شهر چرخ‌و‌فلک‌های پرخاطره

عظیم زاده| خیلی نمی‌گذرد از آن روزگاری که رفتن به شهربازی، یکی از گزینه‌های اول تفریح خانواده‌های مشهدی بود. با دوست و آشنا قرار می‌گذاشتند و عزم شهربازی می‌کردند تا هیجان را وارد سیکل عادی زندگی شان کنند. حتی اگر از دستگاه‌های بازی هم استفاده نمی‌کردند، تماشای شور و شوق خیل سوارگان بر دستگاه‌ها و جیغ و فریادهایشان تا حدودی هیجانی را که دنبالش بودند به آن‌ها هدیه می‌کرد. اتفاقی که این روز‌ها اگر هم رخ بدهد به شدت قبل نیست. حتی می‌توان گفت خیلی‌ها این روز‌ها دور این مدل تفریح کردن را خط کشیده اند و عطای آن را به لقایش بخشیده اند، بیشترین علت آن هم حس ترس و ناامنی‌ای است که نسبت به استاندارد‌های پایین وسایل شهربازی در باور مردم مشهد شکل گرفته است. این در حالی است که شهربازی‌ها در دنیا جاذبه‌های گردشگری هستند که گاه حتی خود به تنهایی پای تعداد زیادی از مسافران را به شهر یا کشور مقصد می‌کشانند. بی شک مشهد نیز با تعداد ۲۷ شهربازی روباز و سرپوشیده اش می‌تواند در تزریق هیجان به گردشگران و مشهدی‌ها نقش درخور توجهی داشته باشد. در گزارش پیش رو نگاهی می‌اندازیم به وضعیت شهربازی‌های مشهد در مقایسه با سایر شهر‌های ایران و جهان. همچنین دیدگاه مردم و مسئولان استاندارد شهر را نیز درباره شهربازی‌ها بررسی می‌کنیم.

مردم چه می‌گویند؟
با مردم که در مورد وضعیت شهربازی‌های مشهد صحبت می‌کنیم، سر درد دلشان باز می‌شود. قریب به اتفاقشان سال هاست که دیگر پایشان به این مکان‌ها باز نشده و مدت هاست که این فضا و مکان را، انتخاب مناسبی برای گذران اوقات فراغت و تفریح و تفرج نمی‌بینند و نهایت امر این است که هر از گاهی لابه لای دغدغه‌ها و روزمرگی هایشان در جمع خانواده، زیراندازی بردارند و بساط چای را ردیف کنند تا لحظاتی را در فضای سبز سپری کنند. یکی از خانم‌هایی که با او در این مورد هم کلام شدیم، بحث ناامنی را پیش می‌کشد و می‌گوید: «نمی دانم چند سال از آخرین مرتبه‌ای که دست بچه هایم را گرفته ام و برده ام شهربازی پارک ملت می‌گذرد؟ نه اینکه دوست نداشته باشم یا نخواهم، بحث این است که به ایمنی دستگاه‌ها مطمئن نیستم. چشمم که به پیچ و مهره‌ها و زنجیر‌ها و میله‌های وسایل می‌افتد ترس همه جانم را می‌گیرد.» حالا کمی صحبتش را کلی‌تر می‌کند و ادامه می‌دهد: «نظر من را بخواهی کلا یک فضای درست و حسابی که بخواهی دست بچه هایت را بگیری و ببری چند دقیقه با خیال راحت در آنجا تفریح کنند و هیجاناتشان را تخلیه کنند، وجود ندارد. اینجا کلا از نشاط اجتماعی خبری نیست. الآن هم به نظرم آن‌هایی که می‌روند شهربازی پارک ملت بیشتر زائر و مسافرند و خیلی هایشان تنها به این دلیل می‌روند که اسم این شهربازی را شنیده اند و می‌روند که ببینند چه خبر است. وگرنه به نظر من کسی که یک بار به شهربازی برود دوباره تجربه اش را تکرار نخواهد کرد.» بحث ترس از آسیب دیدن بیشترین موردی است که مردم درباره آن صحبت می‌کنند. خانم دیگری همین بحث را پیش می‌کشد و پشت بند آن از شهربازی‌های سرپوشیده که در مجتمع‌های تجاری وجود دارند، صحبت می‌کند: «راستش خودم دوست ندارم از این فضا‌ها استفاده کنم، ولی بعضی وقت‌ها به خاطر بچه هایم می‌روم. گرچه که معتقدم چنین فضا‌هایی برای بچه‌هایی هم سن و سال پسر ده، دوازده ساله من خشونت بار است. پسر خود من هر وقت گذرمان به این جور جا‌ها می‌خورد می‌رود بست می‌نشیند پشت همین دستگاه‌های دیجیتال و بازی‌های بزن بزن.» آقایی از بعد دیگری به این ماجرا نگاه می‌کند و معتقد است که شهربازی‌ها به صورت صرف الآن دیگر نقطه اتکای خوبی برای مانور دادن روی بحث تفریح نیست. او می‌گوید: «به نظر من این روز‌ها اتاق‌های بازی و بردگیم‌ها که دور هم می‌نشینیم و دسته جمعی بازی می‌کنیم خودشان یک پا شهربازی محسوب می‌شوند. البته پینت بال و بولینگ هم به نظرم خیلی جذاب است، ولی به خاطر هزینه بالایی که دارد هرکسی توانایی استفاده از این فضا و امکانات را ندارد.»

مطابقت تجهیزات با استاندارد‌ها
بر خلاف نظربرخی از شهروندانی که با آن‌ها هم کلام شدیم، حامد محمدی، معاون نظارت و ارزیابی انطباق اداره کل استاندارد خراسان رضوی درباره استانداردسازی شهربازی‌ها می‌گوید: «شرکت‌های موظف به بازرسی تجهیزات شهربازی‌ها از طرف سازمان ملی استاندارد تأیید صلاحیت می‌شوند. نکته‌ای که برای ما اهمیت دارد و کنترل آن بر عهده ماست مطابقت تجهیزات با استاندارد‌های موجود است. در این میان یک زمان وجود دارد که بهره بردار برای تطابق یافتن با این استاندارد‌ها باید برود تجهیزاتش را به روز و تعمیر کند و یک زمان دیگر نیاز است تا وسیله مورد نظر به دلیل اینکه خیلی قدیمی است و قابلیت تطبیق با استاندارد‌های موجود را ندارد به طور کلی جمع آوری شود.» او استاندارد‌های ملی را همسان با استاندارد‌های بین المللی می‌داند و می‌گوید: «استاندارد‌های بین المللی ترجمه و فارسی سازی و با ضوابط فنی کشور همسان می‌شود. دریافت گواهینامه استاندارد درباره تجهیزات شهربازی‌ها مثل تاب و سرسره و چرخ وفلک و ... اجباری است.»

پارک ملت از منظر گردشگران داخلی و خارجی
جالب است بدانید از شهربازی پارک ملت مشهد در وبسایت «تریپ ادوایزر» نیز یاد شده است. این وبسایت به معرفی جاذبه‌های گردشگری در سراسر دنیا می‌پردازد و این قابلیت را دارد که افراد مختلف تجربه‌ها و نظرات خود را درباره مکان مورد نظر با دیگران به اشتراک بگذارند. بیشتر گردشگران داخلی و خارجی پارک ملت مشهد و شهربازی آن را به عنوان یکی از مکان‌های تفریحی دوست داشتنی در مشهد معرفی کرده اند و آن را مکان مناسبی برای اتراق کردن و گشت و گذار‌های خانوادگی دانسته اند. اگر سرکی به این وبسایت بزنید می‌توانید نظر گردشگرانی از کشور‌های هند، عراق، چین و عمان را در مورد این پارک بخوانید. طبق نظرسنجی‌های موجود در این وبسایت ۵۲ درصد به این مکان امتیاز عالی، ۲۳ درصد امتیاز خوب و ۲۳ درصد نیز امتیاز متوسط را داده اند.
علاوه بر این، در اوایل دهه ۹۰ سحر سلطانی و ناصر شاهنوشی تحقیقی را با عنوان «اولویت بندی جاذبه‌های گردشگری عمده شهرستان مشهد از نظر گردشگران داخلی» انجام دادند که مطابق با نتایج آن، پارک ملت و کوهستان پارک شادی به عنوان ششمین و هفتمین اولویت در این فهرست حضور داشتند.

مشهد، دومین شهرِ شهربازی ایران
کمبود تعداد شهربازی و مکان شادی در مشهد یکی دیگر از باور‌های نادرست مردم این شهر است که می‌توان گفت دست کم از نظر تعداد چندان صحیح نیست. برخی از شهروندان مشهدی معتقدند که تعداد مراکز شهربازی و شادی و نشاط در مشهد کم است، حال آنکه تنها یک بررسی کوتاه درباره تعداد شهربازی‌های کلان شهر‌های ایران و شهر‌های آسیایی نشان می‌دهد مشهد از وضعیت تقریبا مطلوبی برخوردار است. بعد از تهران که به دلیل جمعیت بالا و البته پایتخت بودن، بیشترین تعداد شهربازی را در ایران دارد، مشهد از لحاظ کمیت و کیفیت در جایگاه دوم قرار می‌گیرد. حدود ۲۷ شهربازی روباز و سرپوشیده در مشهد قرار دارد که بیشتر آن‌ها از لحاظ تعداد وسایل نیز وضعیت مطلوبی دارند. بعد از مشهد شهر‌های اصفهان، شیراز و قزوین هستند که تقریبا از لحاظ تعداد شهربازی با مشهد در یک ردیف قرار دارند، اما شهربازی‌های آن‌ها گاه به یک چرخ و فلک و یا چند دستگاه بازی کوچک محدود می‌شود. در سایر شهر‌های آسیایی نیز تقریبا تعداد شهربازی‌ها در همین حدود است. اما موضوعی که در دنیا درخور توجه است اینکه معمولا آن‌ها مکانی را به صرف برخورداری از وسایل بازی، شهربازی نمی‌نامند و بیشتر به دنبال ایجاد تم پارک یا پارک‌های موضوعی هستند. شهر دهلی در هند و دبی در امارات با حداقل ۲۰ پارک بازی، توکیو در ژاپن با ۱۲ شهربازی و پکن چین با حداقل ۱۰ شهربازی از دیگر شهر‌های آسیایی اند.

پارک ملتی که هنوز سرپاست و یک کوهستان پارک غمگین
مشهد به عنوان یکی از کلان شهر‌های ایران که سالانه میزبان جمعیت میلیونی زائر و مسافر است، این روز‌ها به خوبی می‌تواند با تمرکز بیشتر روی شهربازی‌ها به عنوان یک نقطه اتکا در بحث گردشگری، حرف‌های زیادی برای گفتن داشته باشد. آن هم در شرایطی که مدت‌های مدیدی است که کوهستان پارک شادی با تمام خاطرات خوب خفته در آن، مثل یک پیکر بی روح در انتهای بولوار وکیل آباد رها شده است و ظاهرا حالا حالا‌ها نمی‌تواند سهمی را در ایجاد یک فضای شاد و مفرح برای کودکان و حتی بزرگ تر‌ها داشته باشد. خواب کوهستان پارک، وظیفه شهربازی پارک ملت را دو چندان می‌کند و دقیقا به همین دلیل انتظار می‌رود پارک ملت و شهربازی نوستالژیک آن هیچ گاه از معرض توجه مسئولان و دست اندرکاران دور نماند. چرا که هم می‌تواند نقش فوق العاده‌ای را در جذب گردشگر ایفا کند و هم برای شهروندان فضای نشاط آوری را در میان روزمرگی هایشان به وجود بیاورد. آن گونه که در مرداد ماه سال گذشته مطرح شد با هدف بهسازی و بازپیرایی شهربازی پارک ملت اصلاحات وسایل بازی به طور کامل انجام شد و روند بازپیرایی و طراحی فضا‌های جدید نیز صورت گرفت و مطابق با صورت‌های مالی، تا مدت مذکور مبلغ ٧ میلیارد تومان برای این کار‌ها هزینه شد. تفکیک فضای شهربازی خردسال از فضای نوجوان و بزرگ سال از دیگر اقداماتی بود که در این راستا انجام شد و هدف از آن ایجاد یک فضای پرهیجان‌تر برای نوجوان‌ها و بزرگ سالان و کاهش تأثیرات منفی آن بر خردسالان بود.

پلمب
اگر بعد از گذشت اعتبار گواهی نامه‌های صادرشده، برای تمدید آن اقدامی صورت نگیرد و اگر یک یا تعداد بیشتری از تجهیزات شهربازی‌ها دچار نقص فنی شود، تا زمان صدور مجدد مجوز و رفع نقص موجود تجهیزات مورد نظر پلمب می‌شود.

۳ ماه
گواهی نامه‌های استانداردی که برای شهربازی‌ها صادر می‌شود از زمان دریافت به مدت یک سال اعتبار دارد و در این مدت هر ۳ ماه بازرسی‌های دوره‌ای نیز صورت می‌گیرد.
۲۷
تعداد کل شهربازی‌های مشهد اعم از سرپوشیده و سرباز
۳۲
از ابتدای سال ۹۸ تا کنون ۳۲ دستگاه از تجهیزات شهربازی اعم از سرپوشیده و روباز در سطح استان پلمب شده است. (ممکن است برخی از این تعداد تا امروز اقدام به صدور مجدد مجوز یا رفع نقص کرده باشند و پلمب رفع شده باشد.)