بهای مصحف سی‌پاره در بلخ سال ۵۴۰ قمری

شهرآرانیوز - یکی از متداول‌ترین یادداشت‌های برافزوده در نسخه‌های خطی، قیمت نسخه و بهای کاغذ و مزد صحاف است. برخی سفارش‌دهندگان کتابت یا خریداران کتاب تمایل داشتند مبلغ صرف‌شده برای به‌دست‌آوردن یک کتاب را روی صفحه‌ای از اول یا آخر نسخه ثبت کنند. این یادداشت‌ها که زمانی کاملا شخصی و تنها برای استفاده صاحب نسخه نوشته می‌شد، اکنون از مهم‌ترین منابع اطلاعاتی درباره جنبه‌های اقتصادی تهیه نسخه‌های خطی است.

در سال ۵۴۰ قمری در بلخ، محمود بن‌داوود، مصحف سی‌پاره مزین و مذهبی را به‌همراه صندوق برای فرزندش داوود خرید و در آخرین برگ آخرین جزء آن، قیمت خرید نسخه را چنین نوشت: «بخریدم این سی‌پاره با صندوق و حلیت این بتمام و کمال از جهت فرزند اعز داود را در شهر بلخ به تاریخ سنه اربعین و خمس مائه -‌بورک لصاحبه‌- و مبلغ بهای کاغذ این قرآن شدست زر رکنی درست از مال او بیست‌و‌پنج دینار. اللهم اغفر لصاحبه و لکاتبه و کتب محمود بن داود.»

این سی‌پاره ۶۹ سال بعد یعنی در جمادی‌الاول ۶۰۹قمری، در دست نورستی بنت حاج اسعد بن عمر موی‌تاب صرام نیشابوری قرار گرفت و او مجموع آن‌ها را «بر سر تربت مشهد مقدس الرضوی... وقفی درست مؤبد مخلد کرد» به شرط آنکه «نفروشند و نبخشند و میراث نگیرند و از قبه بیرون نیارند.» بااین‌حال اکنون تنها ۱۲پاره از آن در مجموعه قرآن‌های مخطوط کتابخانه آستان قدس رضوی بر جای مانده است. آخرین بخش آن (جزء سی‌ام) هم به شماره۳۰۹۷ در کتابخانه آستان قدس نگهداری می‌شود.

تاریخ کتابت این مصحف براساس تزئینات و خط و کاغذ و مرکب به اواخر سده پنجم بازمی‌گردد. نسخه به خط کوفی تزئینی نوشته شده و با نقطه‌های سرخ حرکت‌گذاری شده است. علامت ساکن و تشدید هم به رنگ سبز و سرسوره‌ها به قلم زر تحریردار است. دو صفحه آغازین هر جزء هم با دو کتبیه متصل به شمسه تزیین شده است.