درباره سامانه فروش یکپارچه خودرو | رانت‌زدایی و شفاف‌سازی بازار خودرو

ملیحه فلاح | شهرآرانیوز؛ ثبت نام در «سامانه فروش یکپارچه خودرو» زیر نظر سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولید کنندگان از امروز آغاز شد. شفافیت و پرهیز از فعالیت‌های سوداگرانه در روند عرضه خودرو دو هدف اصلی وزارت صنعت، معدن و تجارت در راستای ایجاد این سامانه است. آن طور که مسئولان صنعتی می‌گویند، اجرای متمرکز طرح‌های فروش در راستای اجرای هشت دستور ویژه رئیس جمهور به خودروسازان و همچنین قول وزیر صمت در حذف قرعه کشی خودرو است که پارسال به مطالبه عمومی تبدیل شده بود. جراحی بخش خودرو، یکی از بخش‌های سخت در حوزه تغییر سیاست‌های اقتصادی دولت است. برخی کارشناسان برپایی این سامانه را دخالت بیشتر دولت در امور شرکت‌های خودروسازی می‌دانند و برخی این اقدام را روشی از جانب مسئولان برای سامان دادن به بازار خودرو قلمداد می‌کنند.

افزایش تولید؛ گام اول در تعادل بازار

باید در نظر گرفت روش جدید عرضه خودرو در صورتی موفقیت آمیز خواهد بود که میزان تولید خودرو در کشور افزایش یابد. براساس آمار وزارت صمت، پارسال ایران خودرو و سایپا با دیگر خودروسازان کوچک کشور ۹۶۳هزارو۱۷۹دستگاه خودرو تولید کردند. در سال ۱۳۹۹ نیز میزان تولید خودرو ۹۹۱هزارو۶۹۸دستگاه بوده است. این در حالی است که میزان تقاضای سالانه خودرو یک میلیون و ۳۰۰ هزارتا یک میلیون و ۴۰۰ هزار دستگاه تخمین زده می‌شود.

از این رو یکی از راهکار‌های تعادل بخشی به بازار خودرو افزایش تولید است. البته برخی معتقدند که واردات خودرو می‌تواند تا حدودی سبب کاهش التهاب بازار شود. با این حال با توجه به سخت گیری‌هایی که درباره خودرو‌های وارداتی در نظر گرفته شده است، به نظر می‌رسد واردات محدود خودرو نمی‌تواند چندان به تعادل بخشی بازار کمک کند.

علاوه بر این، پارسال بازدهی بازار خودرو به طور متوسط ۴۰ درصد بود و از ابتدای امسال نیز قیمت خودرو در بازار روند روبه رشدی داشته است. این موضوع باعث افزایش تقاضا و انتظارات تورمی در بازار خواهد شد؛ بنابراین اگر مسئولان خواهان ایجاد آرامش در بازار خودرو هستند، باید با ایجاد ثبات در متغیر‌های کلان اقتصادی و کاهش نرخ تورم، بازدهی سرمایه گذاری در بازار خودرو را کاهش دهند تا خودرو به کالای مصرفی تبدیل شود. این مسئله سبب می‌شود تا تقاضای کاذب در بازار خودرو از بین برود و تعادل بین عرضه و تقاضا ایجاد شود. البته در این میان اجرای مالیات بر عایدی سرمایه نیز یکی دیگر از راهکار‌هایی است که می‌تواند با افزایش هزینه سفته بازی سبب بازگشت آرامش به بازار خودرو شود.

سامانه فروش؛ مثبت یا منفی؟

اگر بخواهیم به یک نکته مثبت در راه اندازی این سامانه اشاره کنیم، باید کمی به گذشته بازگردیم. هر زمان که خودروسازان حرف از فروش فوری و فوق العاده خودرو می‌زدند، متقاضیان از همان ثانیه‌های ابتدایی آغاز فروش باید دست به کار می‌شدند تا شاید بتوانند از هفت خان ثبت نام بگذرند و اسمشان به مرحله قرعه کشی برسد و پس از آن هم با توسل به بخت و اقبال شاید نامشان در میان برندگان باشد. حالا از امروز ثبت نام در «سامانه فروش یکپارچه خودرو» آغاز شده است و متقاضیان دارای شرایط تا یک هفته زمان دارند که در این سایت ثبت نام کنند و حتی اگر دیر بجنبند هم سایت بسته نمی‌شود ودر صورت تقاضای زیاد نیز قرعه کشی سرجای خود باقی است.

«نحوه عرضه خودرو به مردم به منظور ایجاد شفافیت و افزایش رضایتمندی مردم» بند پنجم از هشت دستور ویژه رئیس جمهور است که پارسال صادر شد. در این بند به حذف تدریجی قرعه کشی و ممنوعیت واگذاری خودرو به شرکت‌ها و دستگاه‌های دولتی و غیردولتی به صورت رانتی و غیرشفاف و متفاوت با رویه معمول فروش خودرو به مردم تأکید شده بود. سخنان رئیس جمهور و گفته‌های دیگر مسئولان به تخلف‌هایی اشاره دارد که در روش قدیمی ثبت نام و قرعه کشی توسط خودروسازان اتفاق می‌افتاد که یکی از این موارد واگذاری خودرو در خارج از مسیر معمول به برخی افراد دارای قدرت بود که این یعنی کاهش عرضه خودرو به مردم، اما شاید این سامانه مقدمه‌ای برای رسیدن به شفاف سازی و جلوگیری از رانت باشد.

اگر قصد دارید در این سامانه ثبت نام کنید، باید علاوه بر سن بیش از هجده سال، گواهی نامه رانندگی نیز داشته باشید. همچنین برای همه طرح‌ها تا اطلاع ثانوی، محدودیت فاصله زمانی ۴۸ماهه از آخرین خرید از دیگر خودروساز‌ها ملاک است. نداشتن پلاک فعال انتظامی برای طرح‌های فروش فوق العاده، فوری و پیش فروش شرط دیگری است که در شرایط ثبت نام این سامانه مطرح شده است.