علیرضا ظهیری | شهرآرانیوز؛ حفظ و احیای آثار و بافت‌های تاریخی بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی به عنوان گنجینه هویتی شهر مشهد در چند سال اخیر به یکی از دغدغه‌های متولیان شهر تبدیل شده است.
ازاین رو تفاهم نامه‌های مختلفی برای احیای این بافت بین دستگاه‌ها و نهاد‌های مختلف به امضا رسیده است که جدیدترین آن‌ها تفاهم نامه پنج جانبه میان شهرداری منطقه ثامن، استانداری خراسان رضوی، اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان، صندوق سرمایه گذاری طرح حرم‌های مطهر و صندوق توسعه صنایع دستی و فرش دستباف و احیا و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی است و البته بنا به گفته شهردار منطقه ثامن از ابتدای اجرای طرح مربوط به احیای بافت تاریخی این منطقه ۱۰۰ میلیارد تومان هزینه شده است.
سیدفرهاد حجازی در گفتگو با شهرآرا با بیان اینکه نگاه به حفظ و احیای خانه‌های تاریخی و بافت‌های هویتی از درجه اهمیت بالایی برای مجموعه مدیریت شهری مشهد برخوردار بوده است، اظهار کرد: بافت پیرامون حرم مطهر رضوی یکی از مناطق قدیمی و هویتی شهر است و بخش زیادی از آثار واجد ارزش تاریخی و میراثی در محدوده منطقه ثامن واقع شده است و شهرداری مشهد به عنوان نهاد مجری طرح بهسازی و نوسازی این بافت، همواره با هدف حفظ و احیای این آثار برنامه‌های مختلفی را اجرایی کرده است.
وی با بیان اینکه در گذشته و از ابتدای شکل گیری و اجرای طرح نوسازی و بهسازی بافت پیرامون حرم مطهررضوی اقدامات مؤثر و مثبتی در راستای تحقق این هدف انجام شده است، افزود: اخیرا و در تفاهم نامه امضا شده، علاوه بر ارتقای هم افزایی و هماهنگی دستگاه‌ها و نهاد‌های ذی ربط در مقوله حفظ و احیای آثار تاریخی در بافت پیرامون حرم مطهر رضوی، بحث بهره گیری از ظرفیت‌های طرفین در تأمین مالی طرح‌های احیا و مرمت در منطقه و حمایت از مالکان و سرمایه گذارانی که قصد مشارکت در این امر را دارند نیز دنبال خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه شهرداری منطقه ثامن در تازه‌ترین اقدام از سال گذشته برنامه ریزی ویژه‌ای برای احیا و مرمت خانه پریشانی در محله نوغان در نظر گرفته است، تصریح کرد: خانه تاریخی پریشانی واقع در محله نوغان و در یک موقعیت مناسب و نزدیک به حرم مطهر و نزدیک به حاشیه بولوار رضوان، یکی از خانه‌های تاریخی منطقه است که با هزینه‌ای بالغ بر ۴۲ میلیارد ریال خریداری شده و از ابتدای خرید این منزل شخصی، شهرداری به دنبال حفظ این اثر ارزشمند بوده است.
اکنون هم با توجه به جذب سرمایه گذار بخش خصوصی کار واگذاری آن انجام شده و مالک جدید با همکاری مشاور به دنبال تهیه نقشه‌های کاربری جدید است تا پس از اخذ تأییدیه از میراث فرهنگی، برای مرمت و راه اندازی مجدد بنا اقدام کند.
وی تصریح کرد: درباره خانه‌های تاریخی‌ای از این دست، اولویت ما جذب سرمایه گذار است که علاوه بر کمک به مرمت و احیای آن، بتواند بهره برداری مناسبی به فراخور ظرفیت این گونه بناها داشته باشد و امتیازاتی نظیر تخفیف یا بخشودگی در صدور پروانه، ارائه تسهیلات و دیگر مشوق‌های سرمایه گذاری را نیز در نظر داریم که علاوه بر حفظ این بناها، در بحث ایجاد اشتغال گردشگری و توریست محور یا اقتصاد فرهنگ محور نیز اثرگذار باشیم.
حجازی با اشاره به اینکه از ابتدای طرح تاکنون در راستای حفظ و احیای آثار تاریخی در مجموع تاکنون بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان برای تملک، مرمت و احیای آثار تاریخی هزینه شده است گفت: در بحث احیای بنا‌های تاریخی منطقه، تلاش بر این بوده است تا بتوانیم میان حفاظت این آثار و منافع عمومی و خصوصی مالکان، ساکنان، مجاوران و سرمایه گذاران تعادل برقرار کنیم تا از این مسیر ضمن بهره گیری از مشارکت گروه‌های مختلف اجتماعی، هویت و اصالت شهر را برای نسل‌های آینده محفوظ نگه داریم.
بر همین اساس نیز اقدامات شاخصی نظیر مرمت و احیای خانه تاریخی توکلی و گذر ورودی آن، حفظ و مرمت حوض معجردار، خانه تاریخی امیری، احیا و مرمت دیوار حسینیه قمی‌ها و سردر حسینیه رحیمیان در خیابان نواب صفوی و مرمت حیاط کوچک سرای عزیز ا... اُف برای اهمیت دادن به مقوله حفظ و احیای آثار تاریخی صورت گرفته که هرچند بار مالی زیادی را چه در اجرا و چه پس از اجرا و در نگهداری برای مجموعه مدیریت شهری در برداشته، به عنوان یک دغدغه مهم و اولویت دار توسط شهرداری به انجام رسیده است که حتی در نمونه‌هایی همچون خانه تاریخی داروغه موفق شدیم در تراز ملی و فراملی نیز مطرح شویم که اخذ جایزه یونسکو ۲۰۱۶ در بخش آسیا- اقیانوسیه یکی از افتخارات ویژه مجموعه مدیریت شهری در این زمینه است.
وی خاطرنشان کرد: علاوه بر مواردی که شهرداری به حفظ ابنیه تاریخی همت داشته است، در مواردی نیز آثاری که ثبت ملی نبوده، ولی واجد ارزش فرهنگی، تاریخی و یادآور وقایع و اتفاقات اجتماعی ویژه در خاطره شهروندان بوده است نیز در دستور کار شهرداری برای احیا قرار داشته است که از آن جمله می‌توان به احیای برخی گذر‌های قدیمی تشرف به حرم مطهر اشاره کرد.
مرمت کوچه چهارباغ و آب انبار تکیه داروغه، حفظ مسجد صاحبکار در ره باغ رضوان، تثبیت مسجد امام حسن عسکری (ع) در ره باغ بهشت، مرمت منبع آب محله کشمیری‌ها و در جدیدترین اقدام نیز مرمت خانه طایی نیا (کانون نشر حقایق) که محل شکل گیری بخش عمده‌ای از وقایع تاریخ معاصر مشهد بوده است از آن جمله است و طبق برنامه ریزی تا اواخر پاییز به اتمام می‌رسد.
شهردار منطقه ثامن افزود: مرمت بازار سنتی فرش مشهد هم به عنوان یکی از گذر‌های تاریخی تشرف زائران به حرم مطهررضوی، پس از ۵ سال با حل معارضات پروژه و اختصاص ۸ میلیارد تومان بودجه در دستور کار و اولویت قرار گرفته و اکنون با پیشرفت ۱۵ درصدی در حال اجراست و امیدواریم تا پایان امسال به اتمام برسد.
وی افزود: با توجه به تفاهم نامه یاد شده و تشکیل کمیته‌های مشترکی که با اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان داشته ایم برخی موارد دیگر همچون مرمت حیاط بزرگ سرای عزیزا... اف و دیگر موارد با سرعت بیشتری درحال اجرا هستند و امیدواریم با وفاق و هم افزایی که بین این دومجموعه حاصل شده است و ادامه دار هم خواهد بود شاهد اتفاقات مؤثرتر و بهتری در زمینه حفظ، احیا و مرمت باقی مانده آثار تاریخی در این محدوده باشیم.