نظام حکمرانی در جمهوری اسلامی ایران از ویژگیها و مختصاتی برخوردار است که شاید در هیچیک از نظامهای سیاسی نمونهای نداشته باشد. از ساختارهای مرسوم و شناختهشده سیاسی و فرمانروایی که در همه حکومتها رایج بوده است و مسئولیت اداره امور در ترازهای گوناگون را برعهده دارند که بگذریم، مسئله رهبری و ولایت فقیه نمونهای بینظیر و بیبدیل شمرده میشود.
حضور شخصی در قامت راهبر اصلی جامعه که از ویژگیهای متکثر و برجستهای برخوردار است و وظیفه راهنمایی جامعه را در مسیر کمال برعهده دارد، هیچ نسخه همتایی ندارد. پیشوایی فقیهی عادل و باتقوا که به زمانه آگاه است و افزون بر شجاعت، از مدیریت و تدبیر بایسته برخوردار است، برجستهترین ویژگی حکومت اسلامی است. پس از رحلت امامخمینی (ره)، بنیانگذار فقید انقلاب اسلامی، حضور رهبر معظم انقلاب در جایگاه رهبری جمهوری اسلامی ایران نقطهعطفی برای تاریخ ایران انگاشته میشود.
رهبر معظم انقلاب بهجز شرایط مدنظر رهبری از ویژگیهای منحصربهفردی برخوردارند که ایشان را به شخصیتی جامع بدل کرده است و بیتردید امروز باارزشترین افقگشای مسائل کشور هستند. رویکرد میانرشتهای که امروز بسیار مطرح و در مرکز توجه است، از پیش از انقلاب اسلامی بهدست ایشان پیگیری شده است.
در فضای سنتی حوزههای علمیه آن روزگار ما با شخصیتی روبهرو هستیم که در کنار کوششهای دانشورانه مرسوم حوزوی، هم از شناخت، هوشمندی و بینش سیاسی برخوردارند و هم نسبت به علوم جدید، ادبیات مدرن و هنر شناخت کامل و دقیقی دارند. در روزگاری که حتی جامعه روشنفکری آن زمان بسیاری از رمانها را نمیشناخت، رهبر معظم انقلاب با این رمانها آشنایی و در برابر آنها نیز دیدگاه کارشناسی داشتند. تعاملات و ارتباطات ایشان با لایهها و گروههای گوناگون مردم نشان از پیشرویی و نگاه بلند شخصیت ایشان دارد. جستوجو در تاریخ نشان میدهد که هیچ رهبر دینی در جهان و در این تراز که بهجز پهنه تخصصی خویش، به دیگر گسترهها اشراف داشته باشد نخواهیم یافت.
بازنگریای بر همه نظامهای سیاسی جهان نیز نشان میدهد که این افراد بیشتر با شاخصی تخصصی شناخته میشوند و در عمل شناخت و درک درستی از همه گروهها، سلیقهها و تخصصها ندارند. در صورتی که رهبر معظم انقلاب از ویژگیهای منحصربهفرد بسیاری برخوردارند و بهدلیل اشراف بر دامنههای گوناگون، در عمل دیدگاهی کلان در برابر رخدادها و دریافت درستی از آینده دارند.
بهطور معمول و طبق روال سنتی، شخصیتهای برجسته دینی و عالمان دین و حتی رهبران سیاسی با همه اقشار و گروهها ارتباطی مستقیم ندارند. آشکار است که شخصی در جایگاه رهبری هر حکومت بهدلیل گرفتاریها و حجم انبوه فعالیتها دسترسی مستقیم کمتری به گروههای گوناگون دارد. اما درباره رهبر معظم انقلاب باید گفت ارتباط پیوسته ایشان با گروههای گوناگون مردم حفظ شده است، بهحدی که گاه میتوان مدعی شد این ارتباط بیشتر از ارتباط مقامهای اجرایی با مردم است.
مدتی است که اخباری از برخی از این ارتباطات و نشستهای رهبر معظم انقلاب با گروههای گوناگون مردمی و متخصصان در قالب مستندهایی بهنام «غیررسمی» منتشر میشود. نگارنده که خود افتخار داشته است در یکی از این جلسهها حضور داشته باشد، مهمترین ویژگی این دیدارها را همین حفظ ارتباط پیوسته با بدنه مردمی و تخصصی، دریافت اطلاعات و دیدگاههای جاری در جامعه بدون هیچ صافی و مانعی و در فضایی بسیار صمیمی توصیف میکند.
آشکار است در کنار اهمیت کارکرد این دیدارها و تأثیر بر ذهن مخاطبان این جلسات، آنچه اهمیت مییابد، آگاهی و اطلاع عامه مردم از وجود این نشستها و محتوای آنهاست. این دیدارها تا همین مدت گذشته پیوست و خروجی رسانهای خاصی نداشته است. بهطورکلی تصور و برداشت عمومی مردم از شخصیتهای سیاسی یا مسئولان، تصویری دقیق و نزدیک نیست. عموم مردم بهطور مرسوم با دیدگاهها و چهره رسمی شخصیتها روبهرو هستند و آشنایی نزدیکتر با زیست و دیدگاههای خواص برای مردم بسیار جذاب است. بازتاب چهره مردمی، بهروز، صمیمی، تخصصمحور و از همه مهمتر فراگیر و جامع رهبر معظم انقلاب با مردم یک بایسته واجب است. شاید در همه سالهای گذشته این نیاز و اصلی بوده که کمتر بدان پرداخته شده است.
مروری بر چهرههای حاضر در این دیدارها نشان میدهد که گروهها و سلیقههای مختلف فعال در جمهوری اسلامی ایران در این دیدارها حضور داشتهاند و فعالانه نظرهایشان را ارائه میکنند. موضوعات این نشستها نیز در نوع خود بسیار بینظیر است. بهعنوان نمونه دیدار رهبر معظم انقلاب با هنرمندان تئاتر که بیش از سه ساعت طول کشیده است، قطعا برای هنرمندان عرصه نمایش بسیار جذاب و درخورتوجه خواهد بود. شاید کمتر هنرمند جوان ما از دیدگاههای پیشرو و ویژه رهبر معظم انقلاب در حوزه نمایش آگاه باشد.
مجموعههای غیررسمی کوشیده است تصویر نزدیک و راستین رهبر معظم انقلاب را برای مردم بازتاب دهد. همچنین، یکی از کارکردهای جدی مستند غیررسمی این است که دیگر کارگزاران جمهوری اسلامی ایران را از ظرفیتها و توان بدنه مردمی و کارآزموده جمهوری اسلامی ایران آگاه کند. شاید برخی افراد حاضر در این نشستها هرگز با مقام دولتی رسمی دیدار و گفتوگویی نداشتهاند. امروز در زمانهای قرار داریم که رسانهها بهشکلی بنیادین دگرگون شده و در عمق جامعه نفوذ کردهاند و همچنین به ابزاری همگانی و مردمی حتی برای کنترل قدرت تبدیل شدهاند. در این اوضاع، مجموعه مستندهای «غیررسمی» سیاست رسانهای بسیار دقیق و درستی است. اینگونه تولیدات رسانهای اگر بهشکل حرفهای و دقیق تولید و پخش شوند، گامی جدی در نزدیکی رابطه مردم و حاکمیت خواهند بود.
بهعبارت دیگر، میتوان با دستزدن به چنین تولیداتی از ظرفیت تعاملیبودن رسانه بهره برد. بهعبارت دقیقتر، این نشستها که خود در عمل یک رسانه است، میتواند با بهرهبردن از ابزارهای رسانهای درست، رابطه مردم و حکومت را از حالت یکسویه بهحالتی تعاملی و دوسویه بدل کند و رضایت را در مخاطبان افزایش دهد. تفاوت کیفیت تصویر ارائهشده در مستند غیررسمی با برنامههای رسمی و مرسوم پیش از این، نشاندهنده بایستگی اتخاذ این سیاست رسانهای است. این دیدارها اکنون در چند قسمت تهیه و پخش شدهاند.
آخرین نمایش این مستندها به دیدار رهبر معظم انقلاب با طنزپردازان مربوط است که باتوجهبه حساسیت مسئله طنز، از جذابیت بسیار برخوردار است. ولی موضوع مهم حفظ این سیاست رسانهای، بهرهبردن از ابزارهای گوناگون رسانهای، بسندهنکردن محض به این دیدارها و پوشش سایر رویدادهای ممکن، بهرهبردن از پلتفرمهای گسترده و عمومی برای پخش این محتواهای رسانهای و زمینهسازی تولیدات اینچنینی با رویکرد بینالمللی است. امید است که چنین آثاری زمینه شکست کوششهای رسانهای نرم دشمنان را برای تخریب چهره نظام اسلامی فراهم آورد.
انشاءا...