بنیان‌گذار جراحی نوین در ایران

فیضی - در تاریخ پزشکی مشهد، نام‌های مطرح زیادی به چشم می‌خورد که هریک نقش تعیین‌کننده‌ای در ارتقای این دانش داشته‌اند. افرادی، چون دکتر محمد شاهین‌فر که همیشه نام و یادشان در حافظه تاریخی مشهد باقی خواهد ماند. اما پزشکان خوش‌نام دیگری هم بوده‌اند که تأثیر کارهایشان هنوز پابرجاست؛ دکتر روش بولون بلژیکی یکی از آن‌هاست، او عمر خود را درراستای ارتقای علم پزشکی در مشهد گذاشت و زکات کار خود را با تربیت شاگردان خوش‌نامی کامل کرد.
پروفسور روش بولوَن متولد ۱۹۱۲ میلادی است. او پس‌از پایان تحصیلات پزشکی‌اش، دستیار پروفسور دوهارون، پزشک شهیر آن روز‌های فرانسه شد و با راهنمایی چند تن از استادانش مانند پروفسور دانی تحصیلات پزشکی خود را ادامه داد تا زمانی که توانست متخصص جراحی شود. او سال ۱۹۵۵ به دعوت وزارت دربار ایران به مشهد آمد. دکتر بولون مرداد ماه ۱۳۳۴ قراردادی سه ساله با آستان قدس رضوی بست و به عنوان رئیس بخش جراحی بیمارستان امام رضا (ع) مشغول به فعالیت شد. این قرارداد بعد‌ها هم تمدید شد به‌طوری که وی ۱۵ سال ریاست بخش جراحی بیمارستان امام رضا (ع) را برعهده داشت. مطالعات مهم بولون درباره کیست هیداتیک، سل اعضای مختلف، بیماری کیسه صفرا و مجاری صفرا و زخم‌های معده و اثنی عشر بود.
اما از مهم‌ترین تأثیرات حضور پروفسور بولوَن در مشهد، تربیت شاگردانی است که بعد‌ها خودشان به مشاهیر پزشکی شهر تبدیل شدند؛ دکتر یوسف اهرابی‌نژاد، پروفسور مهدی بنایی، دکتراحمد اصفهانی‌زاده، دکترمهدی لطفی، دکتر امیرشیبانی، دکتراکبر رفیعی، دکتر یغمایی، دکتر حسین شاهوردیانی، دکتر توحیدی، دکتر افشین، دکتر توکلی‌زاده، دکتر ابطحی، دکتر خسرو آروند، دکتر عظیمی، دکتر نصیری، دکتر صدری، دکتر عامریون و دکتر محمد شاهین‌فر از جمله شاگردان این پزشک بلژیکی بودند. حضور پروفسور بولون در بیمارستان امام رضا (ع) از این جهت مهم و حائز اهمیت بود که جراحی نوین برای نخستین بار در ایران انجام می‌شد.
بولون بار‌ها در بیمارستان محل کارش و به‌ویژه در بخش مسلولان، شاهد شفا گرفتن بیماران سل از دست مبارک امام رضا (ع) بود. در یک نوبت، پرستاری می‌گفت: بیماری در رؤیا به محضر امام رضا (ع) شرفیاب شده و شفا یافته بود، پرفسور بولون همراه با بیمار شفا یافته منقلب شده بود و می‌گریست. تکرار این‌گونه موارد و فضای معنوی مشهد باعث انقلاب روحی پرفسور بولون و تشرف وی به دین مبین اسلام شد. این اتفاق در اواخر عمر وی واقع شد و نام عبدا... را برای خود انتخاب کرد. وی سرانجام در ۱۴ مرداد ماه ۱۳۴۸ بر اثر سکته قلبی درگذشت و در ضلع شرقی آرامگاه خواجه ربیع به خاک سپرده شد.
دکتر شاهین‌فر از پزشکان قدیمی بیمارستان امام رضا درباره دکتر بولون و علت دعوت پزشک خارجی به مشهد گفته است: آن زمان دکتر سالاری که سن زیادی داشت فوت کرد، در جلسه‌ای که با دکتر اسدی، رئیس بیمارستان، گذاشته شد؛ دکتر اسدی گفت «من در آلمان دوستی دارم که تازه فارغ التحصیل شده است» همین امر باعث شد تا پروفسور «روش بولون» به مشهد سفر کند و از آنجا بود که جراحی نوین در مشهد پایه‌گذاری شد و دکتر بولون رئیس بخش جراحی بیمارستان امام رضا شد کار جراحی من هم از آنجا شروع شد. دکتر بولون برای بیماران پرونده تشکیل می‌داد و می‌گفت که شرح حال بعد از عمل بیماران را در آن ثبت کنند. بعد از این هم، نتیجه‌های علمی خود را از این پرونده‌ها استخراج می‌کرد و این نتایج علمی را در مجله‌ای در بلژیک چاپ می‌کرد.
دکتر شاهین‌فر که سابقه همکاری ۱۷ ساله‌ای با این پزشک بلژیکی دارد در بخش دیگری از مصاحبه‌اش گفته است: خیلی کار‌های برجسته‌ای انجام دادیم که حتی از دانشگاه تهران جلو افتادیم. عمل‌هایی را هم که انجام می‌دادیم، بهتر از تهران بود. حتی در سال ۱۳۳۶ به پاریس رفتم و حدود یک سال در آنجا ماندم تا اطلاعات بیشتری را در زمینه پزشکی کسب کنم؛ ولی دیدم ما هیچ‌چیز از آن‌ها کم نداریم. تمام عمل‌هایی که آن‌ها انجام می‌دهند، ما هم انجام می‌دهیم. به جز عمل مغز و قلب که ما امکانات آن را در اینجا نداشتیم. پروفسور هم از آنجا که تخصصش نبود، دست به این کار نزد. یعنی ما در پزشکی خیلی پیشرفت کردیم.