انسان‌سازی در مساجد شهر
امام جماعت مسجد صنعتگران پس از دو دهه فعالیت تربیتی و پرورشی بر محور مسجد بیان می‌کند.
سمیرا شاهیان | شهرآرانیوز؛ حجت‌الاسلام اسماعیل صرافیان، امام جماعت مسجد صنعتگران است که فقط به اقامه نماز بسنده نکرده و از مسجد، پایگاهی فعال برای نوجوانان و جوانان ساخته است. حدود ۲۰ سال پیش، شاید او از معدود امامان جماعت این شهر بود که با تکیه بر تفکر «روحانی مدیر مسجد است» توانست همه کارکرد‌های یکی از کانون‌های توحیدی مشهدالرضا (ع) را فعال کند. حجت‌الاسلام صرافیان متولد ۱۳۴۱ و سطح تحصیلات او خارج فقه و اصول است. برای او که تقریبا از ده‌سالگی وارد حوزه علمیه شده است، تحصیل و تربیت دینی دانش‌آموزان و طلبه‌های جوان به عنوان سربازان امام زمان (عج) در اولویت هر کاری است. گفت‌وگوی ما با این روحانی فعال از این روست که توانسته است از همه ظرفیت‌های مسجد بهره ببرد و مسجد صنعتگران را الگویی موفق در جهان‌شهر مشهد معرفی کند.
حاج‌آقای صرافیان، مساجد در جهانی‌شدن مشهدالرضا (ع) چه نقشی دارند؟ گاهی می‌شنویم که از مسجد به‌عنوان یک کانون توحیدی که در آنجا فقط نماز خوانده می‌شود صحبت به میان می‌آید. این جمله با کارکرد‌هایی که در بعضی از مساجد فعال شده‌اند تناسبی دارد؟
مسجد به معنی واقعی کانون توحید است، اما توحید این است که فقط نماز بخوانیم؟ توحید به معنی جامع آن است. مسجد جایی است که از آنجا باید دین خدا تبلیغ شود. باید در ارتباط با دین روشنگری شود. قرآن در معرفی مسجد تراز می‌فرماید مسجدی که در آنجا زیاد از خدا یاد می‌شود و شبهات درباره خدا زیاد پاسخ داده می‌شود. یک مصداقش هم بدون شک نماز است و در مسجد باید به آن توجه شود، اما عبادتی که همراه با تعلیم و تعلم و همراه با فهم و درک باشد قیمت اصلی عبادت را دارد. رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند مسجد باید مدرسه و دانشگاه باشد. یعنی باید در مسجد برای گروه‌های سنی فعال، پویا و پرنشاط جامعه که نوجوانان و جوانان هستند کاری جدی دیده شود نه کاری برای اوقات فراغت. کار جدی آن‌ها، یعنی تحصیلشان، در مسجد باشد. تهذیب نفسشان در مسجد باشد. همه فعالیت‌هایی که نیاز دارند از طریق مسجد مدیریت شود. مسجد پایگاه و مدرس نهج‌البلاغه است. محل حضور کودکان و نوجوانان است.
منشأ تحول مسجد صنعتگران از کجا آغاز شد؟
منشأ آن تفکر یک طلبه حوزه علمیه است که تحت تأثیر افکار امام خمینی (ره) قرار دارد. امام (ره) به مسجد خیلی حساس بود. می‌فرمود مسجد سنگر است یا انقلاب ما برای این بوده است که مساجد را به محل تربیت انسان تبدیل کنیم. یک جمله امام (ره) برای ما مثل جمله‌ای کلیدی ملاک عمل است. از طرفی، ما طلبه‌ها با قرآن، روایات و سیره اهل‌بیت (ع) آشنا هستیم. نگاه می‌کنیم سیره اهل‌بیت (ع) درباره مسجد چگونه است. این‌ها منجر به این می‌شود که به فکر بیفتیم و ما هم تکانی بخوریم. این‌ها زمینه‌ساز ظهور است. اگر قرار است عرصه عالم را برای ظهور امام زمان (عج) آماده کنیم، مقدماتی دارد. باید اقدام کنیم.
همین‌طور است. مسجد صنعتگران به غیر از شهرتش در حوزه مسجدمدرسه، اکنون چه خدمات متنوعی ارائه می‌کند که نمونه‌اش کمتر یافت می‌شود؟
همین کار اصلی است. این ریشه است. مسئولان کشورمان بعد از گذشت ۴۰ سال از پیروزی انقلاب، به این نتیجه رسید‌ه‌اند و اقرار دارند که همه مشکلات ما ناشی از سوء‌مدیریت است. سوء‌مدیریت یعنی تربیت‌شدگان آموزش‌وپرورش و دانشگاه به‌درستی عمل نکرده‌اند. آموزش‌وپرورش درست شود، همه‌چیز درست می‌شود. ابتدا باید این موضوع اصلاح شود.
برنامه دانش‌آموزان در مسجد صنعتگران به چه صورت است؟
برنامه بچه‌ها در مسجد قرآن، نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه است. دروس مدرسه را هم می‌خوانند. خیلی‌ها بعد از طلوع آفتاب می‌آیند و عده‌ای دیرتر. این برنامه‌ها جزئیاتی دارد که متناسب با شرایط اقلیمی، مکانی، زمانی و سلیقه نوجوان که بخواهد قبل از ظهر بیاید یا بعدازظهر تعیین می‌شود و شناور است.
از چه کسانی به عنوان دستیار خودتان کمک می‌گیرد؟
در مسجد حوز علمیه هم تعریف شده است، هم در بخش بانوان و هم ویژه آقایان. تربیت‌شده‌های حوزه علمیه مربیان بچه‌ها هستند. در مسجد، هم تربیت معلم و هم پرورش نوجوانان را داریم.
فکر نمی‌کنم وقتی این اقدام را شروع کردید در مشهد نمونه‌ای داشته بوده باشد.
اکنون که فراوان است هم در مشهد و هم در استان‌های دیگر، اما در آن زمان اینجا اولین مکان بود برای فعالیت در کارکرد‌های متنوع مسجد.
ما از مسئولان مختلف پرسید‌ه‌ایم نقش مساجد در تقویت فعالیت‌های فرهنگی و اثرگذاری‌اش در جوامع جهانی چیست. پاسخ شما به این موضوع چه هست؟
آدم چه بد چه خوب را فرهنگ تغییر و تحول می‌دهد. هرکسی فرهنگ را مدیریت کند، عالم را مدیریت می‌کند. امروزه دشمنان اسلام برنامه‌هایشان را با کار فرهنگی پیش می‌برند، کار نرم‌افزاری. آن‌ها دارند فکر را می‌سازند و ایده‌پردازی می‌کنند. اصل کار از اینجا شروع می‌شود. وقتی مساجد پایگاه انسان‌سازی شدند، وقتی مساجد به مدارس تبدیل شدند، کار درست می‌شود. در ایران نزدیک به ۱۰۰ هزار مسجد داریم. کافی است یک درصد از این تعداد، یعنی هزار مسجد، کانون انسان‌سازی شوند. خیلی غوغا به پا می‌شود. حالا اگر ۵۰ درصدش بشود، اگر ۹۰ درصدش و .... همین موضوع عامل تحول در هر جای جهان می‌شود. بالأخره کشور‌ها با هم ارتباط دارند. خیلی از زائران امام رضا (ع) وقتی به کشورشان برمی‌گردند به فکر می‌افتند از مسجد چنین استفاده‌ای ببرند. چرا باید مساجد پایگاهی باشند که ۲۰ دقیقه درشان برای اقامه نماز باز شود و تمام؟ مسجد باید محل اقامه نماز باشد، نه فقط نماز خواندن.
آیا در مدرسه‌مسجد دانش‌آموزانی حضور دارند که پدرانشان از قشر فرهنگی هستند؟ یعنی آن‌ها هم به رویکرد آموزشی شما توجه نشان داده‌اند؟
بله، زیاد داشته‌ایم از بین مسئولان عالی‌رتبه آموزش وپرورش که فرزندانشان اینجا بوده‌اند. کسانی که تحصیلات دانشگاهی دارند و بچه‌هایشان اینجا هستند.
به نظر شما که تجربه کار‌های آموزشی و تربیتی را در مسجد دارید، می‌شود از بستر مساجد برای کارکرد‌های فراگیر سیاسی، جهانی و ... نیز استفاد کرد؟
شک نکنید! قرآن از مسجد به عنوان خانه مردم یاد می‌کند. مسجد باید به این نقطه برسد و این معرفی باید چشم‌انداز تغییر و تحول اساسی در وضع کنونی مساجد باشد. برنامه‌های ما هم برای این است که به اندازه توانمان جنبه مردمی بودن مسجد را تقویت کنیم. مسجد همه نیازمندی‌های جسم و جان یک انسان اعم از اجتماعی، سیاسی و اقتصادی را فارغ از اینکه مسلمان باشد یا نامسلمان مدیریت می‌کند. از این روست که اولیای مسجد باید خودشان را در برابر ماوقع در جامعه مسئول بدانند، پیش‌بینی و پیش‌گیری کنند. این سرلوحه حرکت مسجد صنعتگران و براساس برداشت‌هایی است که از قرآن، روایات معصومان و هم‌چنین توصیه‌هایی رهبر معظم در باب مسجد تراز اسلام (گردهمایی اقامه نماز در سال ۱۳۸۹) داریم.
با این همه، از کارکرد‌های مساجد در مشهدالرضا (ع) بهره برده‌ایم؟
اصلا استفاده نمی‌شود. از نظر عدد، مسجد‌ها واقعا کم هستند، اما کاری که از ۲۰ سال قبل در مسجد صنعتگران شروع شده است مثل آب روانی است که راه خودش را پیدا می‌کند؛
و اگر بخواهیم به هدف جهان‌شهری در مشهد برسیم، ظرفیت مساجد چقدر به کار می‌آید؟
فوق‌العاده! اصلا می‌توانند برای این هدف محور باشند. در عصر ظهور امام زمان (عج) محور حرکت مسجد است. حرکت ایشان از مسجدالحرام شروع می‌شود. پایگاه حکومتی حضرت در مسجد کوفه است و مسجد سهله محل سکونت و استقرارشان. این برای ما خیلی درس دارد. هر کس ادعا دارد می‌خواهد برای ظهور زمینه‌سازی کند، باید روی مسجد کار کند. آن‌هایی که می‌خواهند در خط مقدم آماده‌سازی نیرو برای ظهور امام زمان (عج) تلاش کنند، باید مساجد را به پایگاه‌های انسان‌سازی و سربازسازی برای امام زمان (عج) تبدیل کنند.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
