در تعریفی صحیح و جامع از شورا و وظایف آن میتوان چنین تعرف کرد که وظیفه اصلی شوراها پاسخگویی به مطالبات مردم و تلاش برای تحقق آن است. شورا یعنی تحقق اراده مردم در همه شئون مدیریتشهری و روز شوراها یعنی روز تحقق مهمترین آرمان انقلاب اسلامی.
به عبارت دیگر شورا یعنی مردمسالاری دینی در عرصه شهری که زیستگاه اصلی مردم به شمار میرود. شورا درحقیقت زمینه حضور همه سلیقههای متعهد به قانون اساسی را که هرکدام نماینده بخشی از مردم هستند، فراهم میکند.
این مهم موجب نظارت مستقیم مردم بر قدرت و مشارکت عمومی در عرصه توسعه پایدار شهری خواهد بود. فصل هفتم قانون اساسی به شوراها اختصاص دارد. این فصل شامل اصلهای ۱۰۰ تا ۱۰۶ قانون اساسی است که به تفصیل درباره وظایف شوراها اشاره کرده است.
اعضای شورا بهعنوان منتخبان از بطن جامعه، متولی اصلی مدیریتشهری و نظارت بر همه نهادها و ادارات مرتبط با مدیریتشهری هستند. مردم آگاهانه انتخاب میکنند و بهخوبی میدانند که با انتخاب اعضای شورا سرنوشت شهر را به مدت چهار سال به آنان میسپارند.
شوراهای شهر موظفاند در حوزههای مختلف شهرسازی، عمرانی و آبادانی، فرهنگی، حملونقل، پسماند، خدماتشهری، بهداشتی و حقوق شهروندی تصمیمسازی کنند و نظارت داشته باشند.
به فرموده رهبر معظم انقلاب، شوراها باید امانتدار رأی، اعتماد، محیط زندگی و اخلاق و فرهنگ مردم باشند. شورا با تعهد به سه اصل امانتداری رأی و اعتماد مردم، تمرکز بر خدمت و انطباق سیاستگذاریها بر اسناد بالادستی میتواند تعالی کمی و کیفی مدیریتشهری را رقم بزند.
شوراها در نظام اسلامی نماد تمام و کمال مدیریت مردم بر مردم هستند، بدون هیچ واسطهای؛ و از تسلط جریانهای قدرت و ثروت بر سرنوشت مردم جلوگیری میکنند.
آنچه امروز میتواند بهعنوان دستورکار ویژه شوراها در کل کشور مدنظر قرار بگیرد، پیوست رعایت حقوق شهروندی و توسعه متوازن شهری در همه طرحها و لایحههاست که منجر میشود شهری مهربان و تعاملمحور را در مقابل دیدگان شهروندان قرار دهد.
شورا با تکثر و تنوع آرا، بیشک میتواند به ایدههای طلایی برای پیشبرد اهداف شهر برسد، ولی عنصر شجاعت در تصمیم، قاطعیت در اجرا، دقت عمل در نظارت و همراهی اعضا در تصمیمسازی میتواند احساس کارآمدی ساختاری را در مردم به منصه ظهور برساند.
گزاره بالا مؤید این است که سیاستگذاریهای مطلوب و تشریکمساعیها و تضارب آرا اگر به عزم جدی و توکل به خدا منجر نشود، هیچ آوردهای نخواهد داشت و شاید از همین منظر است که در بیان قرآن بعد از «شاورهم فیالامر» به پیامبر میفرماید: «فاذا عزمت فتوکل علیا...» و این یعنی بهکارگیری خرد جمعی و اندیشه گروهی هم با توکل به خداوند به ثمر خواهد نشست.