است. عمر انجام برخی از این طرح‌ها به بیش از ۲دهه می‌رسد و با وجود سختی کار و طولانی‌شدن فرایند آن، نتیجه برای شهروندان راضی‌کننده بوده است.