سعید روستایی و پیمان معادی در فهرست رای دهندگان اسکار هشدار وزیر فرهنگ درباره صداهای تفرقه‌افکنِ پس از جنگ چرا آهنگ «بوم، بوم، تل‌آویو»؛ در پاسخ حملات موشکی ایران به اسرائیل جهانی شد؟ + ویدئو نقدی بر وضعیت کنونی شعر آئینی | احساسات و گریه در شعر سوگ‌محور باید همراه محبت ولایت و شعور باشد برگزاری نشست انتقال تجربه با حضور عادل تبریزی در سینما هویزه مشهد شعر افشین علا خطاب به رژیم صهیونی | عاقبت بیت‌المقدس را رها خواهیم کرد فریبرز عرب‌نیا: ترجیح می‌دهم در کنار مردم کشور عزیزم باشم + فیلم سریال محرمی «جایی برای همه» روی آنتن شبکه دو + زمان پخش آمار فروش سینماها در روزهای جنگ بین اسرائیل و ایران اکران سیار فیلم‌های کودکانه در مشهد کارگردان فیلم بعدی «جیمز باند» مشخص شد «کاتیا فولمر» ایران‌شناس آلمانی درگذشت فصل پایانی سریال «اسکویید گیم» در راه است تکرار سریال «مختارنامه» از شبکه آی‌فیلم (محرم ۱۴۰۴) + زمان پخش قدردانی سخنگوی پلیس از اصحاب قلم در دوران جنگ رژیم صهیونیستی علیه ایران | عزیزان رسانه، گل کاشتید، دستانتان را می‌بوسم برنامه‌های حمایتی وزارت فرهنگ و ارشاد برای جبران خسارات گروه‌های موسیقی و نمایشی اجرای باشکوه ارکستر سمفونیک تهران در میدان آزادی حسام خلیل‌نژاد، بازیگر سینما و تلویزیون: اگر امروز هنری هست، میراث شهیدان است فیلم‌های آخر هفته تلویزیون (۵ و ۶ تیر ۱۴۰۴) + شبکه و زمان پخش
سرخط خبرها
درباره آستان قدس رضوی و حفاظت از قرآن‌های نفیس

میراث بانان گنجینه رضوی

  • کد خبر: ۱۱۵۹۴۹
  • ۱۶ تير ۱۴۰۱ - ۱۲:۲۵
میراث بانان گنجینه رضوی
ولی‌ا... کاووسی - نسخه پژوه

کتابخانه آستان قدس رضوی از کهن‌ترین و غنی‌ترین گنجینه‌های نسخ اسلامی است که شکل‌گیری‌اش را می‌توان به نخستین سال‌های پس‌از شهادت امام علی‌بن‌موسی‌الرضا (ع) نسبت داد. از همان زمان بود که شیعیان مؤمن و دوستدار اهل بیت (ع) از اقصانقاط عالم اسلام رو به این بقعه متبرک آوردند و در آباد کردن آن به جان کوشیدند.

در‌این‌میان، یکی از مهم‌ترین راه‌های اظهار ارادت و محبت به آن حضرت و تلاش در جهت توسعه بارگاهش، وقف اشیای گرانبها، خاصه کتاب‌ها و مصحف‌های نفیس بود که اندک‌زمانی پس‌از مرکزیت‌یافتن حرم رضوی به جریان افتاد. کهن‌ترین مصحف‌هایی که امروز در گنجینه نسخ آستان قدس محفوظ است، یکی نسخه‌ای به خط و وقف کشواد بن‌املاس با تاریخ ۳۲۷قمری است و دیگری جزو مصحفی است که حاکم وقت خراسان، ابوالقاسم علی بن‌ناصرالدوله ابی‌الحسن محمد ابراهیم بن سیمجور، در ۳۸۳قمری به بارگاه امام هشتم شیعیان پیشکش کرده و امروز به مصحف ابن‌سیمجور شهرت دارد.

روند رشد و گسترش گنجینه نسخ آستان قدس رضوی با فراز و فرود‌هایی در دوره‌های مختلف تاریخ ایران همچنان تداوم یافت تا به دوره قاجار رسید. به نظر می‌رسد موضوع وقف نسخ را در دوره قاجار باید قدری متفاوت از دوره‌های پیش‌تر نگریست؛ زیرا از منظر تاریخی این دوره سرحدی است میان ایران کهن پیشامدرن و ایران در آستانه ظهور مظاهر تجدد و زوال سنن فرهنگی پیشین. در حوزه بحث حاضر نیز میراث هزارساله نسخه‌نویسی و نسخه‌سپاری ایرانیان به دست مردمان این روزگار رسید و در هر دو زمینه آخرین نشانه‌های حیات اصیلش را از سر گذراند.

اوضاع نابسامان اوایل دوره قاجار در خراسان، که حضور بازماندگان خاندان افشار در آنجا بدان دامن می‌زد، اداره حرم رضوی را نیز آشفته کرد، به‌طوری‌که تا مدت‌ها هیچ‌کس عهده‌دار مقام تولیت آستان نبود و سرپرستی حرم و اداره موقوفات را به‌شکلی پراکنده، صاحب‌منصبان مشهد بر‌عهده می‌گرفتند که حاصلش اغتشاش و بی نظمی بیشتر بود. این وضع همچنان ادامه داشت تا اینکه فتحعلی‌شاه‌قاجار، میرزا‌موسی فراهانی، برادر کوچک میرزا ابوالقاسم قائم‌مقام‌فراهانی، را در ۱۲۴۷قمری به سمت «ناظمی کل سرکار فیض آثار حضرت رضوی علیه السلام» منصوب کرد و او را به مقام «ناظر وقف» یا همان تولیت آستان مقدس رساند. با مساعی میرزاموسی، اوضاع حرم نظم و سامان یافت و عایدات موقوفات نیز صرف ارتقای امکانات و خدمات زائران و مراجعان شد.

انتصاب مقام تولیت که از زمان صفویان رایج شده و با شرایطی بیش‌وکم ثابت تا عصر قاجاریان تداوم یافته بود، در این دوره دچار تغییراتی شد که بر نظام اداره موقوفات، طبقه و پایگاه اجتماعی واقفان، و حتی کیفیت مصحف‌هایی که به گنجینه رضوی پیشکش می‌شد، تأثیر نهاد. نخستین تغییر این بود که در این زمان، به خلاف دوره‌های صفوی و افشار، متولی را نه از طبقه علما و سادات، بلکه از میان رجال وابسته به دربار برمی‌گزیدند.

دیگر اینکه در دوره‌های پیشین غالبا متولیان از اهالی خود ولایت خراسان بودند، اما در عهد قاجار همه متولیان را، بی‌استثنا، از پایتخت می‌فرستادند. سوم اینکه در این روزگار، شماری از حاکمان ولایت خراسان، هم‌زمان تولیت حرم رضوی را نیز بر‌عهده گرفتند که این هم در ادوار گذشته سابقه نداشت. آخر اینکه مقامی به نام نایب‌التولیه در این زمان پدید آمد و تمامی متولیان دوره قاجار را در اداره امور مجموعه رضوی یاری کرد.

گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->