لزوم تمرکز شهرداری مشهد بر افزایش دانش تاریخی و فرهنگی شهر

محمد کاملان | شهرآرانیوز؛ دبیرخانه پیوست فرهنگی و اجتماعی شهرداری مشهد روز گذشته دومین نشست از سلسله‌نشست‌های پیوستار را با موضوع ارزیابی تأثیرات اجتماعی و پیوست فرهنگی برگزار کرد.
معاون پژوهشی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در این نشست با بیان اینکه نگاه تاریخی و تمدنی باید تقویت شود، گفت: اگر بخواهیم در شهری مثل مشهد اتفاقات خوبی بیفتد، باید زیست‌بوم عقلانیت اصلاح شود و دنبال بیلان کاری نباشیم. باید نیرو‌هایی داشته باشیم که درک تاریخی و تمدنی از شهر داشته باشند.

دکتر میثم مهدیار ادامه داد: سؤال اینجاست که این نیرو‌ها کجا تربیت می‌شوند و اصلا چقدر متن درباره تاریخ فرهنگی و اجتماعی مشهد داریم. اگر چنین درکی وجود نداشته باشد و این متون تولید نشود، هیچ گزارش تأثیر ارزیابی اجتماعی مفید و مؤثری نخواهیم داشت.

وی با تأکید بر لزوم تمرکز شهرداری مشهد بر تولید دانش درباره تاریخ فرهنگی و اجتماعی شهر افزود: اگر جای شهرداری مشهد بودم، روی ایجاد انباشت دانش درباره تاریخ فرهنگی و اجتماعی مشهد تمرکز می‌کردم؛ چون شما تا داده خوبی از این موضوعات، سرمایه‌های مشهد و حافظه تاریخی محلات نداشته باشید، در موضوع پیوست فرهنگی و ارزیابی تأثیر اجتماعی نمی‌توانیم به نتیجه خوبی برسیم.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه‌طباطبایی ادامه داد: غربی‌ها درباره تاریخ فرهنگی درخت، قاشق و چنگال متن و تحقیق دارند، اما ما درباره همین موضوع مهم زیارت داریم، ولی تاریخ فرهنگی و اجتماعی نداریم. اگر می‌خواهیم و می‌خواهید که اتفاق جدی در مشهد بیفتد، اول باید بتوانیم توصیف کنیم و توصیف تاریخی از مهم‌ترین نیاز‌های ما در شهر مشهد و حتی کشور است. شهرداری مشهد در حوزه مطالعاتی باید ظرفیت‌های تاریخی و تمدنی ایجاد کند. ما یک موزه مطالعاتی در شهر مشهد نیاز داریم تا بتوانیم درباره مشهد خوب فکر و توصیف کنیم و نگاه عمیقی داشته باشیم. اگر تاریخ را نشناسیم، نمی‌توانیم اثرگذار باشیم.

به مسائل فرهنگی زائر توجهی نداریم

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی نیز در ادامه به نبود یک نظرسنجی به‌روز در مشهد برای زائران اشاره کرد و گفت: ما سالانه این همه زائر در مشهد داریم و هنوز سامانه نظرسنجی به‌روز از آن‌ها نداریم و حتی هیچ برنامه‌ای برای آن‌ها وجود ندارد. مهم‌ترین مسئله در سال‌های اخیر برای زائران، اسکان و اقتصاد بوده است و حواسمان نیست که زائر کار فرهنگی می‌خواهد.

دکتر محمدرضا قائمی‌نیک با طرح این سؤال که با‌توجه‌به مسئله پیوست فرهنگی آیا بنا‌هایی که امروز ساخته شده است، جواب‌گوی ۴۰۰ سال آینده خواهد بود یا نه، بیان کرد: مشهور است حرم امام‌رضا (ع) در دوره صفویه به این سبک و سیاق شکل گرفته است و بنای مهم دیگری در‌کنار حرم مطهر رضوی به نام مسجد گوهرشاد ۶۰۰‌سال است که پابرجا مانده است. این بنا زمانی ساخته شده است که امکانات چندانی برای ساخت نداشتند؛ سؤال اینجاست که پیوست فرهنگی بنا‌هایی که ساختیم، جواب‌گوی چهارصد سال آینده است یا نه. با این نگاه پیوست فرهنگی احمد‌آباد و سجاد و مشهدمال چه می‌شود؟

لزوم کار روی تاریخ اجتماعی و فرهنگی مشهد

در ادامه این نشست، محمد‌جواد استادی، کارشناس فرهنگی و مدیر سابق اداره فرهنگ و ارشاد مشهد، با بیان اینکه پیش از نگارش پیوست فرهنگی باید اول مشخص کنیم که انسان شهری مدنظر ما و مؤلفه زیست شهری چیست، تصریح کرد: سؤال اینجاست که وقتی شهرداری‌ها در ایران متمرکز نیستند، آیا نگارش پیوست فرهنگی با شهرداری است؟ مسئله مهم این است که چه کسی می‌خواهد آن را اجرا کند؟

محمد‌جواد استادی افزود: پیوست فرهنگی باید با حکمرانی پیوند بخورد و وضعیت آن باید معین شود و در دل نظام حکمرانی قرار بگیرد و مشخص شود کجای نظام حقوقی قرار می‌گیرد. ما در جمهوری اسلامی ایران بیانیه ارزش و تعریفی از زیست انسانی داریم که همان باید مبنای شاخص‌های پیوست فرهنگی شود.

وی با تأکید بر لزوم حاکم شدن نگاه منطقه‌ای به برخی سیاست‌گذاری‌ها ادامه داد: در حوزه سیاست‌گذاری باید نگاه منطقه‌ای داشته باشیم، چون به‌عنوان نمونه، شرایط فرهنگی مشهد با دیگر شهر‌ها متفاوت است و اقتضائات هویتی و تاریخی مشهد را نمی‌توان نادیده گرفت. البته از مسائلی که در این میان باید به آن توجه شود این است که وضعیت فرهنگ و نقش فرهنگ در مدیریت شهری باید معین و تعریف فرهنگ در شهرداری مشخص شود. همچنین باید به این سؤال پاسخ داده شود که نقش شهرداری مشهد در سامان دادن مظاهر فرهنگی چیست و با چه هندسه‌ای این کار را انجام می‌دهد.
استادی تأکید کرد: منابع فرهنگی مشهد باید ثبت و ضبط و روی تاریخ فرهنگی و اجتماعی مشهد کار شود، چون همه این‌ها درحال ازدست رفتن است.