یک میلیون دوز واکسن آنفلوانزا توزیع شد | قیمت واکسن وارداتی چقدر است؟ فساد جدید کشف شده در حوزه واردات تلفن همراه | جا زدن آیفون بجای شیائومی آیا مدارس در مهر ماه غیر حضوری آغاز خواهند شد؟ افزایش ۳۲ تا ۴۵ درصدی مستمری بازنشستگان تأمین اجتماعی ابلاغ شد انسولین «نوورپید» در مشهد پیدا نمی شود | دیابتی های مشهدی قربانی داروخانه های منتخب مجروحیت ۲ جنگلبان در حمله به پاسگاه یگان حفاظت منابع طبیعی در اسالم انتقاد‌ها از رواج «تولد در تاریخ رُند» در کشور | نرخ سزارین در ایران بالاست پیش بینی آب و هوا در ۱۹ شهریور ۱۴۰۴ | کاهش دما در نوار شمالی کشور نوشابه خطر ابتلا به کبد چرب را ۴ برابر افزایش می‌دهد شهادت مامور پلیس در یک مزرعه کشت خشخاش در خوزستان (۱۸ شهریور ۱۴۰۴) آیا خبر عفو تتلو صحت دارد؟ | واکنش وکیل امیرحسین مقصودلو به شایعات (۱۸ شهریور ۱۴۰۴) «مشهد مهربان» امسال در خدمت دانش‌آموزان محروم خراسان رضوی شکایت از باغ‌وحش ارم پس از تلف‌شدن توله شیر امیرعلی اکبری (۱۸ شهریور ۱۴۰۴) ترافیک فوق‌سنگین در جاده چالوس | محورهای فیروزکوه، هراز و آزادراه قزوین - رشت را انتخاب کنید (۱۸ شهریور ۱۴۰۴) زلزلۀ نسبتا شدید حوالی بندر چارک هرمزگان و جزیره کیش را لرزاند + جرئیات (۱۸ شهریور ۱۴۰۴) استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی مطرح کرد: مشهد درگیر فرونشست | تهدیدی جدی برای زیرساخت‌های حیاتی زباله، مهم‌ترین معضل زیست محیطی طرقبه و شاندیز تلاش حداکثری وزارت آموزش و پرورش ساماندهی کودکان بازمانده از تحصیل تأکید وزارت آموزش و پرورش بر حذف نگاه تجاری در مدارس غیردولتی هشدار مرکز اطلاعات مالی به موسسات خیریه | خیریه‌ها ممکن است در معرض فساد قرار گیرند پلیس فتا هشدار داد: کلاهبرداری با نام سود سهام عدالت تعیین وضعیت استخدام حدود ۲۰ معلم نهضتی و پیش دبستانی تا هفته آینده (۱۸ شهریور ۱۴۰۴) اعتراض جمعی از اعضای هیئت‌علمی دانشگاه فرهنگیان به مصوبه سقف سنی پذیرش دانشجومعلمان گلایه مندی مردم مشهد از نحوه پاسخ گویی سامانه ۱۲۲ | انتظار پشت خط آبفا کلیاتی در مورد انرژی و مواد مغذی مورد نیاز کودکان ۱ تا ۲ ساله اهواز همچنان غرق در دود ناشی از آتش‌سوزی هوالعظیم | مسئولان اقدام مؤثری نکردند نوید بارش‌های نرمال پاییزی برای چند استان توله شیر امیر علی‌اکبری در باغ وحش پارک ارم تلف شد (۱۸ شهریور ۱۴۰۴) | واکنش علی‌اکبری به خبر چه بود؟
سرخط خبرها
آنچه مشهدی‌ها و خراسانی‌ها خوب نمی‌دانند!

«برغ» و «دم برغ کوبیدن»

  • کد خبر: ۱۶۳۹۴
  • ۱۲ بهمن ۱۳۹۸ - ۰۹:۴۶
«برغ» و «دم برغ کوبیدن»
مهدی سیدی خراسان‌پژوه
جوان‌تر‌های خراسانی و مشهدی ممکن است چندباری از بزرگ‌تر‌های خود شنیده باشند که: «دم برغ فلانی را خوب کوبیدم!» تقریبا هم متوجه شده‌اند که منظور گوینده این بوده که «خوب از پس فلانی برآمدم، یا جلو پررویی‌هایش را گرفتم»، اما اگر از خود آن گوینده بپرسند «درعمل چه کار کردی تا دم برغ فلانی را کوبیدی؟» بعید است که پاسخ درستی داشته باشد تا به شما بدهد! حتی املای «برغ» را هم احتمالا «برق» بداند، درحالی‌که برغ یا ورغ صحیح است. دم برغ کوبیدن هم اصطلاحی است که از کشاورزی و آبیاری برآمده است. ما در کشاورزی و آبیاری سنتی چندهزار‌ساله‌مان کوچک‌ترین مانعی را که جلو حرکت آب، به‌ویژه هنگام آبیاری مزارع، ایجاد می‌کردیم را «ورغ» یا «برغ» می‌نامیدیم؛ بنابراین وقتی کشاورزی می‌رفت تا مزرعه‌اش را آبیاری کند، جلو بعضی کرت‌ها را می‌بست تا آب به آن‌ها نرود، در عوض راه آب بعضی کرت‌ها یا به قول خودشان پل‌ها را باز می‌کرد تا آب تنها به آن کرت‌ها وارد شود. کشاورز یا آبیار به این کار «برغ وجوکردن» می‌گفت. یعنی جایی جلو آب برغ بستن و جای دیگر جوی باز کردن. اما وقتی جلو کرتی با خاک «برغ» می‌بست، اگر برغش استوار نبود، آب فشار می‌آورد و در برغ رخنه می‌کرد و آن را از جا می‌کَند و می‌برد. برای همین آبیار وقتی خاک جلو راه آب کرت می‌ریخت و «برغ» درست می‌کرد، چندبار با پشت بیل ۲ طرف برغ را می‌کوبید. به این کار «دم برغ کوبیدن» می‌گفتند. این گونه است که در قدیمی‌ترین کتاب لغت فارسی دری‌مان (لغت فرس اسدی‌توسی) ذیل «ورغ» می‌خوانیم: «بند آب باشد». فرخی نیز گفته است:
دل برد و مرا نیز به مردم نشمرد / گفتار چه سود است که «ورغ» آب ببرد. همچنین در شعر محلی (تربتی) استاد زنده‌یاد محمد قهرمان می‌خوانیم که: پیش «برغ» رِ نگریفتم که مگر شرم کنی/ چشمه‌ها اشک ز چشمای ترم شرندی. با توجه به آنچه گذشت، «دم برغ کسی را کوفتن» یا حتی احتمالا «برغ چشم از کسی گرفتن» معنایی عمیق دارد...
گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
آخرین اخبار پربازدیدها چند رسانه ای عکس
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->