سایه سنگین جنگ اوکراین بر مذاکرات وین

عرب هاشمی | شهرآرانیوز؛ پس از حمله روسیه به اوکراین، برخی کشور‌های اروپایی اقدام به تحریم این کشور کردند و آمریکا هم یا دیپلمات‌های روسی را از کشورش اخراج کرد. کشور‌هایی که شاید در موضوع اوکراین، مواضعی خلاف یکدیگر داشته باشند، اما آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین و آلمان در گروه ۵+۱ باید با روسیه سر یک میز بنشینند و درباره توافق هسته‌ای ایران به توافق برسند.

مسئله اوکراین بر مذاکرات وین تأثیری ندارد

رحمان قهرمان پور، کارشناس مسائل بین الملل، اعتقاد دارد که مسئله اوکراین بر مذاکرات وین تأثیری ندارد. وی در گفتگو با «ایسنا» گفت: روند مذاکرات وین نشان می‌دهد که بحران اوکراین تأثیر زیادی بر این مسئله نداشته است. از زمانی که مذاکرات احیای برجام در وین شروع شده است، توقف غیر عادی در روند کار با توجه به تحولات بین المللی نمی‌بینیم که اکنون بگوییم مذاکرات از بحران اوکراین، تأثیر پذیرفته است.

کارشناس مسائل بین الملل تصریح کرد: مسئله هسته‌ای مسئله کنترل تسلیحاتی در سطح بالاتر است و پنج کشور عضو برجام که دولت‌های اتمی هستند و توسط ان پی تی به عنوان قدرت هسته‌ای شناسایی شده اند، حتما منافع مشترک دارند و حتما روسیه با فرانسه و انگلیس درباره معماری امنیت هسته‌ای اروپا اتفاق نظر دارد، چون می‌داند هر چه تعداد کشور‌های اتمی در دنیا زیاد شود، از حوزه امنیت هسته‌ای آن کشور کاسته می‌شود.

وی با تأکید بر اینکه نباید از برجام انتظار زیادی داشته باشیم، بیان کرد: اتصالات شایان توجهی میان ایران و اروپا و آمریکا نیست. این برجام در بهترین شرایط بیشتر از هفت تا هشت سال دوام نمی‌آورد؛ تازه اگر بایدن در ۲۰۲۴ پیروز انتخابات شود. باید نگاهمان این باشد که این یک امر موقت است و برای این شرایط تضمین بگیریم، حتی اگر تضمین دادند که ۲۰ سال از برجام خارج نمی‌شویم، اشتباه است و واقعی نیست.

۲ فاکتور برای تأثیرگذاری در مذاکرات

اما رضا نصری، دیگر کارشناس حوزه بین الملل، تأثیر بحران اوکراین بر مذاکرات وین را مبتنی بر دو عامل و فاکتور دانست و به «انتخاب» گفت: یکی اینکه مذاکرات وین هم اکنون در چه مرحله‌ای قرار دارد؛ یعنی اگر مذاکره به مراحل نهایی خود رسیده، احتمال اینکه بحران اوکراین بر آن تأثیر نگذارد، بیشتر است. اما اگر هنوز مسائل جدی و زمان بری باقی مانده، احتمال اینکه طرفین غربی و روسی در بلندمدت بر سر آن‌ها توافق کنند، کمتر است. دوم اینکه بحران اوکراین چقدر عمق و شدت پیدا کند؛ اگر بحران اوکراین به فجایع انسانی، برخورد نظامی میان نیرو‌های غربی و روسی یا حادثه مهمی منجر شود، احتمال همکاری طرفین در وین کمتر خواهد شد.

وی با بیان اینکه موضع ایران در این بحران از اهمیت خاصی برخوردار است، افزود: در واقع به قول انگلیسی زبان ها، ایران «بین یک سنگ و یک جسم سخت گیر کرده است»؛ نه صلاح است همسایه لجام گسیخته را برنجاند، نه با حمایت بی قید و شرط از او برای خود حین مذاکرات هزینه بتراشد. در اصل،  باید ایران موضعی اتخاذ کند که از یک سو ملاحظات متضاد روسیه و اوکراین را در نظر داشته باشد و از سوی دیگر به منافع راهبردی، سیاسی و اقتصادی ایران نیز لطمه نزند. به عبارت دیگر، ایران باید به جای اتخاذ یک موضع صرفا سیاسی، موضعی مبتنی بر حقوق بین الملل و اصول پایه‌ای منشور سازمان ملل مطرح کند؛ یعنی بگوید واکنش خشونت آمیز به اقدامات تحریک آمیز و بی پروای ناتو را نمی‌پسندد و در این راستا نیز راه حل عملی پیشنهاد کند.

موضع طلبکارانه آمریکا

از طرف دیگر، ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، در نشست خبری خود در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه باتوجه به حمله نظامی روسیه به اوکراین آیا موضوعی همچون برجام وجود دارد که واشینگتن گفتگو با مسکو درباره آن را متوقف کرده باشد، با موضعی طلبکارانه بیان کرد: کنترل و جلوگیری از گسترش تسلیحات هسته ای، موضوعی است که در راستای منافع امنیت ملی ماست.

اگر می‌خواهید برجام را یک توافق کنترل تسلیحات بدانید، یا این حقیقت که آمریکا و روسیه بزرگ‌ترین زرادخانه‌های هسته‌ای روی زمین را دارند، باید بگویم که همچنان به نفع امنیت ملی ماست که مواد هسته ای، کلاهک‌های هسته‌ای و ذخیره‌های هسته‌ای تحت کنترل باشند.

همچنین این در راستای منافع امنیت ملی مان است که هرگز به ایران اجازه دستیابی به سلاح هسته‌ای را ندهیم. حمله روسیه به اوکراین نباید چراغ سبزی به ایران برای تولید سلاح هسته‌ای یا حرکت به سمت مسیری برای دستیابی سریع به این تسلیحات باشد. جلوگیری از دستیابی ایران به ظرفیت ساخت سلاح هسته‌ای کماکان به نفع امنیت ملی ماست.

اظهارات این مقام آمریکایی در حالی بیان می‌شود که مقامات ایرانی بار‌ها تأکید کرده اند که هدف ایران از برنامه هسته‌ای صلح آمیز است و سلاح هسته‌ای در دکترین دفاعی ایران جایگاهی ندارد. این روز‌ها دور هشتم مذاکرات وین ظاهرا مراحل پایانی خود را طی می‌کند و طرف‌های مختلف از احتمال توافق در چند روز آینده خبر می‌دهند. نمایندگان مجلس نیز امروز از وزیر امور خارجه دعوت کرده اند تا در مجلس حضور یابد و به سؤالات نمایندگان درباره مسئله مذاکرات پاسخ دهد.