واکاوی بودجه‌های آلبوم اقتصادی ۱۴۰۱ | بی مهری ملی به پایتخت معنوی

هاشمیان | شهرآرانیوز؛ دومین کلان شهر ایران بودن با ۸ درصد جمعیت کشور و ورود سالانه حدود ۳۰ میلیون زائر، این توقع را ایجاد می‌کند که از منابع ملی نیز سهمی حداقل شایسته این تعداد زائر و مجاور و شأن و منزلت مشهد به آن اختصاص یابد، اما شرایط اقتصادی کشور و اجرای بودجه انقباضی از یک سو و کم توجهی پاستورنشینان و بهارستانی‌ها ازسوی دیگر، اجازه نداده است مشهد در سال‌های گذشته از کیک بودجه، سهمی پذیرفتنی داشته باشد و تقریبا هرسال با حذف ردیف‌های اختصاصی، آب رفتن اعداد وارقام یا افزایشی ناچیز درمقایسه با تورم افسارگسیخته، مواجه بوده است؛ البته همین اعداد و ارقام هم روی کاغذ، تصویر بهتری دارد و تقریبا کمتر زمانی به واقعیت تبدیل می‌شود.

لزوم وجود یک نگاه ملی به پایتخت معنوی ایران، همیشه در شعار‌های مسئولان و نمایندگان شنیده می‌شود، اما کمتر زمانی این شعار‌ها به عمل تبدیل شده است. حالا در آستانه تقدیم آلبوم اقتصادی دولت به بهارستان و در آستانه دهم دی که اخیرا به عنوان «روز مشهد»، نام گذاری شده است، می‌خواهیم نگاهی به خلاصه‌ای از آخرین وضعیت تحقق بودجه ۱۴۰۱ خراسان رضوی بیندازیم تا سندی باشد بر این ادعا که از حرف تا عمل فاصله است. در ادامه بازهم به تکرار مکررات می‌پردازیم و بخشی از اولویت‌های کلان شهر مشهد را ردیف می‌کنیم تا شاید گوش شنوا و چشم بینایی برای پیگیری خواسته‌های برحق مردم پیدا شود.

فقط ۲۳ درصد؛ تخصیص اعتبارات عمرانی

وقتی می‌گوییم اعداد و ارقام روی کاغذ با واقعیت فاصله دارد، دقیقا منظورمان همین است که با گذشت ۹ ماه از سال فقط ۲۳ درصد از اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای یا همان بودجه عمرانی، تخصیص پیدا کرده است. رئیس سازمان مدیریت وبرنامه ریزی استانداری خراسان رضوی در این باره به شهرآرا می‌گوید: اعتبارات ابلاغ شده تملک دارایی‌های سرمایه‌ای تاکنون، مبلغ ۳۰ هزارو ۵۷۲ میلیارد ریال و با میانگین تخصیص ۲/۲۳ درصد، معادل ۷ هزارو ۹۹ میلیارد ریال بوده که برای اجرای عملیات بیش از ۲ هزارو ۹۴۰ پروژه در قالب ۳۰ فصل، ۶۰ برنامه و ۳۵۶ طرح به دستگاه‌های اجرایی اختصاص داده شده است. رضا جمشیدی با اشاره به اینکه تخصیص اعتبارات هزینه‌ای استان متناسب با زمان پیش رفته است، می‌گوید: امسال ۱۵ هزارو ۹۹۵ میلیارد ریال بابت تأمین اعتبارات هزینه‌ای دستگاه‌های اجرایی استان و با میانگین تخصیص ۵/۷۰ درصد ابلاغ شده است.

بودجه پرحاشیه زیارت

از بودجه پرحاشیه زیارت، زیاد نوشتیم و خواندید، اینکه مشهد به دلیل وجود بارگاه منور امام رضا (ع)، میزبان زائرانی از داخل و خارج مرز‌های سرزمینمان است، بر کسی پوشیده نیست. مدیریت شهری که سالانه میزبان ۳۰ میلیون زائر است، نیاز به نگاهی کلان دارد، از این رو ردیف بودجه اختصاصی زیارت برای مشهد باید به آلبوم بودجه بازگردد، آن هم نه با رقم ۲ هزارمیلیارد ریالی ۱۳ سال پیش، بلکه با تخصیص مبلغی که شاید بتوان با آن فکری برای میزبانی درخور از زائران شمس الشموس کرد با کار‌هایی مثل سروسامان دادن به زائرسراها، بهبود راه ها، زمینه سازی برای زیارت ارزان و....

جمشیدی خلاصه‌ای از آخرین وضعیت بودجه زیارت را این طور توضیح می‌دهد: در سال ۱۴۰۱ از محل اعتبارات جدول٢-٢٤ بودجه فعالیت‌های فرهنگی موضوع جداول منابع و مصارف تبصره١٤ قانون بودجه، مبلغ ۱۵۰۰ میلیارد ریال درقالب کارگروه زیارت دراختیار نهاد ریاست جمهوری و مبلغ ۳ هزارمیلیارد ریال بابت کمک به زیارت اولی‌ها توسط کمیته امدادوبهزیستی کشور به این موضوع تعلق گرفت. همچنین در سال جاری، ۲ هزارمیلیارد ریال بابت ایجاد زیرساخت‌های زیارت، در قالب جدول ج-۱۰ قانون بودجه سال ۱۴۰۱، به استان ابلاغ شده است.

غفلت از راه‌های استان

به اذعان علی اصغر عنابستانی، نماینده مردم سبزوار در مجلس، در نیمه شرقی کشور در مجموع ۳۵ کیلومتر آزادراه وجود دارد، اما در نیمه غربی ۲ هزارو ۵۰۰ کیلومتر. این آمار را او در یکی از جلسات اتاق بازرگانی مشهد خطاب به همکارانش در مجلس شورای اسلامی اعلام کرده تا شاید این بار در تقسیم و تخصیص بودجه، حواسشان به دو سوی کشور باشد. حالا اگر این موضوع را به سخنان مدیرکل راهداری وحمل ونقل جاده‌ای خراسان رضوی که چندی قبل به ایسنا گفته بود حدود ۴۵درصد راه‌های خراسان رضوی نیازمند بهسازی سنگین (یعنی دارای خرابی شدید) است اضافه کنید، می‌بینید که راه‌های رسیدن به کلان شهر مذهبی مشهد، تعریفی ندارد.

آزادراه حرم تاحرم یکی از آن پروژه‌های قدیمی است که قرار بود وضعیت را بهتر کند. این پروژه در بخش قم و تهران، تقریبا تکمیل شده است و در بخش سمنان، وضعیتی بهتر از خراسان رضوی دارد، به طوری که در استان ما فقط ۱۲ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. نکته مهم اینکه به تازگی معاون حمل ونقل سازمان راهداری وحمل ونقل جاده‌ای کشور گفته است که ۷۰ درصد تصادفات در محور ارتباطی حرم به حرم در کشور رخ می‌دهد. همه این‌ها نشان می‌دهد که این پروژه از اهمیت فراوان برخوردار است، اما اعتبار آن در سال ۱۴۰۱ تقریبا کفاف ساخت یک کیلومتر را می‌دهد.

رئیس سازمان مدیریت وبرنامه ریزی استانداری خراسان رضوی درباره این پروژه به شهرآرا می‌گوید: اعتبار مصوب پروژه در بودجه سال ۱۴۰۱ معادل ۸۷۱ میلیارد ریال است که سهم خراسان رضوی از آن، ۴۰۰ میلیارد ریال می‌شود. همچنین پیش بینی می‌شود اعتبار موردنیاز برای اتمام پروژه، ۲۵ هزار میلیارد ریال باشد.

یکی از پروژه‌های مهم دیگر در حوزه حمل ونقل، مگاپروژه قطار سریع السیر مشهد-تهران است که حتی وزیر جدید راه وشهرسازی در هنگام ارائه برنامه‌های خود در مجلس شورای اسلامی در این باره گفت: یکی از اولویت‌های وزارت راه وشهرسازی به اتمام رسیدن قطار سریع السیر تهران به مشهد است که در این چند سال بر زمین مانده است و هر روز با استاندارد‌ها فاصله می‌گیرد. از جمشیدی درباره این مگاپروژه می‌پرسیم. او می‌گوید: باتوجه به شرایط تحریمی موجود و به دلیل مشکل تأمین مالی و مشارکت با سرمایه گذار خارجی (چینی)، تاکنون برای این طرح، اقدام اجرایی مؤثری انجام نشده است.

حذف حاشیه از متن بودجه

درخواست برای توجه ویژه و کلان به رفع معضلات حاشیه شهر مشهد، جزو مطالباتی است که بار‌ها تکرار شده است و در سال ۹۳ نیز رهبر معظم انقلاب بر آن تأکید کردند. شاید تعریف ردیف بودجه‌ای با نام «رسیدگی به حاشیه شهر مشهد» در آلبوم اقتصادی سال ۹۴ پاسخی از جانب مسئولان وقت برای این دغدغه ایشان بود؛ هرچند پاسخ درخوری نبود و این ردیف به یکی از ردیف‌های پرحاشیه آلبوم اقتصادی کشور برای مشهد تبدیل شد. سال ۹۸  هم این ردیف حذف شد و جایش را به ردیفی به نام «بهسازی بافت فرسوده و حاشیه کلان شهر‌های مذهبی» داد. از سوی دیگر مبلغ این ردیف نیز در سه سال متوالی، ۹۵۰ میلیارد ریال بود که امسال نیز همین رقم تکرار شد.

اعتبار صفر دولتی برای قطارشهری

افزایش تعداد روز‌هایی که در هوای ناسالم شهر نفس می‌کشیم، اهمیت حمل ونقل عمومی به ویژه از نوع پاک آن یعنی قطارشهری را به رویمان می‌آورد؛ پروژه‌ای که با وجود داشتن ردیف ملی، هرسال از مبلغ آن کاسته می‌شود. احداث قطارشهری مشهد با اعتباری معادل ۴۰۷ میلیارد ریال در آلبوم اقتصادی ۱۴۰۱ دیده شده است، اما رئیس سازمان مدیریت وبرنامه ریزی استانداری خراسان رضوی با اشاره به اینکه اعتبارات دولتی برای این پروژه در سال جاری صفر بوده است، می‌گوید: این پروژه جزو پروژه‌های ملی است و موافقت نامه و اطلاعات دیگری در این سازمان موجود نیست.
حالا باتوجه به این گفته‌ها و درنظر گرفتن جمعیت مشهد و حضور زائران در ایام مختلف سال، اهمیت گسترش حمل ونقل عمومی شهر بدیهی است، اما آن طور که پیداست، شهرداری در این حوزه دست تنها مانده است.

بودجه کاغذی پروژه‌ها

اگر بخواهیم نیاز‌های مشهد را در قالب پروژه‌هایی که نیاز به نگاهی ملی دارد ردیف کنیم، تعدادشان خیلی بیشتر است، بنابراین به ذکر چند نمونه مهم‌تر اکتفا کردیم. انتقال آب از سد دوستی به مشهد با اعتبار ۲۱۷ میلیارد ریال، احداث بیمارستان شمال شرق مشهد با اعتبار ۴۳۵ میلیارد ریال، احداث قطار حومه کلان شهر مشهد به سمت شهر جدید گلبهار و چناران با اعتبار معادل ۸۹۷ میلیارد ریال نیز جزو این پروژه هاست که اعداد و ارقامش، کم یا زیاد در بیشتر مواقع روی کاغذ باقی می‌ماند و درمجموع نشان می‌دهد که نگاه ملی در تقسیم و تخصیص بودجه به پایتخت معنوی کشور فقط در حد حرف باقی مانده است.

امسال هم که هنوز آلبوم اقتصادی کشور با گذشت حدود سه هفته از موعد مقرر به دست مجلس شورای اسلامی نرسیده است و معلوم نیست دولت باتوجه به تورم نگران کننده و رکود اقتصادی فراگیر، قصد دارد آلبوم اقتصادی سال آینده را چطور تراز کند و آیا قرار است بازهم بودجه انقباضی فقط نصیب برخی ردیف‌ها و پروژه‌ها شود یا این بار دولت فکر تازه‌ای دارد. به گفته کارشناسان، یکی از راه‌های ترمیم اعتماد در جامعه، تلاش برای اصلاحات اقتصادی ازجمله اصلاح قانون بودجه است تا تراز کاغذی به واقعیت نزدیک شود.