روز جهانی یوزپلنگ | تنها ۷ هزار یوز در حیات‌وحش جهان باقی مانده است

به گزارش شهرآرانیوز؛ وضعیت و تعداد یوزپلنگ ها در دنیا بسیار نگران کننده است زیرا این گربه‌سانان ارزشمند با خطر انقراض روبرو هستند. طبق بررسی های اخیر، امروزه حدود ۷۰۰۰ قلاده یوزپلنگ در طبیعت جهان باقی مانده است.

یوزپلنگ ها جانورانی فوق العاده سریع و فوق العاده زیبا هستند با این حال آن ها در خطر انقراض‌ترین گربه های بزرگ آفریقا نیز هستند.

یوزپلنگ ها پرخاشگری کمی نسبت به انسان نشان می دهند و می توانند به راحتی رام شوند. به گفته مورخان، یوزپلنگ ها ابتدا در "سومر" رام شدند و به تدریج به مرکز و شمال آفریقا گسترش یافته و از آنجا به هند رسیدند.

از سال ۲۰۱۰ میلادی هر ساله در تاریخ چهار دسامبر روز جهانی این پستاندار در معرض خطر انقراض گرامی داشته می‌شود.

یوزپلنگ از خانواده گربه‌سانان به‌شمار می‌آید اما به دلیل داشتن دست و پایی بلند، بدنی کشیده و باریک و سینه‌ای فراخ تا حدود زیادی به سگ های تازی شبیه ‌است. در میان گربه‌سانان، یوز با داشتن ارتفاع شانه‌ای برابر با ۸۳–۷۶ سانتی‌متر و وزنی میان ۷۲–۴۰ کیلوگرم از جمله گربه‌سانان کوچک‌جثه به‌شمار می‌رود. اندازه طول بدن به یک الی دو متر می‌رسد و طول دم نیز میان ۸۴–۶۶ سانتی‌متر است. یوزهای ماده‌ اندکی کوچکتر و لاغرتر از نرها هستند.

یوزپلنگ از نظر ظاهری شبیه پلنگ است با این حال پلنگ دارای سر بزرگتر و پنجه های کاملا جمع شونده است. یوزپلنگ بیشتر به دلیل سرعتش شهرت دارد زیرا سرعت کامل دویدن آن ها به قدری است که پاهای آن ها فقط هر شش تا هفت متر یک بار با زمین برخورد می کند.

از لحاظ تاریخی، یوزها در اکثر مناطق آفریقا و بخش‌های گسترده‌ای از آسیا زندگی می‌کردند. در آفریقا، این جانوران از دماغه آگولاس تا دریای مدیترانه یافت می‌شدند. در آسیا نیز، فلسطین، سوریه، بخش‌های شمالی شبه‌جزیره عربستان، عراق، ایران، جنوب ترکمنستان، افغانستان و بلوچستان از جمله زیستگاه‌های یوز به‌شمار می‌رفتند. در گذشته در آسیای جنوب‌شرقی، یوزها را می‌شد در سند، پنجاب، غرب بنگال، مرکز هند، فلات دکن و به گمانی "میسور" در هند یافت. البته یوزها هیچ‌گاه در شمال گنگ و شرق بنگال دیده نشدند.

امروزه یوزها در مناطق به نسبت گسترده‌ای از آفریقا یافت می‌شوند. گمان می‌رود که پارک ملی نایروبی بزرگترین جمعیت یوزهای آفریقا را در خود جای داده باشد. در آفریقای سیاه، مناطق اصلی تجمع آن‌ها در تانزانیا و کنیا است. در جنوب، نامیبیا، بوتسوانا، زیمبابوه و زامبیا نیز جمعیت‌های به نسبت زیادی از این‌ گونه جانوری زندگی می‌کند. بر خلاف آفریقای جنوبی و اتیوپی که جمعیت‌های تندرست و پرشماری از یوز را جای داده‌اند، منطقه ساحل و سودان به‌طور تقریبی همه جمعیت یوز خود را از دست داده‌اند. تعداد اندکی یوز شمال‌غربی نیز در مناطق کوهستانی الجزایر زندگی می‌کنند.

در سال ۲۰۱۶ میلادی یوزپلنگ به عنوان گونه آسیب پذیر در لیست قرمز "آی یو سی ان" (اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت) قرار گرفت.

یوزپلنگ ها توسط عوامل متعددی مانند از بین رفتن زیستگاه و چندپارگی جمعیتشان تهدید می شوند.

یوزها در حیات وحش از سوی چندین مورد گوناگون که بشر در آن دخیل است، در معرض تهدید انقراض قرار گرفته‌اند. از جمله این موارد می‌توان به نابودی زیستگاه اشاره کرد که بر اثر افزایش فعالیت‌های انسانی و نیاز به زمین بیشتر برای کشاورزی و صنعت و راه‌کشی است. از سوی دیگر، گله‌های ساکن در این زیست‌گاه‌ها توسط انسان‌ها تهدید می‌شوند و افزایش تفنگ‌های شکاری میان مردم آفریقا باعث کاهش شدید طعمه‌های یوزهای این قاره شده‌ است.

نابودی زیستگاه باعث راندن یوزها از یک ناحیه به ناحیه دیگر نمی‌شود بلکه یوزهای ناحیه نابودشده را برای همیشه منقرض می‌کند. 

کمبود طعمه و درگیری با گونه های دیگر مانند انسان و گوشتخواران بزرگ از دیگر تهدیدات اصلی است. به نظر می رسد یوزپلنگ نسبت به پلنگ توانایی کمتری برای همزیستی با انسان دارد. شکار و کشتار جاده ای نیز یکی از دلایل اصلی تهدید جمعیت یوزپلنگ ها در دنیا محسوب می شود.

این روز جهانی آگاهی افراد در مورد تهدید روزافزون برای جمعیت یوزپلنگ های وحشی را افزایش می دهد و وضعیت هشدار دهنده ای که باید جدی گرفته شود را به آن ها یادآوری می کند.

در ادامه به نقل از merazone به چند حقیقت در مورد یوزپلنگ ها خواهیم پرداخت.

* یوزپلنگ ها سریع ترین حیوان خشکی جهان هستند. آنها می توانند با سرعت ۱۱۰ کیلومتر در ساعت بدوند. یوزپلنگ ها می تواند تنها در سه ثانیه به حداکثر سرعت خود برسند.

* یوزپلنگ ها گوشتخوار هستند و بیشتر از شاخ درازان کوچکتر تغذیه می کنند.

* یوزپلنگ ها دارای دمی بلند و عضلانی هستند که شکلی صاف دارد. دم تقریباً مانند سکان روی قایق عمل می کند زیرا از آن برای کمک به کنترل فرمان و حفظ تعادل خود هنگام دویدن استفاده می کنند.

* توله‌های یوزپلنگ موهای بلندی دارند که از گردن تا انتهای دم کشیده شده است.

* یوزهای ماده در همه طول سال بچه می‌زایند اما بیشتر در فصل‌های بارانی سال باردار می‌شوند تا فصل‌های خشک. دلیل آن هم می‌تواند این باشد که تعداد فرزندانِ طعمه‌ها از جمله آهوی تامپسون در این هنگام به شدت بیشتر می‌شود. این آهوان جوان طعمه‌های مورد علاقه یوز هستند و گرفتنشان ساده‌ است.

همچنین مرگ و میر توله‌ها در یوز بسیار بالا است و کمتر از ۱۰ درصد توله‌های به دنیا آمده به سن بالای یک سال و نیم می‌رسند. مهم‌ترین دلیل‌های چنین مرگ و میری، کشته شدن توسط درندگانی چون شیر، بیماری، رها شدن و کمبود غذا است. در بسیاری موارد، مادر به دلیل آن‌ که خود غذایی برای خوردن نداشته و کاهش وزن پیدا می‌کند، توله‌هایش را رها می‌کند.

منبع: ایسنا