با همت فردی و اجتماعی می‌توان سرانه مطالعه را افزایش داد

ملیحه ابراهیمی | شهرآرانیوز؛ تصور کنید یک روز که از خانه بیرون می‌روید، همان‌طور که سرتان توی کتاب موردعلاقه‌تان است با همسایه‌تان جلو در آسانسور سلام و احوالپرسی می‌کنید و او همان‌طور که غرق خواندن روزنامه است جوابتان را می‌دهد. بیرون از خانه عابر پیاده‌ای را می‌بینید که کتاب به دست از روی پل هوایی در حال عبور است.

در صف نانوایی، شاطر تا زمانی که منتظر می‌ماند نان پخته را از تنور در بیاورد یک دفترچه چند صفحه‌ای با محتوای تأثیر کمبود آهن را ورق می‌زند و کمی جلوتر در ایستگاه اتوبوس، خانم شاغلی همان‌طور که به ساعتش نگاه می‌کند و در انتظار آمدن اتوبوس است به صدای کتاب صوتی الکترونیکی داخل گوشی همراهش گوش می‌سپارد. پاکبانی که دقیقه‌ای از زمان استراحتش را روی پله خانه‌ای نشسته، در حال خواندن محتوای کتاب جیبی اش را می‌خواند.

به محل کار می‌رسید جواب سلامتان از سوی همکارتان تنها تکان دادن سر است، چرا که حسابی سرگرم مطالعه کتاب پی‌دی‌افی است. شاید تصور این صحنه‌ها به‌دوراز انتظار باشد؛ اما تا کنون شده به این موضوع فکر کنید که اگر یک شهر کتاب‌خوان باشند چه اتفاقی می‌افتد؟

جالب است بدانید کارشناسان حوزه‌های تربیتی به این نتیجه رسیده‌اند که تربیت نسل کتاب‌خوان یکی از راه‌های کاهش بزهکاری و ناهنجاری‌های اجتماعی است. پررنگ‌شدن مطالعه در بین شهروندان باعث افزایش خودشناسی در بین افراد می‌شود.

این اتفاق باعث می‌شود تا با شناخت از خود، موقعیت و شرایط قابل‌درک‌تر باشد. توجه به امر مطالعه باعث می‌شود در سایه بالابردن آگاهی، تعامل با هم‌نوعان بیشتر شود و به دنبال آن تصمیم‌گیری‌های جمعی پررنگ‌تر شود. روبه‌رو شدن با مسائل اجتماعی به شکل معناداری ارتباط مستقیمی با میزان مطالعه و جایگاه کتاب در میان مردم هر کشوری دارد. نتیجه تحقیق‌های زیادی گواهی می‌دهد که جامعه کتاب‌خوان در مشکلات پیش‌آمده، همدلی و همراهی بیشتری با یکدیگر دارند و هر چه میزان سرانه مطالعه و تعداد تیراژ کتاب بالاتر رود از میزان جرم و عصبانیت‌های اجتماعی نیز کاسته می‌شود.

کافی است کشور‌های پیشرفته را که از جهت استاندارد زندگی در سطح بالایی قرار دارند زیر ذره‌بین ببریم. بالابودن سرانه مطالعه در بین مردم این کشور‌ها گواهی می‌دهد که علاوه بر شهروندان، دغدغه مدیریت شهری فراهم‌کردن زمینه ارتقای مطالعه است. تعدد کتابخانه‌ها نکته درخور توجهی است که نمی‌توان به‌آسانی از کنارش عبور کرد.

نتایج اولیه تحقیق‌های دانشگاه استنفورد بر این اساس است که خواندن آثار ادبی می‌تواند توانایی افراد را در درک شرایط روانی دیگران تقویت کند.
این موضوع خیلی به‌دوراز واقعیت نیست. افراد زیادی را می‌بینیم که با گذشت سال‌ها از خواندن یک کتاب احساسی یا عاشقانه هنوز تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند.

گاهی اوقات همزاد پنداری با شخصیت‌های اصلی یک کتاب که یا شبیه ما هستند یا ما تمام تلاشمان را به کار می‌بندیم که شبیه آن‌ها شویم باعث تغییر اوضاع می‌شود. بسیار پیش‌آمده است که در زندگی شخصی سعی کرده‌ایم همانند شخصیت ازخودگذشته‌ای که در پایان قهرمان کتاب است در زندگی واقعی‌مان ایفای نقش کنیم. این قهرمان‌بازی در بسیاری از مواقع باگذشت، صبوری، بردباری، احترام گذاشتن و... همراه است.

۱۶ دقیقه
سرانه مطالعه روزانه ایرانی‌ها
نکته: وضعیت مطالعه در ایران سال ۲۰۲۱ در مقایسه با کشور‌های با سرانه مطالعه بالا خیلی پایین است.

۱۰ ساعت
سرانه مطالعه هفتگی در هند
نکته: بالاترین سرانه مطالعه در دنیا

اگر مردم یک شهر اهل مطالعه باشند کمتر شاهد بروز بیماری‌های روحی - روانی و حتی جسمی خواهیم بود. استرس و اضطراب که عامل بروز بیماری افسردگی است در بین بسیاری از شهروندان همه‌گیر شده است. از این بیماری که ریشه در مسائل خانوادگی یا اجتماعی دارد نمی‌توان چشم‌پوشی کرد. همچنین آلزایمر که یکی از راه‌های پیشگیری ازآن مطالعه کردن است.

۶۸%
برابر تحقیقات انجام شده شش دقیقه کتاب‌خوانی می‌تواند به میزان ۶۸ درصد از استرس فرد کاهش دهد

کارشناسان حوزه‌های اجتماعی به این موضوع تأکید ویژه دارند که در جوامع امروزی با بالارفتن سطح مطالعه می‌توان سطح فرهنگ و آگاهی جامعه را بالا برد. خیلی دور از ذهن نیست، قدم گذاشتن در این مسیر با کمترین هزینه قابل تحقق است. کافی است مدیریت و برنامه‌ریزی‌مان را تغییر دهیم. بسیار آسان می‌توان کتاب را جایگزین فضای مجازی کرد. امکان ندارد منکر این موضوع شوید که در طول شبانه‌روز ساعت‌های زیادی را در فضای مجازی صرف و خرج مسائلی می‌کنیم که بی‌فایده‌اند. درحالی‌که می‌توان این زمان را به مطالعه در زمینه‌های متعدد به‌عنوان نمونه مرتبط با کار، تحصیل و متفرقه اختصاص داد و دست آخر شاهد پیشرفت و افزایش آگاهی در خود و به دنبال آن در شهر و کشور شد.

بهتر است به دنبال مطالبه‌های شهروندی با رویکرد توسعه فضا‌های فرهنگی و اجتماعی شهر باشیم. بر کسی پوشیده نیست که فضا‌های شهری بخشی از عناصر و اجزای اصلی هویت هر شهر محسوب می‌شوند که نیازمند نوسازی آگاهی‌ها هستند. فراهم‌کردن زیرساخت‌های افزایش سرانه مطالعه با هر قصدی که انجام شود: لذت یا سرگرمی، یادگیری یا تصمیم‌گیری بهتر، تغییراتی در فکر و اندیشه ایجاد می‌کند که اگر توسعه یابد، رشد فکری و روشنی اندیشه را نه‌تن‌ها در شهر بلکه در کشور به دنبال دارد.

تکامل جوامع انسانی در تمام ادیان از طریق کتاب نسل به نسل منتقل و جاودانه شده است. اسلام نیز از این مهم مستثنی نبوده است. کتاب قرآن معجزه این دین کامل است که نخستین پیام آن امر به خواندن بوده است. مطالعه کردن بستری است برای نابودی جهل و برچیدن بساط بسیاری از مشکلاتی که تبدیل به معضل شده است که همگی ناشی از نبود آگاهی و بی اطلاعی است.

امروزه الگوبرداری کودکان از رفتار‌های پدر و مادر مهم‌ترین شیوه تربیتی محسوب می‌شود. این روز‌ها لازم نیست مسائل و موضوع‌های تربیتی را به‌زور و جبر در ذهن کودک دیکته کنیم. گاهی بسیار محسوس فرزندانمان آنچه در اعمال ما می‌بینند در رفتارهایشان پیاده می‌کنند. به‌عنوان نمونه عادت به مطالعه، مانند دیگر عادت‌های زندگی روزمره، امری اکتسابی است که می‌تواند به بهترین نحو در خانواده، از والدین به فرزندان انتقال یابد. پدر یا مادری را تصور کنید که روی کاناپه یا کنار شومینه نشسته‌اند و چند صفحه‌ای از یک کتاب را ورق می‌زنند. این تصویر که سال‌ها با بزرگ‌شدن کودک همراه است در ذهن او نقش می‌بندد و تمایل او را به خواندن کتاب بیشتر می‌کند. از این نکته آسان عبور نکنیم که خواندن کتاب با صدای بلند، رابطه والدین با کودکتان را بهبود می‌بخشد.

چرا راه دوری برویم. هنوز خیلی از فرزندان وقتی به دیدن پدر و مادرهایشان می‌روند مجله موردعلاقه آن‌ها را از دکه مطبوعاتی خریداری می‌کنند.
به هرحال این مهم را فراموش نکنیم که خانواده به عنوان یک اجتماع کوچک نقش کلیدی در سر و سامان دادن وضع موجودجامعه دارد.

تعریف واژه مطالعه در لغت‌نامه دهخدا؛ نگریستن به هر چیز برای واقف شدن به آن و تأمل و تفکر و اندیشه است. با این تعریف لازم نیست فرد کتاب‌خوان را حتما آن کسی خطاب کنیم که مدام کتاب‌های بالای ۵۰۰ صفحه را می‌خواند. به مطالعه باید نگاهی عامیانه‌تر داشته باشیم. خواندن مطالب متعدد در طول روز علاوه بر کسب دانش و آگاهی، اطلاعات فردی و اجتماعی ما را بالا می‌برد. فردی که اهل خواندن باشد با سخنوری و گزیده سخن‌گفتن در جا‌های متعدد به‌عنوان نمونه در روابط بین همسایگان، همکاران، در حادثه تصادف و حتی در بین اعضای خانواده خود می‌تواند با اعتمادبه‌نفس مشکلات را مدیریت کند.